ROCZNE SPRAWOZDANIE FINANSOWE
BANKU OCHRONY ŚRODOWISKA S.A.
ZA ROK ZAKOŃCZONY DNIA 31 GRUDNIA 2022 R.
Warszawa, 22 marca 2023 r.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 1
Spis treści
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 2
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 3
13. Wynik na rachunkowości zabezpieczeń ........................................................................................................................................................... 103
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 4
50. Podział instrumentów finansowych wycenianych wg wartości godziwej w zależności od sposobu pomiaru wartości godziwej ........................................................................................................................................................................................ 166
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 5
Roczny rachunek zysków i strat Banku
za rok zakończony
Działalność kontynuowana
Nota
31-12-2022
31-12-2021 dane przekształcone
Przychody z tytułu odsetek i o podobnym charakterze, w tym:
1 198 582
423 307
aktywa finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
873 776
373 309
aktywa wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
307 489
45 971
aktywa finansowe wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
17 317
4 027
Koszty z tytułu odsetek i o podobnym charakterze, w tym:
- 527 642
- 58 934
zobowiązania finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
- 527 642
- 52 501
zobowiązania finansowe wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
-
- 6 433
Wynik z tytułu odsetek
8
670 940
364 373
Przychody z tytułu opłat i prowizji
82 766
83 703
Koszty z tytułu opłat i prowizji
- 10 061
- 10 794
Wynik z tytułu opłat i prowizji
9
72 705
72 909
Przychody z tytułu dywidend
10
6 924
6 527
Wynik na instrumentach finansowych wycenianych wg wartości godziwej przez wynik finansowy (w tym należności od klientów)
11
- 2 658
20 222
Wynik na inwestycyjnych papierach wartościowych
12
-
197
Wynik na rachunkowości zabezpieczeń
13
119
764
Wynik z pozycji wymiany
14
36 706
25 257
Wynik z tytułu zaprzestania ujmowania instrumentów finansowych
2 070
1 590
Pozostałe przychody operacyjne
15
16 608
16 968
Pozostałe koszty operacyjne
16
- 24 946
- 30 190
Wynik ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach obcych
17/41
- 144 306
- 20 783
Wynik odpisów z tytułu utraty wartości
18
- 100 634
- 105 488
Ogólne koszty administracyjne
19
- 384 403
- 300 022
Udział w zyskach (stratach) jednostek wycenianych metodą praw własności
28
36 787
21 567
Zysk / Strata brutto
185 912
73 891
Obciążenia podatkowe
20
- 58 304
- 25 177
Zysk / Strata netto
127 608
48 714
Zysk / Strata na akcję przypadające udziałowcom jednostki dominującej w trakcie okresu (w zł) (w zł)
21
podstawowy
1,37
0,52
rozwodniony
1,37
0,52
Działalność zaniechana w roku 2022 oraz w roku 2021 nie wystąpiła.
Noty przedstawione na kolejnych stronach stanowią integralną część niniejszego sprawozdania finansowego.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 6
Roczne sprawozdanie z całkowitych dochodów Banku
za rok zakończony
Działalność kontynuowana
31-12-2022
31-12-2021
Zysk / Strata netto
127 608
48 714
Pozycje, które mogą być przeklasyfikowane do rachunku zysków i strat:
- 29 414
- 94 581
Wartość godziwa aktywów finansowych wycenianych wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite brutto
- 36 314
- 116 767
Podatek odroczony
6 900
22 186
Pozycje, które nie podlegają przeklasyfikowaniu do rachunku zysków i strat:
- 487
- 250
Wartość godziwa instrumentów kapitałowych wycenianych wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite brutto
- 23
1
Podatek odroczony
4
-
Przeszacowanie zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych
- 578
- 310
Podatek odroczony
110
59
Inne dochody całkowite
- 29 901
- 94 831
Całkowity dochód ogółem
97 707
- 46 117
Noty przedstawione na kolejnych stronach stanowią integralną część niniejszego sprawozdania finansowego.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 7
Roczne sprawozdanie z sytuacji finansowej Banku
Aktywa
Nota
31-12-2022
31-12-2021
dane przekształcone
01-01-2021
dane przekształcone
Kasa, środki w Banku Centralnym
22
575 865
361 564
266 532
Należności od innych banków
23
240 885
390 452
142 015
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu, w tym:
24
222 944
119 310
79 827
dłużne papiery wartościowe
20 225
4 200
-
instrumenty pochodne
202 719
115 110
79 827
Pochodne instrumenty zabezpieczające
45
30 562
9 121
-
Inwestycyjne papiery wartościowe:
25
9 008 118
7 108 931
7 371 414
kapitałowe papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
85 465
85 483
85 480
dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
6 915 813
5 311 853
5 597 061
dłużne papiery wartościowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
1 900 215
1 582 366
1 535 239
dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
106 625
129 229
153 634
Należności od klientów, w tym:
26
11 173 579
11 516 057
11 541 515
wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
11 170 529
11 501 946
11 516 001
wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
3 050
14 111
25 514
Inwestycje w jednostkach zależnych
28
226 158
199 371
193 803
Wartości niematerialne
29
118 251
99 793
99 484
Rzeczowe aktywa trwałe
30
45 987
39 322
38 429
Prawo do użytkowania - leasing
31
61 199
72 671
63 482
Aktywa z tytułu podatku dochodowego:
161 532
144 947
124 127
bieżące
2 445
-
8 433
odroczone
37
159 087
144 947
115 694
Inne aktywa
32
50 158
32 248
27 896
Aktywa razem
21 915 238
20 093 787
19 948 524
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 8
Zobowiązania
Nota
31-12-2022
31-12-2021
01-01-2021
Zobowiązania wobec Banku Centralnego oraz innych banków
33
141 143
420 389
732 743
Pochodne instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu
24
147 922
93 879
97 410
Pochodne instrumenty zabezpieczające
-
-
24 497
Zobowiązania wobec klientów
34
18 879 924
17 012 146
16 553 777
Zobowiązania podporządkowane
35
345 035
369 107
368 996
Rezerwy
36
159 357
88 413
64 732
Zobowiązania z tytułu podatku dochodowego:
-
7 433
-
bieżące
-
7 433
-
Zobowiązania z tyt. leasingu
38
63 475
75 314
66 733
Pozostałe zobowiązania
39
216 386
162 817
129 230
Zobowiązania razem
19 953 242
18 229 498
18 038 118
Kapitały
Nota
31-12-2022
31-12-2021
01-01-2021
KAPITAŁ WŁASNY PRZYPADAJĄCY NA UDZIAŁOWCÓW JEDNOSTKI DOMINUJĄCEJ:
Kapitał podstawowy:
42
1 460 364
1 460 364
1 460 364
Kapitał zakładowy
929 477
929 477
929 477
Akcje własne
- 1 294
- 1 294
- 1 294
Kapitał zapasowy ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej
532 181
532 181
532 181
Kapitał z aktualizacji wyceny
43
- 56 863
- 26 962
67 869
Zyski zatrzymane
44
558 495
430 887
382 173
Kapitał własny razem
1 961 996
1 864 289
1 910 406
Kapitał własny i zobowiązania razem
21 915 238
20 093 787
19 948 524
Noty przedstawione na kolejnych stronach stanowią integralną część niniejszego sprawozdania finansowego.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 9
Roczne sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym Banku
Kapitał podstawowy
Zyski zatrzymane
Wyszczególnienie
Kapitał zakładowy
Akcje własne
Kapitał zapasowy ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej
Kapitał z aktualizacji wyceny
Pozostały kapitał zapasowy
Fundusz ogólnego ryzyka
Niepodzielony wynik finansowy
Razem kapitał własny
Stan na 01-01-2022
929 477
- 1 294
532 181
- 26 962
333 871
48 302
48 714
1 864 289
Zysk / Strata netto
-
-
-
-
-
-
127 608
127 608
Inne dochody całkowite
-
-
-
- 29 901
-
-
-
- 29 901
Całkowity dochód ogółem
-
-
-
- 29 901
-
-
127 608
97 707
Podział wyniku, w tym:
-
-
-
-
48 714
-
- 48 714
-
Przeniesienie wyniku na pozostałe kapitały
-
-
-
-
48 714
-
- 48 714
-
Stan na 31-12-2022
929 477
- 1 294
532 181
- 56 863
382 585
48 302
127 608
1 961 996
Stan na 01-01-2021
929 477
- 1 294
532 181
67 869
726 193
48 302
- 392 322
1 910 406
Zysk / Strata netto
-
-
-
-
-
-
48 714
48 714
Inne dochody całkowite
-
-
-
- 94 831
-
-
-
- 94 831
Całkowity dochód ogółem
-
-
-
- 94 831
-
-
48 714
- 46 117
Podział wyniku, w tym:
-
-
-
-
- 392 322
-
392 322
-
Pokrycie straty z lat ubiegłych
-
-
-
-
- 389 286
-
389 286
-
Pokrycie kosztów emisji z roku 2018 z kapitału zapasowego
-
-
-
-
- 3 036
-
3 036
-
Stan na 31-12-2021
929 477
- 1 294
532 181
- 26 962
333 871
48 302
48 714
1 864 289
Noty przedstawione na kolejnych stronach stanowią integralną część niniejszego sprawozdania finansowego.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 10
Roczne sprawozdanie z przepływów pieniężnych Banku
za rok zakończony
Metoda pośrednia
31-12-2022
31-12-2021 dane przekształcone
PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ
Zysk / Strata brutto
185 912
73 891
Korekty razem:
1 794 254
1 094 828
Udział w (zyskach) stratach netto jednostek podporządkowanych wycenianych metodą praw własności
-36 787
-21 567
Amortyzacja
50 589
45 463
Odsetki z działalności inwestycyjnej
-109 969
-49 988
Zysk / Strata na działalności inwestycyjnej
-29
-10
Odsetki z działalności finansowej
27 022
16 097
Dywidendy otrzymane:
-6 924
-6 525
od inwestycyjnych papierów wartościowych
6 924
6 525
Zmiana stanu:
należności od innych banków
24 234
61 753
papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu
-16 025
-4 200
aktywów i zobowiązań z tytułu wyceny pochodnych i zabezpieczających instrumentów finansowych
-55 007
-72 432
inwestycyjnych papierów wartościowych
-51 562
911 906
należności od klientów
342 478
25 458
innych aktywów i podatku dochodowego
-20 294
4 127
zobowiązań wobec Banku Centralnego i innych banków
-279 246
-312 354
zobowiązań wobec klientów
1 867 778
458 369
rezerw
70 366
23 371
pozostałych zobowiązań i podatku dochodowego
56 273
33 587
Zapłacony podatek dochodowy
-75 567
-24 752
Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
1 980 166
1 168 719
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 11
PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE Z DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ
Wpływy
278 098
89 468
Zbycie rzeczowych aktywów trwałych
40
12
Odsetki otrzymane od papierów wartościowych wycenianych wg zamortyzowanego kosztu
63 833
45 169
Wykup papierów wartościowych wycenianych wg zamortyzowanego kosztu
204 225
28 287
Dywidendy otrzymane
10 000
16 000
Wydatki
-537 161
-104 244
Nabycie papierów wartościowych wycenianych wg zamortyzowanego kosztu
-475 938
-70 595
Nabycie wartości niematerialnych
-44 888
-24 401
Nabycie rzeczowych aktywów trwałych
-16 335
-9 248
Przepływy pieniężne netto z działalności inwestycyjnej
-259 063
-14 776
PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE Z DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ
Wpływy
-
-
Wydatki
-66 022
- 29 659
Wykup obligacji emitowanych przez Bank
-32 500
-
Odsetki zapłacone od obligacji emitowanych przez Bank, w tym:
-14 901
-12 036
obligacje podporządkowane
-14 901
-12 036
Raty leasingowe
-17 120
-16 311
Odsetki leasingowe zapłacone
-1 501
-1 312
Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej
-66 022
-29 659
PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE NETTO, RAZEM
1 655 081
1 124 284
ŚRODKI PIENIĘŻNE I EKWIWALENTY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH NA POCZĄTEK OKRESU
3 599 583
2 475 299
ŚRODKI PIENIĘŻNE I EKWIWALENTY ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH NA KONIEC OKRESU
5 254 664
3 599 583
Środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych o ograniczonej możliwości dysponowania
618 966
295 202
Noty przedstawione na kolejnych stronach stanowią integralną część niniejszego sprawozdania finansowego.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 12
Dodatkowe noty objaśniające do rocznego sprawozdania finansowego
1. Podstawowe informacje o Banku Ochrony Środowiska S.A.
1.1. Bank Ochrony Środowiska S.A.
Bank Ochrony Środowiska S.A., dalej „Bank”, „BOŚ S.A.”, „Spółka”, z siedzibą w Warszawie przy ul. Żelaznej 32 został utworzony na podstawie decyzji Prezesa Narodowego Banku Polskiego (NBP) Nr 42 z dnia 15 września 1990 roku i aktu notarialnego z dnia 28 września 1990 roku o utworzeniu Banku.
Bank jest wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego Sądu Rejonowego dla miasta stołecznego Warszawy XIII Wydział Gospodarczy pod numerem KRS 0000015525 oraz posiada numer statystyczny REGON 006239498.
Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) działalność Banku została zaklasyfikowana jako PKD 6419Z.
Czas trwania Banku jest nieoznaczony.
Podstawowym celem Banku jest efektywne gospodarowanie kapitałami akcjonariuszy i środkami pieniężnymi powierzonymi przez klientów, zapewniające dochodowość działalności i bezpieczeństwo powierzonych środków.
Przedmiotem działalności Banku jest wykonywanie czynności bankowych, w tym: gromadzenie środków pieniężnych, udzielanie kredytów, dokonywanie rozliczeń pieniężnych, wykonywanie innych usług bankowych, a także świadczenie finansowych usług konsultacyjno-doradczych.
Misja Banku to: Innowacyjnie i skutecznie wspieramy zieloną transformację.
Bank realizuje swoją misję przede wszystkim poprzez:
świadczenie usług bankowych na rzecz klientów segmentu indywidualnego i instytucjonalnego, w szczególności realizujących przedsięwzięcia proekologiczne lub działających w branży ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz dla osób ceniących styl życia Eko,
efektywne uczestnictwo w dystrybucji środków przeznaczonych na inwestycje w ochronę środowiska i zrównoważony rozwój w Polsce.
Od dnia 24 stycznia 1997 roku decyzją Zarządu Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW), akcje Banku zostały dopuszczone do obrotu na GPW w Warszawie i zakwalifikowane do działu finanse - sektor bankowy.
Niniejsze roczne sprawozdanie finansowe BOŚ S.A. zostało w dniu 21 marca 2023 roku zaakceptowane przez Zarząd Banku do publikacji na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie w dniu 22 marca 2023 roku.
1.2. Skład osobowy Zarządu oraz Rady Nadzorczej BOŚ S.A.
Skład Zarządu Banku
Na dzień 31 grudnia 2022 roku skład Zarządu Banku przedstawiał się następująco:
Emil Ślązak – Członek Rady Nadzorczej delegowany do czasowego pełnienia obowiązków Prezesa Zarządu,
Arkadiusz Garbarczyk – Wiceprezes – pierwszy zastępca Prezesa Zarządu,
Robert Kasprzak – Wiceprezes Zarządu,
Jerzy Zań – Wiceprezes Zarządu.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 13
Na dzień 31 grudnia 2021 roku skład Zarządu Banku przedstawiał się następująco:
Wojciech Hann – Wiceprezes Zarządu kierujący pracami Zarządu,
Arkadiusz Garbarczyk – Wiceprezes - pierwszy zastępca Prezesa Zarządu,
Robert Kasprzak – Wiceprezes Zarządu,
Marzena Koczut – Wiceprezes Zarządu,
Jerzy Zań – Wiceprezes Zarządu.
W ciągu roku skład Zarządu Banku ulegał następującym zmianom:
1. pani Marzena Koczut złożyła rezygnację z funkcji Wiceprezesa Zarządu z dniem 23 maja 2022 roku, od godziny 18:00,
2. z dniem 23 listopada 2022 roku Rada Nadzorcza odwołała Pana Wojciecha Hanna ze stanowiska Prezesa Zarządu Banku,
3. z dniem 23 listopada 2022 roku Rada Nadzorcza delegowała Pana Emila Ślązaka do czasowego pełnienia obowiązków Prezesa Zarządu, nie dłużej niż do 23 lutego 2023 roku.
4. w dniu 08 lutego 2023 roku Pan Emil Ślązak na posiedzeniu Rady Nadzorczej Banku został powołany na stanowisko Wiceprezesa Zarządu Banku Ochrony Środowiska S.A. i powierzono Panu Emilowi Ślązakowi kierowanie pracami Zarządu. Pan Emil Ślązak, Członek Rady Nadzorczej, w dniu 08 lutego 2023 roku złożył oświadczenie o rezygnacji z członkostwa w Radzie Nadzorczej Banku.
Na dzień sporządzenia niniejszego sprawozdania skład Zarządu kształtuje się w sposób następujący:
Emil Ślązak – Wiceprezes Zarządu kierujący pracami Zarządu Banku,
Arkadiusz Garbarczyk – Wiceprezes – pierwszy zastępca Prezesa Zarządu,
Robert Kasprzak – Wiceprezes Zarządu,
Jerzy Zań – Wiceprezes Zarządu.
Skład Rady Nadzorczej Banku
Na dzień 31 grudnia 2022 roku skład Rady Nadzorczej przedstawiał się następująco:
Piotr Sadownik - Przewodniczący Rady Nadzorczej
Iwona Marciniak - Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej
Andrzej Matysiak - Sekretarz Rady Nadzorczej
Piotr Bielarczyk - Członek Rady Nadzorczej
Paweł Sałek - Członek Rady Nadzorczej
Emil Ślązak - delegowany do czasowego pełnienia obowiązków Prezesa Zarządu
Aleksandra Świderska - Członek Rady Nadzorczej
Tadeusz Wyrzykowski - Członek Rady Nadzorczej
Na dzień 31 grudnia 2021 roku skład Rady Nadzorczej przedstawiał się następująco:
Emil Ślązak - Przewodniczący Rady Nadzorczej
Ireneusz Purgacz - Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej
Paweł Sałek - Sekretarz Rady Nadzorczej
Leszek Banaszak - Członek Rady Nadzorczej
Robert Czarnecki - Członek Rady Nadzorczej
Zbigniew Dynak - Członek Rady Nadzorczej
Janina Goss - Członek Rady Nadzorczej
Marcin Jastrzębski - Członek Rady Nadzorczej
Andrzej Matysiak - Członek Rady Nadzorczej
Piotr Wróbel - Członek Rady Nadzorczej
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 14
W trakcie 2022 roku skład Rady Nadzorczej ulegał następującym zmianom :
1. w dniu 30 czerwca 2022 roku, Rada Nadzorcza wybrała spośród swoich członków:
Emila Ślązaka na funkcję Przewodniczącego Rady Nadzorczej,
Iwonę Marciniak na funkcję Wiceprzewodniczącego Rady Nadzorczej,
Andrzeja Matysiaka na funkcję Sekretarza Rady Nadzorczej,
2. w dniu 23 listopada 2022 roku Rada Nadzorcza:
delegowała Pana Emila Ślązaka do czasowego pełnienia obowiązków Prezesa Zarządu Banku, nie dłużej niż do 23 lutego 2023 roku,
wybrała Pana Piotra Sadownika na funkcję Przewodniczącego Rady Nadzorczej,
3. w dniu 08 grudnia 2022 roku Pani Janina Goss złożyła oświadczenie o rezygnacji z członkostwa w Radzie Nadzorczej Banku z dniem 10 grudnia 2022 roku.
Do dnia sporządzenia niniejszej informacji ww. skład Rady Nadzorczej nie uległ zmianie.
2. Identyfikacja skonsolidowanego sprawozdania finansowego
Grupa Kapitałowa Banku Ochrony Środowiska S.A. sporządziła również skonsolidowane sprawozdanie finansowe za rok zakończony 31 grudnia 2022 roku, które zostało w dniu 21 marca 2023 roku zaakceptowane przez Zarząd do publikacji w dniu 22 marca 2022 roku.
3. Kwestie związane z klimatem
Misją BOŚ określoną w Statucie Banku jest innowacyjne i skuteczne wspieranie zielonej transformacji poprzez angażowanie się w finansowanie przedsięwzięć proekologicznych, których celem jest wygenerowanie nie tylko efektów biznesowych, ale także efektów środowiskowo-ekologicznych. Bank podejmuje współfinansowanie różnorodnych przedsięwzięć wpływających na poprawę stanu środowiska, w szczególności przedsięwzięć proekologicznych wpisujących się w kierunki polityki energetycznej i innych dokumentów rządowych o charakterze polityki i strategii z zakresu ochrony środowiska. Bank wspiera działania służące wdrażaniu niskoemisyjnej gospodarki i transformacji energetycznej. Model biznesowy banku oparty jest na dążeniu do maksymalizacji zielonych aktywów poprzez realizację celów środowiskowych wynikających z obowiązujących zasad taksonomii UE, takich jak: łagodzenie zmian klimatu, adaptację do zmian klimatu, zrównoważone wykorzystywanie i ochronę zasobów wodnych i morskich, przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrolę, ochronę i odbudowę bioróżnorodności i ekosystemów. Bank podejmuje współpracę w zakresie finansowania przedsięwzięć proekologicznych z podmiotami i instytucjami publicznymi i państwowymi, których misją jest wspieranie przedsięwzięć proekologicznych, w szczególności takimi, jak Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Bank Gospodarstwa Krajowego, a także europejskie banki działające na rzecz finansowania zrównoważonego rozwoju.
Bank posiada dostosowane struktury i zasoby wyspecjalizowanych ekspertów, w tym Inżynierów-Ekologów wspierających rozwój działalności proekologicznej.
Bank do procesu oceny ryzyka kredytowego zaimplementował proces rozpoznawania ryzyk ESG jako nowy czynnik podlegający ocenie. W trakcie oceny ryzyka kredytowego dokonywana jest ocena pod kątem występowania u klienta ryzyk ESG. W przypadku identyfikacji takich ryzyk następuje ich opomiarowanie. W zależności od stopnia występującego u klienta ubiegającego się o finansowanie ryzyka ESG, udzielenie finansowania może być uzależnione od podjęcia działań mitygujących te ryzyka lub też w ostateczności może nastąpić odmowa finansowania z uwagi na nieakceptowalny poziom ryzyka ESG niezależnie od posiadanej zdolności kredytowej oraz proponowanego stopnia zabezpieczenia spłaty długu.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 15
4. Informacje o przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości przy sporządzaniu sprawozdania finansowego
4.1. Podstawa sporządzenia i oświadczenie o zgodności
Roczne sprawozdanie finansowe Banku obejmuje:
rachunek zysków i strat za okres 12 miesięcy, zakończony dnia 31 grudnia 2022 roku oraz dane porównawcze za okres 12 miesięcy, zakończony dnia 31 grudnia 2021 roku,
sprawozdanie z całkowitych dochodów za okres 12 miesięcy, zakończony dnia 31 grudnia 2022 roku oraz dane porównawcze za okres 12 miesięcy, zakończony dnia 31 grudnia 2021 roku,
sprawozdanie z sytuacji finansowej na dzień 31 grudnia 2022 roku oraz dane porównawcze na dzień 31 grudnia 2021 roku,
sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym za okres 12 miesięcy, zakończony dnia 31 grudnia 2022 roku oraz dane porównawcze za okres 12 miesięcy, zakończony dnia 31 grudnia 2021 roku,
sprawozdanie z przepływów pieniężnych za okres 12 miesięcy, zakończony dnia 31 grudnia 2022 roku oraz dane porównawcze za okres 12 miesięcy, zakończony dnia 31 grudnia 2021 roku,
dodatkowe noty objaśniające.
Niniejsze roczne sprawozdanie finansowe zostało sporządzone zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) w wersji zatwierdzonej przez Unię Europejską (UE), obowiązującymi na dzień sprawozdawczy tj. 31 grudnia 2022 roku, przy zastosowaniu takich samych zasad rachunkowości dla każdego okresu z zachowaniem koncepcji kosztu historycznego, za wyjątkiem następujących pozycji wycenianych wg wartości godziwej:
Sposób ujęcia zmian wartości godziwej przez:
Instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu
wynik finansowy
Pochodne instrumenty finansowe zabezpieczające wartość godziwą
wynik finansowy
Należności od klientów, których przepływy pieniężne nie spełniają testu przepływów pieniężnych
wynik finansowy
Inwestycyjne dłużne papiery wartościowe utrzymywane w modelu biznesowym, którego celem jest uzyskanie kontraktowych przepływów pieniężnych lub sprzedaż
inne dochody całkowite
Inwestycyjne kapitałowe papiery wartościowe
inne dochody całkowite
MSSF obejmują standardy i interpretacje zaakceptowane przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (RMSR) oraz Komitet ds. Interpretacji Międzynarodowej Sprawozdawczości Finansowej (KIMSF).
W niniejszym sprawozdaniu finansowym Banku zastosowano takie same zasady rachunkowości, jakie zastosowano przy sporządzaniu rocznych sprawozdań finansowych za rok zakończony 31 grudnia 2022 roku. za wyjątkiem zasady prezentacji rezerw (szacunków dotyczących wpływu ryzyka prawnego związanego z kredytami hipotecznymi) w walutach obcych, której wpływ został wykazany w poniższej nocie 6.5.
Niniejsze roczne sprawozdanie finansowe jest sporządzone w złotych polskich (zł), w zaokrągleniu do tysiąca złotych (tys. zł).
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 16
4.2. Porównywalność z danymi okresu poprzedniego
Przekształcony roczny rachunek zysków i strat Banku
W niniejszym sprawozdaniu finansowym Bank zmienił zasadę prezentacji poprzez wyodrębnienie pozycji w rachunku zysków i strat „Wynik z tytułu zaprzestania ujmowania instrumentów finansowych”. W poprzednim sprawozdaniu finansowym sporządzonym za 2021 rok Bank ujmował wynik z tytułu zaprzestania ujmowania instrumentów finansowych w pozycji przychodów odsetkowych. W związku ze zmianą prezentacji Bank dokonał przekształcenia danych porównawczych na datę 31 grudnia 2021 roku.
Powyższe zmiany nie miały wpływu na poziom kapitałów oraz na sprawozdanie z sytuacji finansowej Banku w prezentowanych w niniejszym sprawozdaniu finansowym okresach porównawczych. Dane dotyczące współczynników wypłacalności dla okresów porównawczych nie podlegały przekształceniu.
Działalność kontynuowana
Dane w opublikowanym sprawozdaniu finansowym za okres 12 miesięcy zakończony 31-12-2021
Korekta z tyt. zmiany sposobu prezentacji
Dane po korekcie w niniejszym sprawozdaniu finansowym za okres 12 miesięcy zakończony 31-12-2021
Przychody z tytułu odsetek i o podobnym charakterze, w tym:
424 897
- 1 590
423 307
aktywa finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
374 899
- 1 590
373 309
aktywa wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
45 971
-
45 971
aktywa finansowe wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
4 027
-
4 027
Wynik z tytułu zaprzestania ujmowania instrumentów finansowych
-
1 590
1 590
Przekształcone roczne sprawozdanie z sytuacji finansowej Banku
W niniejszym sprawozdaniu finansowym Bank zmienił także zasady rachunkowości dotyczące ujęcia wpływu ryzyka prawnego związanego ze sprawami sądowymi, dotyczącymi walutowych kredytów hipotecznych. W poprzednim sprawozdaniu finansowym sporządzonym za 2021 rok Bank ujmował rezerwy na sprawy sporne zgodnie z MSR 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe” w odniesieniu zarówno do kredytów czynnych (aktywnych), jak i kredytów spłaconych. Wobec zmian uwarunkowań, takich jak rosnąca liczba spraw sądowych oraz w przeważającej mierze niekorzystne wyroki sądowe, stwierdzające nieważność umowy w całości lub określonych jej zapisów, Bank spodziewa się, że nie odzyska wszystkich przepływów umownych związanych z tymi kredytami. W związku z tym w odniesieniu do aktywnych kredytów Bank zaktualizował swoje szacunki przepływów pieniężnych i skorygował wartość bilansową brutto tych kredytów zgodnie z paragrafem B5.4.6 MSSF 9 „Instrumenty finansowe”. Ponieważ zmiana oczekiwanych przepływów pieniężnych nie jest związana z ryzykiem kredytowym to nie jest ona ujmowana jako oczekiwane straty kredytowe.
Dane porównawcze na dzień 01 stycznia 2021 roku i 31 grudnia 2021 roku oraz za okres od 01 stycznia 2021 roku do 31 grudnia 2021 roku zostały odpowiednio przekształcone. Ujęcie wpływu ryzyka prawnego związanego ze spłaconymi kredytami nie uległo zmianie. Utworzona rezerwa pokrywa koszty związane z założonymi scenariuszami rozwiązania problemu kredytów hipotecznych powiązanych z kursem waluty obcej, tj.: zawieranie porozumień z klientami oraz niekorzystne wyroki sądów. W opinii Banku taki sposób prezentacji w lepszy sposób odzwierciedla ryzyko związane z walutowymi kredytami hipotecznymi jak i umożliwia lepszą ocenę bilansu Banku użytkownikom sprawozdania finansowego.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 17
W związku ze zmianą prezentacji Bank dokonał przekształcenia danych porównawczych na datę 31 grudnia 2021 roku oraz na 01 stycznia 2021 roku. Powyższe zmiany nie miały wpływu na poziom kapitałów oraz na rachunek zysków i strat Banku w prezentowanych w niniejszym sprawozdaniu finansowym okresach porównawczych. Dane dotyczące współczynników wypłacalności dla okresów porównawczych nie podlegały przekształceniu.
Zmiana wpłynęła na sumę aktywów i sumę zobowiązań, które zostały wyspecyfikowane poniżej:
Aktywa
Dane w opublikowanym sprawozdaniu finansowym za rok zakończony 31-12-2021
Korekta z tyt. zmiany zasad rachunkowości
Dane po korekcie w niniejszym sprawozdaniu finansowym za rok zakończony 31-12-2021
Należności od klientów, w tym:
11 872 238
- 356 181
11 516 057
wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
11 858 127
- 356 181
11 501 946
wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
14 111
-
14 111
Aktywa razem
20 449 968
- 356 181
20 093 787
Zobowiązania
Dane w opublikowanym sprawozdaniu finansowym za rok zakończony 31-12-2021
Korekta z tyt. zmiany zasad rachunkowości
Dane po korekcie w niniejszym sprawozdaniu finansowym za rok zakończony 31-12-2021
Rezerwy
444 594
- 356 181
88 413
Zobowiązania razem
18 585 679
- 356 181
18 229 498
Aktywa
Dane w opublikowanym sprawozdaniu finansowym na 31-12-2020
Korekta z tyt. zmiany zasad rachunkowości
Dane po korekcie w niniejszym sprawozdaniu finansowym na 01-01-2021
Należności od klientów, w tym:
11 891 853
- 350 338
11 541 515
wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
11 866 339
- 350 338
11 516 001
wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
25 514
25 514
Aktywa razem
20 298 862
- 350 338
19 948 524
Zobowiązania
Dane w opublikowanym sprawozdaniu finansowym na 31-12-2020
Korekta z tyt. zmiany zasad rachunkowości
Dane po korekcie w niniejszym sprawozdaniu finansowym na 01-01-2021
Rezerwy
415 070
- 350 338
64 732
Zobowiązania razem
18 388 456
- 350 338
18 038 118
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 18
Przekształcone roczne sprawozdanie z przepływów finansowych Banku
Zmiana zasad rachunkowości dotyczących ujęcia wpływu ryzyka prawnego związanego ze sprawami sądowymi dotyczącymi walutowych kredytów hipotecznych miała także na wpływ na prezentację wybranych pozycji w sprawozdaniu z przepływów pieniężnych. Dokonano także zmiany prezentacji wydatków z tytułu leasingu, poprzez wydzielenie zapłaconych odsetek leasingowych.
Metoda pośrednia
Dane w opublikowanym sprawozdaniu finansowym za okres 12 miesięcy zakończony 31-12-2021
Korekta z tyt. zmiany zasad rachunkowości
Dane po korekcie w niniejszym sprawozdaniu finansowym za okres 12 miesięcy zakończony 31-12-2021
PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ
Zysk brutto
73 891
-
73 891
Korekty razem:
1 094 828
-
1 094 828
należności od klientów
19 615
5 843
25 458
rezerw
29 214
-5 843
23 371
Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
1 168 719
-
1 168 719
PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE Z DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ
Wydatki
- 29 659
-
- 29 659
Raty leasingowe
- 17 623
1 312
- 16 311
Odsetki leasingowe zapłacone
-
- 1 312
- 1 312
Przepływy pieniężne netto z działalności finansowej
- 29 659
-
- 29 659
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 19
4.3. Kontynuacja działalności
Ze względu na powstanie straty bilansowej w 2015 roku Bank wdrożył Program Postępowania Naprawczego (PPN) na podstawie art. 142 ust. 1 Prawa bankowego w brzmieniu obowiązującym do 08 października 2016 roku, zgodnie z art. 381 ust. 4 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji.
W dniu 17 lipca 2020 roku do Banku wpłynęła decyzja Komisji Nadzoru Finansowego w związku z wszczętym z urzędu w dniu 12 maja przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF) postępowaniem administracyjnym w przedmiocie nakazania opracowania grupowego planu naprawy Banku Ochrony Środowiska S.A. na podstawie art. 141n ust. 1 ustawy Prawo Bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 roku. Natomiast, w dniu 20 lipca 2020 roku do Banku wpłynęła druga decyzja KNF w związku z wszczętym z urzędu w dniu 12 maja przez KNF postępowaniem administracyjnym w przedmiocie ograniczenia zakresu podmiotowego grupowego planu naprawy do podmiotów wchodzących w skład Grupy BOŚ (tj. Bank Ochrony Środowiska S.A., Dom Maklerski S.A., BOŚ Leasing EKO-Profit S.A. oraz MS Wind sp. z o.o.).
Bank opracował Grupowy Plan Naprawy (GPN) i przedłożył go KNF w październiku 2020 roku. Komisja Nadzoru Finansowego w piśmie z dnia 21 stycznia 2021 roku, w związku z postępowaniem administracyjnym w przedmiocie zatwierdzenia GPN, wezwała Bank do uzupełnienia oraz zmiany GPN, w tym przyjęcie jako punkt wyjścia zaudytowanych danych finansowych wg stanu na dzień 31 grudnia 2020 roku. BOŚ zgodnie z wezwaniem KNF skorygował GPN i złożył go KNF. W dniu 17 grudnia 2021 roku Komisja Nadzoru Finansowego zatwierdziła GPN.
Zatwierdzenie GPN przez KNF oznacza zakończenie obowiązków płynących z działań sanacyjnych realizowanych w ramach Programu Postępowania Naprawczego.
W 2021 roku Bank opracował Ramową Strategię działania BOŚ S.A. na lata 2021 2023 (Strategia), przy zachowaniu spójności z GPN pod względem założeń, kierunków i planowanych do osiągnięcia celów.
W dniu 03 listopada 2022 roku uchwałą Rady Nadzorczej Banku zaakceptowana została aktualizacja Strategii. Punktem wyjścia do aktualizacji Strategii zmiany w otoczeniu zewnętrznym Banku, m.in. uwarunkowania regulacyjne (wakacje kredytowe, Fundusz Wsparcia Kredytobiorców) i makroekonomiczne (zmienność stóp procentowych). Dotychczasowy model biznesowy Banku i kierunki strategicznego rozwoju pozostają bez zmian. Jednocześnie zaktualizowany został Grupowy Plan Naprawy Grupy Kapitałowej Banku Ochrony Środowiska S.A., który po zatwierdzeniu przez Radę Nadzorczą został przesłany do Komisja Nadzoru Finansowego w listopadzie 2022 roku.
W dniu 31 grudnia 2021 roku Bank podjął decyzję o uruchomieniu GPN zatwierdzonego przez KNF. Działania naprawcze podejmowane w ramach GPN mają na celu osiągnięcie przez Bank trwałej rentowności. Na koniec 2022 roku wszystkie wiodące wskaźniki Planu naprawy, zarówno jednostkowe jak i skonsolidowane, osiągnęły poziom bezpieczny. W obszarze wskaźników uzupełniających w GPN, Bank odnotował pojedyncze epizody przekroczenia wskaźników planu naprawy w grupie wskaźników rentowności na skutek miesięcznych ujemnych wyników finansowych spowodowanych głównie negatywnym wpływem zdarzeń o charakterze jednorazowym. Ponadto pojedyncze przypadki przekroczenia uzupełniających wskaźników planu naprawy dotyczyły wskaźników makroekonomicznych i były efektem dużej amplitudy zmian związanych z sytuacją geopolityczną.
W czerwcu 2022 roku, zgodnie z zapisami artykułu 141 m ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe, Bank złożył do KNF zaktualizowany Grupowy Plan Naprawy Grupy Kapitałowej Banku Ochrony Środowiska S.A. We wrześniu 2022 roku Bank otrzymał wezwanie z Komisji Nadzoru Finansowego do uzupełnienia dokumentu we wskazanych obszarach. W listopadzie 2022 roku Bank ponownie przesłał do Komisji Nadzoru Finansowego zaktualizowany GPN uwzględniający zarówno wytyczne z wezwania jak i zmiany związane z potrzebą uspójnienia dokumentu GPN ze zaktualizowaną Strategią, obejmujące między innymi wpływ zmian regulacyjnych wprowadzających programy wsparcia dla kredytobiorców.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 20
W dniu 29 lipca 2022 roku weszła w życie ustawa z dnia 07 lipca 2022 roku o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom, która wprowadziła m. in.:
możliwość zawieszenia przez kredytobiorców spłaty kredytu hipotecznego udzielonego w walucie polskiej przez okres do ośmiu miesięcy w latach 2022-2023 („wakacje kredytowe”) oraz
obowiązek wniesienia przez sektor bankowy dodatkowej wpłaty do Funduszu Wsparcia Kredytobiorców w łącznej kwocie 1,4 mld zł.
W dniu 03 marca 2023 roku Bank otrzymał Decyzję z dnia 24 lutego 2023 roku o zatwierdzeniu przez Komisję Nadzoru Finansowego Grupowego Planu Naprawy Grupy Kapitałowej Banku Ochrony Środowiska S.A.
Okres pandemii COVID-19 oraz konflikt zbrojny w Ukrainie nie miały znaczącego wpływu na płynność finansową i adekwatność kapitałową Banku. Bank utrzymał w tym czasie pełną zdolność operacyjną.
Bank utrzymuje wskaźniki adekwatności kapitałowej powyżej poziomów zalecanych przez Komisję Nadzoru Finansowego (szczegółowe informacje podane w nocie 7.3). Płynność finansowa Banku kształtuje się na poziomie odpowiednim i przekraczającym wymagania nadzorcze (szczegółowe informacje są podane w nocie 7.2.1).
Biorąc pod uwagę opisane czynniki, na dzień zatwierdzenia niniejszego sprawozdania finansowego nie stwierdza się istnienia okoliczności wskazujących na zagrożenie kontynuowania działalności przez Bank w okresie co najmniej 12 miesięcy po dniu bilansowym na skutek zamierzonego lub przymusowego zaniechania bądź ograniczenia dotychczasowej działalności.
4.4. Sprawozdawczość według segmentów operacyjnych
Segment operacyjny jest częścią BOŚ S.A. prowadzącą działalność gospodarczą:
1. segment prowadzi działalność gospodarczą, w ramach której może osiągać przychody i ponosić koszty,
2. wyniki działalności operacyjnej segmentu przeglądane regularnie przez osobę podejmującą w jednostce główne decyzje operacyjne,
3. odrębne informacje finansowe dla segmentu są dostępne.
Sprawozdawczość dotycząca segmentów jest oparta na tej samej podstawie, co zastosowana do celów sprawozdawczości wewnętrznej.
Zgodnie z MSSF 8 Bank wyodrębnił następujące segmenty operacyjne:
1. pion klienta instytucjonalnego,
2. pion klienta detalicznego,
3. działalność skarbowa i inwestycyjna,
4. pozostałe (nieulokowane w segmentach).
Bank nie prowadzi działalności zdywersyfikowanej pod względem geograficznym. Szczegółowy opis zasad sprawozdawczości według segmentów przedstawiono w nocie 51.
4.5. Wycena pozycji wyrażonych w walutach obcych
Waluta funkcjonalna
Pozycje zawarte w sprawozdaniu finansowym wycenia się w walucie funkcjonalnej, która jest walutą podstawowego środowiska gospodarczego, w którym Bank prowadzi działalność.
Walutą funkcjonalną Banku jest złoty polski.
Transakcje i salda
Transakcje wyrażone w walutach obcych przeliczane na walutę funkcjonalną według kursu obowiązującego w dniu transakcji, a wynik tego przeliczenia jest ujmowany w rachunku zysków i strat.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 21
Aktywa i pasywa bilansowe oraz zobowiązania pozabilansowe w walutach obcych przeliczane po kursie obowiązującym na koniec okresu sprawozdawczego.
Aktywa i zobowiązania o charakterze niepieniężnym wyceniane wg wartości godziwej, przeliczane wg kursu obowiązującego w dniu dokonania wyceny.
Aktywa i zobowiązania o charakterze niepieniężnym wyceniane wg kosztu nabycia, przeliczane wg kursu obowiązującego w dniu powstania tych pozycji.
4.6. Przychody i koszty z tytułu odsetek
W rachunku zysków i strat ujmowane wszystkie przychody odsetkowe dotyczące instrumentów finansowych wycenianych według zamortyzowanego kosztu przy wykorzystaniu metody efektywnej stopy procentowej oraz oprocentowanych aktywów finansowych wycenianych według wartości godziwej przez inne dochody całkowite lub przez wynik finansowy.
Metoda efektywnej stopy procentowej jest metodą obliczania zamortyzowanej wartości początkowej aktywów lub zobowiązań finansowych oraz alokacji przychodów lub kosztów z tytułu odsetek do właściwego okresu. Efektywna stopa procentowa jest to stopa, dla której zdyskontowane przyszłe płatności lub wpływy pieniężne równe bieżącej wartości bilansowej netto danego aktywa lub zobowiązania finansowego. Obliczając efektywną stopę procentową, Bank szacuje przepływy pieniężne uwzględniając wszystkie warunki umowne danego instrumentu finansowego (np. opcje wcześniejszej spłaty niepodlegające wydzieleniu), nie biorąc jednak pod uwagę możliwych przyszłych strat z tytułu niespłaconych kredytów. Kalkulacja ta uwzględnia wszystkie opłaty zapłacone lub otrzymane między stronami umowy, które integralną częścią efektywnej stopy procentowej oraz koszty transakcji i wszystkie inne premie lub dyskonta.
W momencie dokonania odpisu z tytułu utraty wartości aktywa finansowego lub grupy podobnych aktywów finansowych, przychody z tytułu odsetek od wartości netto tych aktywów wykazywane według stopy procentowej, według której zdyskontowane zostały przyszłe przepływy pieniężne dla celów wyceny utraty wartości.
4.7. Przychody i koszty z tytułu opłat i prowizji
Przychody i koszty z tytułu opłat i prowizji dotyczące należności od klientów ujmuje się jako element przychodu odsetkowego wg metody efektywnej stopy procentowej. Opłaty i prowizje za udzielenie kredytu, pobrane przed jego uruchomieniem, podlegają odroczeniu do momentu wypłaty klientowi środków pieniężnych. Opłaty z tytułu udostępnienia kredytów konsorcjalnych wykazuje się jako przychód po zakończeniu organizacji konsorcjum, jeżeli Bank nie zachował dla siebie żadnej części ryzyka kredytowego lub zachował część o tej samej efektywnej stopie procentowej co inni uczestnicy.
Pozostałe przychody z tytułu opłat i prowizji ujmuje się zasadniczo w momencie przeniesienia przyrzeczonych towarów lub usług na klienta. W przypadku opłat i prowizji z tytułu przyznanych limitów kredytowych rozpoznanie przychodu następuje z upływem czasu dostępności tych limitów.
Koszty z tytułu opłat i prowizji ujmuje się zgodnie z zasadą memoriału, tj. w momencie otrzymania usług od dostawcy, przy czym koszty z tytułu opłat obowiązkowych wynikających z przepisów prawnych ujmowane w momencie powstania zobowiązania do zapłaty.
4.8. Zasady ujmowania przychodów i kosztów związanych z bancassurance
Bank ujmuje i rozlicza przychody i koszty z tytułu oferowanych produktów ubezpieczeniowych zgodnie z treścią ekonomiczną tych produktów. Ze względu na treść ekonomiczną Bank rozróżnia opłaty stanowiące:
1. integralną część wynagrodzenia z tytułu oferowanego dodatkowo instrumentu finansowego,
2. wynagrodzenie za wykonanie dodatkowych czynności już po sprzedaży produktu ubezpieczeniowego,
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 22
3. wynagrodzenie otrzymywane z tytułu świadczenia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego.
Otrzymane lub należne Bankowi wynagrodzenie z tytułu sprzedaży produktu ubezpieczeniowego wraz z instrumentem finansowym, gdy produkt ubezpieczeniowy jest bezpośrednio powiązany z instrumentem finansowym, stanowi integralną część wynagrodzenia z tytułu oferowanego instrumentu finansowego i rozliczane jest w czasie jako integralna część stopy procentowej oraz ujmowane w rachunku zysków i strat w pozycji przychody z tytułu odsetek.
Bezpośrednie powiązanie występuje w szczególności, gdy jest spełniony co najmniej jeden z dwóch warunków:
1. instrument finansowy jest oferowany przez Bank zawsze z produktem ubezpieczeniowym, tj. obydwie transakcje zostały zawarte w tym samym czasie lub zostały zawarte w sekwencji, w której każda kolejna transakcja wynika z poprzedniej,
2. produkt ubezpieczeniowy jest oferowany przez Bank wyłącznie z instrumentem finansowym, tj. nie ma możliwości zakupu w Banku produktu ubezpieczeniowego identycznego co do formy prawnej, warunków i treści ekonomicznej bez połączonego zakupu finansowego.
Przy braku spełnienia jednego z warunków dokonywana jest szczegółowa analiza treści ekonomicznej produktu ubezpieczeniowego pod kątem spełnienia kryteriów niezależności umów ubezpieczenia od oferowanych instrumentów finansowych. Analiza bezpośredniego powiązania produktu ubezpieczeniowego z instrumentem finansowym może skutkować podziałem produktu złożonego, tj.: wydzieleniem wartości godziwej instrumentu finansowego oraz wartości godziwej produktu ubezpieczeniowego sprzedawanego łącznie z tym instrumentem. W takim przypadku wynagrodzenie należne Bankowi z tytułu sprzedaży produktu ubezpieczeniowego jest dzielone pomiędzy część stanowiącą element zamortyzowanego kosztu instrumentu finansowego oraz część stanowiącą wynagrodzenie za wykonanie czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego.
Podział wynagrodzenia dokonywany jest proporcjonalnie do wartości godziwej instrumentu finansowego oraz wartości godziwej usługi pośrednictwa w stosunku do sumy obu tych wartości. Wartość godziwą instrumentu finansowego wylicza się metodą dochodową, opartą na przeliczeniu przyszłych kwot na wartość bieżącą, z uwzględnieniem bieżących danych na temat dochodowości i kosztowości produktu. Wartość godziwą usługi pośrednictwa wylicza się metodą rynkową przy wykorzystaniu cen i innych odpowiednich informacji generowanych przez identyczne lub porównywalne transakcje rynkowe.
Wynagrodzenie z tytułu wykonania usługi pośrednictwa Bank ujmuje w przychodach z tytułu prowizji w momencie sprzedaży produktu ubezpieczeniowego lub jego odnowienia. Przychody z tytułu wynagrodzenia za sprzedaż produktów ubezpieczeniowych pomniejszane o rezerwę na oszacowaną przez Bank wartość procentową zwrotów dokonywanych w okresach po sprzedaży produktu ubezpieczeniowego (np. z tytułu rezygnacji przez klienta z ubezpieczenia). Jeżeli w okresie umowy ubezpieczenia Bank otrzymuje wynagrodzenie z tytułu wykonywania czynności/usług wynikających z zaoferowanego produktu ubezpieczeniowego lub jeśli ich wykonywanie jest prawdopodobne, Bank rozlicza to wynagrodzenie w okresie obowiązywania umowy, przy uwzględnieniu zasady współmierności przychodów i kosztów. Wynagrodzenie to ujmowane jest w przychodach z tytułu prowizji z zachowaniem zasady określenia stopnia zaawansowania czynności/usług. W przypadku, gdy nie jest możliwe dokładne określenie liczby działań wykonywanych przez Bank w określonym przedziale czasu, Bank rozlicza wynagrodzenie liniowo w okresie życia produktu ubezpieczeniowego, o ile nie istnieją dowody, że inna metoda rozliczenia lepiej zobrazuje stopień zaawansowania prac.
Wysokość przewidywanych zwrotów oraz proporcje podziału przychodów ze względu na ich treść ekonomiczną jest weryfikowana każdorazowo po powzięciu informacji o istotnych zmianach w tym zakresie, nie rzadziej niż na dzień bilansowy.
Koszty bezpośrednio związane ze sprzedażą produktu ubezpieczeniowego z instrumentem finansowym rozliczane są zgodnie z zasadą współmierności przychodów i kosztów jako:
1. element zamortyzowanego kosztu instrumentu finansowego, jeżeli całość przychodów związanych ze sprzedażą produktu ubezpieczeniowego będzie rozliczana metodą efektywnej stopy procentowej,
2. odpowiednio w proporcji zastosowanej przy podziale przychodów na rozpoznawane w ramach kalkulacji kosztu zamortyzowanego i przychodów rozpoznawanych jednorazowo lub rozliczanych w czasie, jeżeli dokonano podziału wynagrodzenia.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 23
Koszty stałe lub niepowiązane bezpośrednio ze sprzedażą produktów ubezpieczeniowych lub instrumentów finansowych są ujmowane w rachunku zysków i strat w momencie ich poniesienia.
4.9. Rachunkowość zabezpieczeń
Rachunkowość zabezpieczeń stosuje się w celu kompensowania zmian wartości godziwej pozycji zabezpieczanych i pozycji zabezpieczających.
Na podstawie przepisów przejściowych MSSF 9, Bank podjął decyzję o kontynuacji zasad MSR 39 w zakresie stosowania zasad rachunkowości zabezpieczeń.
Bank może podjąć decyzję o przejściu na stosowanie wymogów MSSF 9 w zakresie rachunkowości zabezpieczeń w terminie późniejszym. Zgodnie z zasadami rachunkowości zabezpieczeń zawartymi w MSSF 9, w przypadku wdrożenia w Banku kolejnej rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej lub przepływów pieniężnych konieczne jest stosowanie wymogów zawartych w MSSF 9.
Bank stosuje rachunkowość zabezpieczeń pod warunkiem spełnienia wszystkich poniższych kryteriów, określonych w MSR 39:
1. w momencie ustanowienia zabezpieczenia formalnie wyznaczono i udokumentowano powiązanie zabezpieczające, cel zarządzania ryzykiem przez Bank oraz strategię ustanowienia zabezpieczenia; dokumentacja zawiera identyfikację instrumentu zabezpieczającego, zabezpieczanej pozycji, charakter zabezpieczanego ryzyka oraz sposób, w jaki Bank będzie oceniał efektywność instrumentu zabezpieczającego w kompensowaniu zagrożenia zmianami wartości godziwej pozycji zabezpieczanej,
2. oczekuje się, że zabezpieczenie będzie wysoce efektywne w kompensowaniu zmian wartości godziwej, zgodnie z udokumentowaną pierwotnie strategią zarządzania ryzykiem, dotyczącą tego konkretnego powiązania zabezpieczającego,
3. efektywność zabezpieczenia można wiarygodnie ocenić, tj. wartość godziwa pozycji zabezpieczanej oraz wartość godziwa instrumentu zabezpieczającego mogą być wiarygodnie wycenione,
4. zabezpieczenie jest na bieżąco oceniane i stwierdza się jego wysoką efektywność we wszystkich okresach sprawozdawczych, na które zabezpieczenia zostało ustanowione.
Rachunkowość zabezpieczeń jest integralnym elementem procesu zarządzania ryzykiem finansowym w BOŚ S.A.
Zarządzanie ryzykiem finansowym odbywa się w ramach obowiązującego w Banku procesu zarządzania ryzykiem.
Bank wykorzystuje rachunkowość zabezpieczeń przy zabezpieczaniu wartości godziwej instrumentów finansowych. Zabezpieczenie wartości godziwej to zabezpieczenie przed zagrożeniem zmianami wartości godziwej ujętego składnika aktywów lub zobowiązania, albo uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania, albo wyodrębnionej części takiego składnika aktywów lub zobowiązania, albo uprawdopodobnionego przyszłego zobowiązania, które przypisać można konkretnemu rodzajowi ryzyka i które może wpływać na rachunek zysków i strat.
Zabezpieczenie wartości godziwej spełniające w danym okresie warunki rachunkowości zabezpieczeń Bank ujmuje w sposób następujący:
1. zmiany wartości godziwej instrumentu zabezpieczającego (tj. instrumentu pochodnego wyznaczonego i kwalifikującego się jako zabezpieczenie wartości godziwej) ujmuje się w rachunku zysków i strat,
2. zyski lub straty związane z pozycją zabezpieczaną, wynikające z zabezpieczanego ryzyka, korygują wartość bilansową zabezpieczanej pozycji i są ujmowane w rachunku zysków i strat,
3. odsetki od zabezpieczających instrumentów pochodnych prezentowane w tej samej linii rachunku wyników, w której prezentowane są odsetki od instrumentów zabezpieczanych, tj. w wyniku odsetkowym,
4. wycena zabezpieczanych składników aktywów finansowych klasyfikowanych jako wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite, wynikająca z czynników innych niż zabezpieczane ryzyka, ujmowana jest w kapitale z aktualizacji wyceny do czasu zbycia lub terminu zapadalności tego składnika aktywów.
Bank zaprzestaje stosowania rachunkowości zabezpieczeń w przypadku wygaśnięcia, sprzedaży, rozwiązania lub wykonania instrumentu zabezpieczającego/zabezpieczanego, albo gdy powiązanie zabezpieczające przestało spełniać kryteria stosowania rachunkowości zabezpieczeń. Przy zaprzestaniu stosowania rachunkowości zabezpieczeń wycena pozycji zabezpieczanych, które podlegają wycenie wg zamortyzowanego kosztu (bez
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 24
stosowania zasad rachunkowości zabezpieczeń), przypisana zabezpieczanemu ryzyku, ujęta w okresach, kiedy zabezpieczenie było efektywne, podlega rozliczaniu do rachunku zysków i strat.
Bank nie stosuje rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych.
4.10. Inwestycje w jednostkach zależnych
Inwestycje w podmioty zależne ujmowane i wyceniane przy użyciu metody praw własności określonej w MSR 28, z uwzględnieniem odpisów z tytułu utraty wartości. W dniu nabycia inwestycje w jednostki zależne ujmuje się wg kosztu nabycia. Po dniu nabycia wartość bilansowa inwestycji podlega wycenie polegającej na ujmowaniu zmian w kapitale własnym jednostek zależnych. Wynik finansowy Banku obejmuje udział Banku w wyniku finansowym netto jednostek zależnych, przy czym wynik niezrealizowany na transakcjach wzajemnych jest eliminowany. Wartość bilansowa inwestycji w jednostki zależne podlega ocenie pod kątem utraty wartości.
Zgodnie ze stanem na 31 grudnia 2022 roku w skład grupy kapitałowej Banku Ochrony Środowiska SA wchodzą dwie spółki zależne bezpośrednio, tj. Dom Maklerski SA i BOŚ Leasing EKO-Profit S.A., oraz jedna spółka zależna pośrednio MS WIND sp. z o. o. (spółka zależna bezpośrednio od BOŚ Leasing EKO-Profit S.A.).
Wszystkie spółki zależne Bank kontroluje w pełni jako 100% akcjonariusz.
4.11. Aktywa i zobowiązania finansowe
Początkowe ujęcie
Bank ujmuje składnik aktywów i zobowiązań finansowych w sprawozdaniu z sytuacji finansowej wtedy, gdy staje się związany postanowieniami umowy o ten instrument finansowy. Ujęcie aktywów finansowych następuje wtedy, gdy Bank nabywa prawo do otrzymania przepływów pieniężnych, a zobowiązań finansowych wtedy, gdy ma obowiązek dokonać wypłaty środków pieniężnych. Przy początkowym ujęciu składniki aktywów i zobowiązań finansowych podlegają klasyfikacji do odpowiedniej kategorii wyceny.
Wycena przy początkowym ujęciu składników aktywów i zobowiązań finansowych następuje wg wartości godziwej, która w przypadku pozycji niewycenianych wg wartości godziwej w okresach późniejszych jest powiększana lub zmniejszana o koszty bezpośrednie zawarcia transakcji.
Wycena aktywów finansowych po okresie początkowego ujęcia
Po okresie początkowego ujęcia Bank dokonuje wyceny składników aktywów finansowych zgodnie z zasadami klasyfikacji, wg metody zamortyzowanego kosztu lub wg wartości godziwej.
Zamortyzowany koszt to kwota, w której składnik aktywów finansowych lub zobowiązanie finansowe wycenia się w momencie początkowego ujęcia, pomniejszona o spłaty kapitału oraz powiększona lub pomniejszona o ustaloną z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej skumulowaną amortyzację wszelkich różnic pomiędzy wartością początkową, a wartością w terminie wymagalności oraz pomniejszona o wszelkie odpisy z tytułu utraty wartości. W zamortyzowanym koszcie uwzględnia się odsetki karne.
Wycena wg wartości godziwej polega na ustaleniu wartości, którą otrzymano by za zbycie składnika aktywów lub zapłacono by za przeniesienie zobowiązania w transakcji przeprowadzonej na zwykłych warunkach na głównym (lub najkorzystniejszym) rynku na dzień wyceny w aktualnych warunkach rynkowych (tj. cena wyjścia) bez względu na to, czy cena ta jest bezpośrednio obserwowalna lub oszacowana przy użyciu innej techniki wyceny.
Klasyfikacja i wycena aktywów finansowych
Zgodnie z MSSF 9 aktywa finansowe klasyfikowane do odpowiedniego modelu wyceny w momencie początkowego ujęcia. Aktywa finansowe Banku są zaklasyfikowane do następujących kategorii wyceny:
1. Aktywa finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu,
2. Aktywa finansowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite,
3. Aktywa finansowe wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy,
4. Aktywa finansowe wyceniane wg opcji wartość godziwa przez wynik finansowy.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 25
Klasyfikacja do odpowiedniej kategorii wyceny następuje w oparciu o:
1. Model biznesowy, w ramach którego aktywa finansowe są zarządzane oraz
2. Test charakterystyki kontraktowych przepływów pieniężnych (Test SPPI ang. Solely Payment of Principal and Interest).
Modele biznesowe
Zdefiniowanie istniejących modeli biznesowych dokonywane jest przez kluczowe kierownictwo Banku. Identyfikowane modele biznesowe odzwierciedlają prowadzoną działalność operacyjną, tj. sposób zarządzania określoną grupą aktywów oraz cel, dla którego aktywa powstały lub zostały nabyte. Poszczególne zidentyfikowane modele biznesowe stanowią grupy aktywów, które są wspólnie zarządzane, oceniane i raportowane.
Identyfikując modele biznesowe dla poszczególnych grup aktywów finansowych, bierze się pod uwagę przesłanki jakościowe oraz kryteria ilościowe.
Przesłanki jakościowe
Przesłanki jakościowe obejmują analizę i ocenę:
1. celu biznesowego, dla którego aktywa powstały lub zostały nabyte,
2. sposobu, w jaki wyniki na aktywach w ramach danego modelu biznesowego oceniane i raportowane do kluczowego kierownictwa Banku oraz prezentowane w ramach sprawozdawczości zewnętrznej,
3. przyczyny podejmowanych decyzji o sprzedaży aktywów finansowych,
4. rozwiązań i struktur organizacyjnych, w ramach których poszczególne grupy aktywów powstają lub nabywane,
5. rodzaju ryzyka mającego wpływ na wyniki realizowane na poszczególnych grupach aktywów,
6. sposobu, w jaki kadra zarządzająca poszczególnymi grupami aktywów jest wynagradzana, w szczególności czy wynagrodzenie opiera się w części lub całości na wartości godziwej zarządzanych aktywów.
Kryteria ilościowe
Kryteria ilościowe wykorzystywane przy identyfikacji oraz okresowej weryfikacji modeli biznesowych odnoszą się do oceny istotności i częstotliwości sprzedaży aktywów z poszczególnych modeli. Zakłada się, że w modelu biznesowym HtC sprzedaż aktywów finansowych jest dopuszczalna w szczególności w następującym przypadku:
1. w razie pogorszenia oceny odzyskiwalności przepływów pieniężnych, w celu ograniczenia skutków ryzyka kredytowego,
2. w terminie bliskim zapadalności kontraktowej,
3. sporadycznej sprzedaży (nawet jeżeli wartość sprzedanych aktywów jest znacząca),
4. nieznaczącej wartości sprzedawanych aktywów.
Brak spełnienia kryteriów ilościowych, np. znacząca i częsta sprzedaż aktywów finansowych o niepogorszonej ocenie ryzyka kredytowego, powoduje konieczność zmiany przyporządkowania całego portfela aktywów finansowych, z którego dokonywano sprzedaży, a co za tym idzie zmiany klasyfikacji tego portfela do kategorii wyceny.
W wyniku dokonanych analiz aktywa finansowe Banku zostały przyporządkowane do następujących modeli biznesowych:
1. Model HtC (ang. Held to Collect)
model, który zakłada utrzymywanie aktywów finansowych celem uzyskania korzyści ekonomicznych w postaci przepływów pieniężnych wynikających z umowy. W ramach modelu HtC utrzymywane aktywa finansowe o charakterze kredytowym i pożyczkowym, nabyte wierzytelności w ramach usług faktoringu, dłużne papiery wartościowe nabyte w celach inwestycyjnych,
2. Model HtCS (ang. Held to Collect or Sale)
model, który zakłada utrzymywanie aktywów finansowych celem uzyskania przepływów pieniężnych wynikających z umowy i sprzedaż. W ramach modelu HtCS utrzymywane dłużne papiery wartościowe nabyte w celu zabezpieczenia bieżących potrzeb płynności finansowej i profilu dochodowości,
3. Inne modele biznesowe
w ramach innych modeli biznesowych nabywane aktywa o charakterze handlowym w celu osiągnięcia wyniku finansowego z tytułu zmian wartości rynkowej lub wynagrodzenia o charakterze marży handlowej. Te modele biznesowe obejmują przede wszystkim pochodne instrumenty finansowe oraz instrumenty kapitałowe.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 26
Test SPPI
Zgodnie z wymaganiami MSSF 9 aktywa finansowe utrzymywane w ramach modelu HtC i HtCS podlegają testowi SPPI. Test SPPI powinien być przeprowadzony dla każdego aktywa finansowego w modelach HtC i HtCS na dzień początkowego ujęcia oraz gdy aktywo podlega istotnej modyfikacji.
Celem testu SPPI jest potwierdzenie, że umowne przepływy pieniężne wynikające z tych aktywów finansowych wyłącznie spłatą kapitału i odsetek od kwoty głównej pozostałej do spłaty, przy czym:
1. kapitał stanowi wartość godziwa aktywa finansowego z dnia początkowego ujęcia,
2. odsetki stanowią wynagrodzenie z tytułu wartości pieniądza w czasie, marżę za ryzyko kredytowe, ryzyko płynności, koszty administracyjne oraz marżę zysku.
Test SPPI obejmuje w szczególności analizę charakterystyki przepływów pieniężnych w związku z warunkami wcześniejszej spłaty i prolongaty, zmianą waluty aktywa finansowego, warunkami zwiększającymi zmienność przepływów pieniężnych ponad zmiany wynikające ze zmian rynkowych stóp procentowych (np. dźwignia finansowa), warunkami ograniczającymi możliwość dochodzenia roszczeń finansowych do określonego majątku dłużnika.
Zasady klasyfikacji aktywów finansowych do kategorii wyceny w oparciu o model biznesowy i test SPPI
Modele biznesowe:
Test SPPI
Przepływy pieniężne są jedynie spłatą kapitału i odsetek
Test SPPI
Przepływy pieniężne nie stanowią jedynie spłaty kapitału i odsetek
Model HtC
wycena wg zamortyzowanego kosztu
wycena wg wartości godziwej przez wynik finansowy
Model HtCS
wycena wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
wycena wg wartości godziwej przez wynik finansowy
Inny model biznesowy
Test SPPI nie jest przeprowadzany; obligatoryjna wycena wg wartości godziwej przez wynik finansowy
Aktywa finansowe wg kategorii wyceny
1. Aktywa finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
Ta kategoria wyceny obejmuje przede wszystkim portfel należności od klientów indywidualnych i instytucjonalnych. W tej kategorii znajdują się również nabyte wierzytelności w ramach usług faktoringu, dłużne papiery wartościowe znajdujące się w portfelu inwestycyjnym utrzymywane dla uzyskiwania korzyści z umownych przepływów pieniężnych, należności od innych banków, w tym transakcje buy-sell back.
2. Aktywa finansowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
Ta kategoria wyceny obejmuje dłużne papiery wartościowe nabyte w celu zabezpieczenia bieżących potrzeb płynności finansowej i profilu dochodowości, utrzymywane dla uzyskiwania korzyści z umownych przepływów pieniężnych i na sprzedaż, a także kapitałowe papiery wartościowe.
3. Aktywa finansowe wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
Ta kategoria wyceny obejmuje pochodne instrumenty finansowe oraz dłużne papiery wartościowe nabywane w celach handlowych.
Odrębną pozycją w tej kategorii wyceny prezentowane w należnościach od klientów kredyty, których formuła oprocentowania oparta jest o mnożnik stawki bazowej. Do tej pozycji zaliczone zostały kredyty preferencyjne udzielane ze wsparciem podmiotów sektora publicznego.
Z uwagi na toczące się dyskusje w zakresie klasyfikacji i wyceny instrumentów finansowych zawierających m.in. mnożnik, powyższe podejście może w przyszłości ulec zmianie.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 27
Zmiana kategorii wyceny instrumentów finansowych
Zmiana kategorii wyceny aktywów finansowych może nastąpić wyłącznie w razie zmiany modelu biznesowego. Nie stanowi zmiany modelu biznesowego zmiana zamiarów biznesowych związanych z danymi aktywami finansowymi albo zmiana przyporządkowania do poszczególnej linii biznesowej.
Zmiana kategorii wyceny aktywów finansowych wskutek zmiany modelu biznesowego ujmowana jest prospektywnie, tj. od daty tej zmiany.
Nie dokonuje się przeklasyfikowania zobowiązań finansowych.
Modyfikacja aktywów finansowych
Modyfikacja aktywów finansowych jest identyfikowana przez Bank w przypadku zmiany w umowie, na podstawie której dane aktywa finansowe powstały, wpływającej na wartość i termin przepływów pieniężnych. Zmiany przepływów pieniężnych, wynikające z pierwotnej umowy z klientem, nie rozpoznawane jako modyfikacje. Zmiana warunków umownych spłaty może być dokonana zarówno z przyczyn dotyczących zarządzania ryzykiem kredytowym, jak i przyczyn komercyjnych.
Bank dokonuje rozróżnienia modyfikacji aktywów finansowych na modyfikacje istotne i nieistotne.
Kryterium ilościowe
Modyfikacja istotna jest zmianą warunków umownych spłaty danego aktywa finansowego, która skutkuje powstaniem różnicy powyżej 10% pomiędzy wartością przyszłych przepływów pieniężnych wynikających ze zmodyfikowanego aktywa finansowego zdyskontowanych oryginalną efektywną stopą procentową, a wartością przyszłych przepływów pieniężnych wynikających z aktywa finansowego przed modyfikacją zdyskontowanych samą stopą procentową. W przypadku modyfikacji nieistotnej różnica ta wynosi mniej niż 10%.
Kryterium jakościowe
Modyfikacja aktywów finansowych podejmowana w poniższych okolicznościach jest rozpoznawana jako modyfikacja istotna:
dodanie cechy naruszającej wynik testu SPPI,
zmiana waluty kredytu nie przewidziana w pierwotnych warunkach umownych,
zmiana kontrahenta oznaczająca modyfikację istotną.
Modyfikacja istotna
Modyfikacja istotna powoduje wyłączenie pierwotnego aktywa z bilansu, ujęciem w rachunku zysków i strat nierozliczonych kosztów i prowizji oraz rozpoznaniem początkowym aktywa finansowego powstałego w efekcie modyfikacji. Dla aktywa zmodyfikowanego ustala się nową efektywną stopę procentową.
Modyfikacja nieistotna
Modyfikacja nieistotna nie prowadzi do wyłączenia istniejących aktywów finansowych ze sprawozdania z sytuacji finansowej. Wynik z modyfikacji nieistotnej jest ujmowany w rachunku zysków i strat.
Utrata wartości aktywów finansowych
MSSF 9 wprowadził nowe podejście do szacowania strat z tytułu aktywów finansowych wycenianych wg zamortyzowanego kosztu i wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite. Podejście to bazuje na wyznaczaniu strat oczekiwanych (expected loss).
Rozpoznawanie strat oczekiwanych zależne jest od zmiany poziomu ryzyka od momentu początkowego ujęcia aktywa finansowego. Bank rozpoznaje trzy podstawowe koszyki aktywów finansowych w kontekście zmian poziomu ryzyka:
Koszyk 1 w którym klasyfikowane ekspozycje, dla których od momentu początkowego ujęcia nie nastąpił istotny wzrost ryzyka kredytowego, rozumianego jako wzrost prawdopodobieństwa niewypłacalności. Dla takich ekspozycji oczekiwane straty rozpoznawane w horyzoncie najbliższych 12 miesięcy lub dacie zapadalności ekspozycji, jeżeli okres ten jest krótszy niż 12 miesięcy.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 28
Koszyk 2 w którym klasyfikowane ekspozycje, dla których od momentu początkowego ujęcia nastąpił istotny wzrost ryzyka, ale jeszcze nie uprawdopodobniło się zdarzenie niewywiązania się ze zobowiązania. Dla takich ekspozycji straty oczekiwane są rozpoznawane w horyzoncie pozostałego czasu życia ekspozycji.
Koszyk 3 w którym klasyfikowane ekspozycje, dla których zmaterializowały się zdarzenia niewykonania zobowiązania (zaistniałej przesłanki utraty wartości). Dla takich ekspozycji oczekiwane straty rozpoznawane w horyzoncie pozostałego czasu życia ekspozycji.
Ponadto Bank identyfikuje aktywa POCI (ang. Purchased or Originated Credit Impaired), tj. aktywa finansowe dotknięte utratą wartości ze względu na ryzyko kredytowe na dzień początkowego ujęcia. Dla ekspozycji klasyfikowanych jako POCI oczekiwane straty są rozpoznawane w horyzoncie pozostałego czasu życia.
Bank na potrzeby szacowania odpisów z tytułu utraty wartości wykorzystuje własne oszacowania parametrów ryzyka, bazujące na modelach wewnętrznych zgodnych z MSSF 9. Oczekiwane straty kredytowe stanowią iloczyn indywidualnych dla każdej ekspozycji oszacowanych wartości parametrów PD, LGD i EAD, a finalna wartość strat oczekiwanych jest sumą strat oczekiwanych w poszczególnych okresach (w zależności od koszyka w horyzoncie 12 miesięcy lub pozostałego czasu życia), zdyskontowanych efektywną stopą procentową. Oszacowane parametry zgodnie z założeniami MSSF 9 podlegają korekcie z tytułu scenariuszy makroekonomicznych.
Wycena odpisów na oczekiwane straty kredytowe, rezerw na gwarancje finansowe i udzielone zobowiązania utworzonych w złotych oraz w walutach obcych (włączając różnice kursowe) jest odnoszona odpowiednio w koszty lub przychody Banku z tytułu odpisów i rezerw.
Kompensowanie instrumentów finansowych
Składniki aktywów finansowych i zobowiązań finansowych kompensuje się i wykazuje w bilansie w kwocie netto wyłącznie wtedy, gdy Bank posiada ważny tytuł prawny do dokonania kompensaty ujętych kwot oraz zamierza rozliczyć się w kwocie netto lub jednocześnie zrealizować dany składnik aktywów i uregulować zobowiązanie.
Zobowiązania finansowe
Zobowiązania finansowe po okresie początkowego ujęcia wyceniane wg zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej. Bank wyłącza ze swojego bilansu zobowiązanie finansowe wtedy, gdy zobowiązanie wygasło, tj., kiedy obowiązek określony w umowie został wypełniony, umorzony lub wygasł.
Zobowiązania z tytułu pochodnych instrumentów finansowych wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy.
Inwestycje kapitałowe
Inwestycje kapitałowe klasyfikowane do kategorii wyceny wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite. Klasyfikacja inwestycji kapitałowych do tej kategorii wyceny jest nieodwołalna. Zyski lub straty wynikające z różnicy ceny sprzedaży i ceny nabycia lub ze zmiany wartości godziwej tych inwestycji nie podlegają ujęciu w rachunku zysków i strat również w przypadku sprzedaży. W rachunku zysków i strat ujmuje się tylko przychody z tytułu otrzymanych dywidend.
Inwestycje kapitałowe zostały zaklasyfikowane do kategorii wyceny wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite ze względu na ich inwestycyjny charakter oraz sposób osiągania korzyści ekonomicznych poprzez otrzymywane dywidendy.
Instrumenty kapitałowe zaklasyfikowane do kategorii wyceny wartości godziwej przez inne dochody całkowite wyceniane z wykorzystaniem metody wyceny aktywów kapitałowych (capital asset pricing model). W modelu wykorzystane prognozy finansowe poszczególnych spółek oraz rynkowe parametry takie jak: koszt kapitału i współczynnik beta wyliczone na bazie danych ze spółek porównywalnych oraz dyskonto i premia z tytułu płynności i zachowania kontroli.
Umowy sprzedaży i odkupu
Papiery wartościowe sprzedawane przy jednoczesnym zawarciu powiązanej umowy odkupu (transakcje repo, sell- buy-back) prezentowane w sprawozdaniu finansowym jako papiery wartościowe, jeśli jednostka zachowuje zasadniczo całe ryzyko i wszystkie korzyści związane z posiadaniem danych papierów wartościowych. Zobowiązanie
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 29
wobec kontrahenta ujmuje się w zobowiązaniach wobec innych banków lub zobowiązaniach wobec klientów, w zależności od jego charakteru.
Zakupione papiery wartościowe z przyrzeczeniem odsprzedaży (transakcje reverse repo, buy-sell-back) ujmuje się jako należności od innych banków lub klientów, w zależności od ich charakteru. Różnicę pomiędzy ceną sprzedaży, a odkupu traktuje się jako odsetki i rozlicza metodą liniową przez okres obowiązywania umowy.
Papiery wartościowe pożyczane kontrahentom nie są wyłączane z bilansu Banku.
Pożyczonych przez Bank papierów wartościowych nie ujmuje się w sprawozdaniu finansowym, chyba że zostały sprzedane osobom trzecim. W takim wypadku transakcje kupna i sprzedaży ujmuje się w sprawozdaniu finansowym, zaś odnośne zyski i straty uwzględnia się w wyniku na działalności handlowej.
Obowiązek zwrotu pożyczonych papierów ujmuje się według wartości godziwej jako zobowiązania wobec klientów. Ryzyko i korzyści dotyczące papierów pozostają po stronie kontrahenta transakcji.
Należności z tytułu dostaw i usług oraz aktywów z tytułu umów
W przypadku należności z tytułu dostaw i aktywów z tytułu umów Bank dokonuje wyceny oczekiwanych strat kredytowych w horyzoncie całego okresu życia tych aktywów.
4.12. Aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży
Aktywa trwałe zalicza się do „przeznaczonych do sprzedaży” i wykazuje według niższej z dwóch kwot: wartości bilansowej i wartości godziwej pomniejszonej o koszty doprowadzenia do sprzedaży, jeżeli ich wartość bilansową realizuje się przede wszystkim w drodze transakcji sprzedaży, a nie bieżącego używania. W Banku nie występują aktywa przeznaczone do sprzedaży.
4.13. Wartości niematerialne
Licencje i oprogramowanie komputerowe
Zakupione licencje oraz wytworzone we własnym zakresie oprogramowanie komputerowe aktywuje się w wysokości kosztów poniesionych na zakup i przygotowanie do używania konkretnego oprogramowania komputerowego. Aktywowane koszty amortyzuje się przez szacowany okres użytkowania oprogramowania metodą liniową.
Wydatki związane z utrzymaniem programów komputerowych ujmowane jako koszty z chwilą poniesienia lub koszty rozliczane w czasie.
Okres ekonomicznego użytkowania wartości niematerialnych zawiera się w przedziale powyżej 1 roku do 15 lat.
Nakłady na wartości niematerialne
Bank ujmuje poniesione koszty aktywa z tytułu nakładów na wartości niematerialne na etapie prac rozwojowych przedsięwzięcia prowadzonego we własnym zakresie jedynie w przypadku, gdy Bank ma możliwość i zamiar ukończenia oraz użytkowania wytwarzanego składnika wartości niematerialnych, posiada stosowne środki techniczne i finansowe służące ukończeniu prac rozwojowych i użytkowaniu składnika oraz ma możliwość wiarygodnego ustalenia nakładów poniesionych, które można bezpośrednio przyporządkować czynnościom tworzenia, produkcji i przystosowania składnika aktywów do użytkowania w sposób zamierzony przez kierownictwo.
Aktywowane koszty amortyzuje się metodą liniową po zakończeniu prac rozwojowych. Szacowany okres użytkowania określony jest indywidualnie.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 30
Testowanie utraty wartości
Wartości niematerialne badane pod kątem utraty wartości zawsze, gdy występują zdarzenia lub okoliczności wskazujące, że wartość bilansowa może być niemożliwa do odzyskania. Wartość bilansowa jest niezwłocznie obniżana do poziomu wartości odzyskiwalnej, jeżeli wartość bilansowa przewyższa szacunkową wartość odzyskiwalną. Wartość odzyskiwalna jest wyższą z dwóch wartości: wartości godziwej wartości niematerialnych pomniejszonej o koszty ich sprzedaży lub wartości użytkowej.
4.14. Rzeczowe aktywa trwałe
Rzeczowe aktywa trwałe wykazuje się według kosztu historycznego pomniejszonego o umorzenie. Koszt historyczny uwzględnia wydatki bezpośrednio związane z nabyciem danych aktywów.
Późniejsze nakłady uwzględnia się w wartości bilansowej danego środka trwałego lub ujmuje jako odrębny środek trwały (tam, gdzie jest to właściwe) tylko wówczas, gdy jest prawdopodobne, że z tytułu tej pozycji nastąpi wpływ korzyści ekonomicznych do Banku, zaś koszt danej pozycji można wiarygodnie zmierzyć. Wszelkie pozostałe wydatki na naprawę i konserwację odnoszone do rachunku zysków i strat w okresie obrotowym, w którym je poniesiono. Grunty nie podlegają amortyzacji.
Amortyzację środków trwałych nalicza się metodą liniową przez okresy ich użytkowania, które dla poszczególnych grup środków trwałych wynoszą:
1. 40 lat - dla budynków,
2. 2-12 lat - dla ulepszeń w obcym środku trwałym lub krócej, jeżeli tak wynika z umowy,
3. 3-20 lat - dla urządzeń i środków transportu.
Weryfikacji wartości końcowej i okresów użytkowania środków trwałych dokonuje się również na każdy dzień bilansowy.
Amortyzowane środki trwałe badane pod kątem utraty wartości zawsze, gdy występują zdarzenia lub okoliczności wskazujące, że wartość bilansowa może być niemożliwa do odzyskania. Wartość bilansowa środka trwałego jest niezwłocznie obniżana do poziomu wartości odzyskiwalnej, jeżeli wartość bilansowa przewyższa szacunkową wartość odzyskiwalną. Wartość odzyskiwalna jest wyższą z dwóch wartości: wartości godziwej środka trwałego, pomniejszonej o koszty jego sprzedaży i wartości użytkowej.
Zyski i straty z tytułu zbycia środków trwałych ustala się drogą porównania wpływów ze sprzedaży, z ich wartością bilansową i ujmuje w rachunku zysków i strat.
Inwestycje rozpoczęte dotyczą środków trwałych będących w toku budowy lub montażu i wykazywane według cen nabycia lub kosztu wytworzenia, pomniejszonych o ewentualne odpisy z tytułu utraty wartości. Środki trwałe w budowie nie podlegają amortyzacji do czasu zakończenia budowy i przekazania środka trwałego do używania.
4.15. Leasing
Bank klasyfikuje jako leasing umowy, na podstawie których użytkuje lub oddaje w użytkowanie aktywa trwałe w zdefiniowanym okresie w zamian za wynagrodzenie.
Leasingodawca
Bank jako leasingodawca dokonuje klasyfikacji umowy jako leasing finansowy lub leasing operacyjny.
Jako leasing finansowy Bank klasyfikuje umowy, na mocy których następuje przeniesienie zasadniczo całego ryzyka i pożytków wynikających z tytułu posiadania aktywów będących przedmiotem umowy. Pozostałe umowy leasingowe klasyfikowane są jako leasing operacyjny.
Leasingobiorca
W dacie rozpoczęcia leasingu, Bank jako leasingobiorca, ujmuje składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania oraz zobowiązanie z tytułu leasingu.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 31
Zobowiązanie wynika z bieżącej wartości przyszłych przepływów pieniężnych (płatności leasingowych z umowy leasingu), zdyskontowanych przy użyciu stopy procentowej leasingu.
Bank stosuje wyłączenia z wymogów stosowania zasad MSSF 16 dotyczące:
1. korzystania z aktywa o niskiej wartości – wartość aktywa nie przekracza kwoty 20 tys. zł,
2. korzystania z aktywa przez okres nie dłuższy niż 12 miesięcy.
W przypadku umów wyłączonych Bank nie wykazuje w bilansie prawa do korzystania z aktywa i zobowiązania wynikającego z umowy. Opłaty leasingowe, związane z tymi umowami, Bank ujmuje jako koszty w rachunku zysków i strat metodą liniową w trakcie okresu leasingu.
Ustalając okres leasingu, Bank określa nieodwołalny okres leasingu, uwzględniając okres objęty opcją przedłużenia, jeżeli Bank zakłada jej wykonanie i opcją wypowiedzenia leasingu, jeżeli Bank zakłada brak jej wykonania.
Bank aktualizuje okres leasingu, gdy zajdzie zmiana dotycząca nieodwołalnego okresu leasingu.
Po dacie rozpoczęcia leasingu, Bank wycenia składnik aktywów z tytułu prawa do użytkowania według kosztu:
1. pomniejszonego o łączne odpisy amortyzacyjne i łączne straty z tytułu utraty wartości oraz
2. skorygowanego z tytułu aktualizacji wyceny zobowiązania z tytułu leasingu.
Po dacie rozpoczęcia leasingu, Bank wycenia zobowiązanie z tytułu leasingu poprzez:
1. zwiększenie wartości bilansowej w celu odzwierciedlenia kosztów odsetkowych od zobowiązania z tytułu leasingu,
2. zmniejszenie wartości bilansowej w celu uwzględnienia zapłaconych opłat leasingowych,
3. zaktualizowanie wyceny wartości bilansowej w celu uwzględnienia ponownej oceny lub zmiany leasingu, lub w celu uwzględnienia zaktualizowanych stałych opłat leasingowych.
Bank ujmuje zmianę leasingu jako odrębny leasing, jeżeli:
1. zmiana zwiększa zakres leasingu poprzez przyznanie prawa do użytkowania jednego lub większej liczby bazowego składnika aktywów oraz
2. wynagrodzenie za leasing zwiększa się o kwotę współmierną do ceny jednostkowej za zwiększenie zakresu.
W przypadku zmiany leasingu, która nie jest ujmowana jako odrębny leasing, Bank aktualizuje wycenę zobowiązania poprzez zdyskontowanie zaktualizowanych opłat leasingowych z zastosowaniem zaktualizowanej stopy dyskontowej i ujmuje aktualizację poprzez:
1. zmniejszenie wartości bilansowej składnika aktywów z tytułu prawa do użytkowania w celu uwzględnienia częściowego lub całkowitego zakończenia leasingu w przypadku zmian, które zmniejszają zakres leasingu,
2. skorygowanie składnika aktywów z tytułu prawa do użytkowania w odniesieniu do pozostałych zmian leasingu.
4.16. Odroczony podatek dochodowy
Na potrzeby sprawozdania finansowego podatek odroczony obliczany jest metodą zobowiązań bilansowych. Bank tworzy rezerwę i aktywa na przejściowe różnice z tytułu odroczonego podatku dochodowego, wywołane odmiennością momentu uznawania przychodów za osiągnięte oraz kosztów za poniesione, zgodnie ze stosowanymi zasadami rachunkowości i przepisami o podatku dochodowym od osób prawnych.
Główne różnice przejściowe powstają z tytułu aktualizacji wyceny aktywów i zobowiązań finansowych, w tym kontraktów pochodnych, rezerw na świadczenia emerytalne i inne świadczenia po okresie zatrudnienia, a także strat podatkowych do odli czenia.
Rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego ujmowane są w pełnej wysokości z wyjątkiem:
1. sytuacji, gdy rezerwa na podatek odroczony powstaje w wyniku początkowego ujęcia wartości firmy lub początkowego ujęcia składnika aktywów bądź zobowiązania przy transakcji nie stanowiącej połączenia jednostek i w chwili jej zawierania nie mającej wpływu ani na zysk lub stratę brutto, ani na dochód do opodatkowania czy stratę podatkową oraz
2. w przypadku dodatnich różnic przejściowych wynikających z inwestycji w jednostkach zależnych lub stowarzyszonych i udziałów we wspólnych przedsięwzięciach z wyjątkiem sytuacji, gdy terminy odwracania się
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 32
różnic przejściowych podlegają kontroli inwestora i gdy prawdopodobne jest, w dającej się przewidzieć przyszłości różnice przejściowe nie ulegną odwróceniu.
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ujmuje się, gdy jest prawdopodobne, że w przyszłości osiągnięty zostanie dochód do opodatkowania, który umożliwi wykorzystanie różnic przejściowych z wyjątkiem, gdy składnik aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego wynika z początkowego ujęcia składnika aktywów lub zobowiązań pochodzącego z transakcji, która:
1. nie jest połączeniem jednostek gospodarczych oraz
2. nie wpływa w momencie przeprowadzania transakcji na wynik finansowy brutto ani na dochód do opodatkowania (stratę podatkową).
Podatek dochodowy dotyczący pozycji ujmowanych w pozostałych całkowitych dochodach jest ujmowany również w pozostałych całkowitych dochodach.
Odroczony podatek dochodowy ustala się przy zastosowaniu stawek (i przepisów) podatkowych, które zgodnie z oczekiwaniami będą obowiązywać w momencie realizacji odnośnych aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego lub uregulowania zobowiązania z tytułu odroczonego podatku dochodowego, przyjmując za podstawę stawki podatkowe (i przepisy podatkowe) obowiązujące na dzień bilansowy lub takie, których obowiązywanie w przyszłości jest pewne na dzień bilansowy.
Bank kompensuje ze sobą aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego z rezerwami z tytułu odroczonego podatku dochodowego wtedy i tylko wtedy, gdy posiada możliwy do wyegzekwowania tytuł prawny do przeprowadzenia kompensat należności ze zobowiązaniami z tytułu bieżącego podatku i odroczony podatek dochodowy ma związek z tym samym podatnikiem i tym samym organem podatkowym.
4.17. Aktywa przejęte za długi
Aktywa przejęte za długi wycenia się na moment ich początkowego ujęcia w kwocie odpowiadającej ich wartości godziwej. W przypadku, gdy wartość godziwa przejętych aktywów jest wyższa od kwoty długu, różnica stanowi zobowiązanie wobec kredytobiorcy i jest zwracana na rachunek właściciela przejętego majątku po pomniejszeniu o koszty poniesione w związku z przejęciem, przechowaniem i wyceną.
W przypadku, gdy wartość godziwa przejętych aktywów jest niższa od kwoty długu, różnica stanowi zobowiązanie kredytobiorcy wobec Banku, które może podlegać restrukturyzacji lub windykacji.
W Banku nie występują aktywa przejęte za długi.
4.18. Przedpłaty, rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów
Przedpłaty dotyczą kosztów poniesionych w bieżącym roku obrotowym, a dotyczących okresów przyszłych. one ujmowane w bilansie, w pozycji inne aktywa.
Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów to koszty dotyczące bieżącego okresu, które będą poniesione przez Bank w okresach przyszłych. Bierne międzyokresowe rozliczenia kosztów oraz przychody przyszłych okresów prezentowane w bilansie w pozycji „Pozostałe zobowiązania”.
4.19. Rezerwy na świadczenia pracownicze
Bank tworzy rezerwy na zobowiązania z tytułu odpraw emerytalnych ustalone w oparciu o oszacowania tego rodzaju zobowiązań na podstawie modelu aktuarialnego. Stosowany przez jednostkę model aktuarialny, w celu ustalenia wartości bieżącej swoich zobowiązań z tytułu określonych świadczeń oraz związanych z nimi kosztów bieżącego zatrudnienia oraz tam, gdzie ma to zastosowanie kosztów przeszłego zatrudnienia, wykorzystuje metodę prognozowanych uprawnień jednostkowych.
Zgodnie z metodą prognozowanych uprawnień jednostkowych (czasami znaną pod nazwą metody świadczeń narosłych w stosunku do stażu pracy lub metody „świadczenie/staż pracy”), każdy okres wykonywania pracy jest
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 33
postrzegany jako powodujący powstanie dodatkowej jednostki uprawnienia do świadczeń i każda jednostka uprawnienia do świadczeń wyliczana jest oddzielnie przed wejściem w skład ostatecznego zobowiązania.
Zyski i straty aktuarialne ujmowane są w całości w innych dochodach całkowitych.
4.20. Rezerwy
Rezerwy ujmuje się wówczas, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:
1. na dzień bilansowy Bank posiada obecny, prawny lub zwyczajowo oczekiwany obowiązek wydatkowania środków, wynikający ze zdarzeń przeszłych, przy czym do określenia istnienia tego obowiązku wykorzystywane są opinie prawne,
2. gdy prawdopodobieństwo zaistnienia wydatku z tytułu zaspokojenia roszczeń jest wyższe niż prawdopodobieństwo braku takiego wydatku oraz
3. gdy wielkość tego wydatku można wiarygodnie oszacować.
Rezerwy wyceniane w bieżącej wartości wydatków, które jak się oczekuje będą niezbędne do wypełnienia obowiązku, z uwzględnieniem wartości pieniądza w czasie (jeśli jest to istotne) oraz ryzyka związanego z danym zobowiązaniem. W przypadku dyskontowania kwoty przewidywanego wydatku, wzrost rezerwy spowodowany upływem czasu wykazuje się jako koszt z tytułu odsetek.
4.21. Kapitał własny
Kapitały własne stanowią kapitały i fundusze tworzone zgodnie z obowiązującym prawem, właściwymi ustawami oraz ze statutem Banku.
Kapitał podstawowy
Na kapitał podstawowy składa się zarejestrowany kapitał zakładowy i kapitał zapasowy ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej.
Kapitał zakładowy wykazywany jest według wartości nominalnej, zgodnie ze statutem oraz wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego.
Kapitał zapasowy ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej tworzony jest z nadwyżki osiągniętej przy emisji akcji powyżej wartości nominalnej, pozostałej po pokryciu kosztów emisji.
Akcje własne
W przypadku wykupu akcji własnych, kwota zapłaty za akcje własne obciąża kapitał własny i jest wykazywana w bilansie w odrębnej pozycji „Akcje własne”.
Kapitał z aktualizacji wyceny
Kapitał z aktualizacji wyceny obejmuje zmianę wartości aktywów finansowych klasyfikowanych do kategorii wyceny wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite, wynikającą z ich wyceny oraz podatek odroczony od pozycji ujętych w kapitale z aktualizacji wyceny, zyski lub straty związane z instrumentem zabezpieczającym (rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych) z tytułu efektywnej części zabezpieczenia oraz zyski i straty związane z instrumentem zabezpieczanym wycenianym wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite (rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej), wynikające z innych czynników niż zabezpieczane, a także zyski i straty aktuarialne w programie określonych świadczeń.
Zyski zatrzymane
Zyski zatrzymane obejmują niepodzielony wynik finansowy oraz pozostałe kapitały, tj. pozostały kapitał zapasowy, pozostałe kapitały rezerwowe oraz fundusz ogólnego ryzyka.
Pozostałe kapitały tworzone z odpisów z zysku i przeznaczone na cele określone w statucie lub przepisach prawa.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 34
4.22. Środki pieniężne i ich ekwiwalenty
Dla potrzeb rachunku przepływów pieniężnych, środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych obejmują pozycje wymagalne w ciągu trzech miesięcy od dnia nabycia, w tym: kasę, środki w bankach centralnych o możliwościach dysponowania, bony skarbowe oraz inne kwalifikujące się bony, należności od innych banków oraz krótkoterminowe papiery wartościowe Skarbu Państwa.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 35
4.23. Nowe standardy i interpretacje oraz zmiany do nich, które zostały opublikowane, a także zostały zatwierdzone przez Unię Europejską, a nie weszły jeszcze w życie i nie zostały jeszcze zastosowane przez Bank
MSSF
Charakter zmian
Data wejścia w życie w UE / zatwierdzenia przez UE
Wpływ na Bank
MSSF 17 „Umowy ubezpieczeniowe” z późniejszymi zmianami do MSSF 17
MSSF 17 definiuje nowe podejście do rozpoznawania, wyceny, prezentacji i ujawniania umów ubezpieczeniowych. Głównym celem MSSF 17 jest zagwarantowanie przejrzystości oraz porównywalności sprawozdań finansowych ubezpieczycieli. W tym celu jednostka będzie ujawniała szereg informacji ilościowych i jakościowych umożliwiających użytkownikom sprawozdania finansowego ocenę wpływu umów ubezpieczeniowych na sytuację finansową, wyniki finansowe oraz przepływy pieniężne jednostki. MSSF 17 wprowadza szereg istotnych zmian w stosunku do dotychczasowych wymogów MSSF 4. Dotyczą one miedzy innymi: poziomów agregacji na jakim wykonywane obliczenia, metody wyceny zobowiązań ubezpieczeniowych, rozpoznawania zysku lub straty w czasie, ujmowania reasekuracji, wydzielania komponentu inwestycyjnego, sposobu prezentacji poszczególnych pozycji bilansu oraz rachunku zysków i strat jednostek sprawozdawczych, w tym oddzielnej prezentacji przychodów z ubezpieczeń, kosztów usług ubezpieczeniowych, a także przychodów lub kosztów finansowych.
01 stycznia 2016 roku
/ 19 listopada 2021 roku
Zmiana nie będzie miała istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe
Zmiany do MSSF 17 „Umowy ubezpieczeniowe” – zastosowanie MSSF 17 i MSSF 9
Zmiany dotyczą danych porównawczych przy zastosowaniu MSSF 17 i MSSF 9 po raz pierwszy.
01 stycznia 2023 roku
/ 08 września 2022 roku
Zmiana nie będzie miała istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe
Zmiany do MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych” – Ujawnienia na temat istotnych zasad rachunkowości
Zmiany do MSR 1 precyzują zakres ujawnień istotnych zasad rachunkowości. Zgodnie z wprowadzonymi zmianami w sprawozdaniu finansowym powinny być ujawniane tylko zasady rachunkowości, które mają istotny wpływ na informacje w nim zawarte.
01 stycznia 2023 roku
/ 02 marca 2022 roku
Zmiana nie będzie miała istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe
Zmiany do MSR 8 „Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów”
Zmiana do MSR 8 dotyczyła doprecyzowania definicji szacunków księgowych jako kwot pieniężnych, ujętych w sprawozdaniu finansowym, które przedmiotem niepewności pomiaru. Wprowadzenie definicji szacunków księgowych oraz innych poprawek do MSR 8 miało na celu pomóc jednostkom odróżnić zmiany zasad rachunkowości od zmian w szacunkach księgowych.
01 stycznia 2023 roku
/ 02 marca 2022 roku
Zmiana nie będzie miała istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 36
Zmiany do MSR 12 „Podatek dochodowy” - Podatek odroczony dotyczący aktywów i zobowiązań z pojedynczej transakcji
Zmiany do MSR 12 precyzują zasady ewidencji podatku odroczonego od transakcji, w przypadku których spółki ujmują zarówno składnik aktywów, jak i zobowiązanie, co z kolei powoduje ewentualnie powstanie dodatnich oraz ujemnych różnic przejściowych jednocześnie. Dotyczy to m.in. transakcji takich jak leasing czy zobowiązań z tytułu likwidacji składnika aktywów.
Jednostki zobowiązane do ujęcia podatku odroczonego z tytułu tego rodzaju operacji (nie jest możliwe zastosowanie wyłączenia z ujęcia podatku odroczonego).
01 stycznia 2023 roku
/ 11 sierpnia 2022 roku
Zmiana nie będzie miała istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 37
4.24. Nowe standardy i interpretacje oraz zmiany do nich, które zostały opublikowane i nie są zatwierdzone przez UE
MSSF
Charakter zmian
Data wejścia w życie w UE / zatwierdzenia przez UE
Wpływ na Bank
Zmiany do MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych” – Klasyfikacja zobowiązań jako krótkoterminowe lub długoterminowe
Zmiany dotyczą klasyfikacji zobowiązań w sprawozdaniu z sytuacji finansowej do krótkoterminowych lub długoterminowych. Doprecyzowują one, że klasyfikacja zobowiązań jako krótkoterminowe lub długoterminowe powinna uwzględniać na datę klasyfikacji istnienie prolongaty zobowiązania bez względu na intencję podmiotu do skorzystania z niej na okres dłuższy niż 12 miesięcy oraz powinna uwzględniać spełnienie na dzień przeprowadzenia oceny warunków takiej prolongaty, jeżeli jest ona warunkowa.
01 stycznia 2023 roku/
Brak danych
Zmiana nie będzie miała istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe
Zmiany do MSR 1 „Prezentacja sprawozdań finansowych” – Zobowiązania długoterminowe z kowenantami
Zmiana prezentacji zobowiązania długoterminowego z kowenantami.
01 stycznia 2024 roku/
Brak danych
Zmiana nie będzie miała istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe
Zmiany do MSSF 16 „Leasing” – Zobowiązanie z tytułu leasingu w ramach sprzedaży i leasingu zwrotnego
Zmiana w zakresie kalkulacji zobowiązania leasingowego w transakcjach sprzedaży i leasingu zwrotnego.
01 stycznia 2024 roku/
Brak danych
Zmiana nie będzie miała istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe
Zmiany do MSR 12 Podatek odroczony dotyczący aktywów i zobowiązań wynikających z pojedynczej transakcji
Zmiany mają na celu wyjaśnienie w jaki sposób przedsiębiorstwa powinny rozliczać podatek odroczony od transakcji leasingowych i wygasłych zobowiązań.
01 stycznia 2023 roku/
Brak danych
Zmiana nie będzie miała istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe
Zmiany do MSSF 10 „Skonsolidowane sprawozdania finansowe” oraz MSR 28 „Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych i wspólnych przedsięwzięciach”
Sprzedaż lub wniesienie aktywów pomiędzy inwestorem a jego jednostką stowarzyszoną lub wspólnym przedsięwzięciem oraz późniejsze zmiany
Brak danych
Zmiana nie będzie miała istotnego wpływu na sprawozdanie finansowe
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 38
5. Korekty błędów dotyczących poprzednich okresów
W okresie dwunastu miesięcy zakończonym dnia 31 grudnia 2022 roku nie wystąpiły korekty błędów poprzednich okresów.
6. Ważniejsze oszacowania i oceny
Sporządzenie sprawozdania finansowego Banku wymaga osądów, szacunków oraz założeń, które mają wpływ na prezentowane przychody, koszty, aktywa oraz zobowiązania i powiązane z nimi noty, a także ujawnienia dotyczące zobowiązań warunkowych. Niepewność co do tych założeń i szacunków może spowodować korekty wartości bilansowych aktywów i zobowiązań w przyszłości. Wymaga również stosowania własnego osądu przy stosowaniu przyjętych zasad rachunkowości.
Bank przyjął założenia i szacunki na temat przyszłości na podstawie danych historycznych oraz wiedzy posiadanej podczas sporządzania sprawozdania finansowego. Szacunki i założenia podlegają bieżącym przeglądom. Założenia i szacunki mogą ulec zmianie na skutek wydarzeń w przyszłości wynikających ze zmian rynkowych lub innych wydarzeń nie będących pod kontrolą Banku. Zmiany założeń i szacunków rozpoznawane w okresie, w którym dokonano zmiany lub w okresie, w którym dokonano zmiany i okresach przyszłych, jeśli zmiana szacunku i założeń dotyczy okresu bieżącego i okresów przyszłych.
6.1. Aktywa finansowe
Utrata wartości należności od klientów
Bank w okresach miesięcznych dokonuje przeglądu wszystkich ekspozycji kredytowych pod kątem identyfikacji ekspozycji kredytowych zagrożonych utratą wartości oraz dokonuje pomiaru utraty wartości ekspozycji kredytowych. Pomiar utraty wartości opiera się głównie na szacowaniu prawdopodobieństwa wystąpienia przesłanki utraty wartości na bazie analizy historycznej, oszacowaniu potencjalnych strat (parametr LGD) oraz ocenie środowiska makroekonomicznego, w którym funkcjonuje Bank.
Modele przeznaczone do szacowania odpisów z tytułu oczekiwanych strat kredytowych zbudowane zgodnie z MSSF 9 składają się z elementów, przy wyznaczaniu których Bank wykorzystuje wszystkie dostępne informacje historyczne oraz prognozy. Przy wykorzystaniu tych modeli Bank szacuje poziom ryzyka kredytowego z możliwie najwyższą dokładnością.
Oczekiwane straty kredytowe obliczane modelem dożycia w granulacji miesięcznej z wykorzystaniem parametrów PD, LGD i EAD indywidualnie wyznaczonych dla każdej ekspozycji z uwzględnieniem oczekiwanego czasu jej trwania.
Finalna wartość strat oczekiwanych jest sumą strat oczekiwanych w poszczególnych okresach (w zależności od koszyka w okresie 12 miesięcy dla koszyka 1 lub pozostałego okresu życia dla koszyka 2 i 3 oraz aktywów POCI), zdyskontowanych efektywną stopą procentową.
Struktura modeli wykorzystywanych w celu oszacowania oczekiwanych strat kredytowych uwzględnia modelowanie dla następujących parametrów:
PD (probability of default) - szacunek prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania w danym horyzoncie czasowym (12-miesięcznym lub w całym okresie życia ekspozycji),
LGD (loss given default) - część ekspozycji, która nie zostałaby odzyskana w przypadku niewykonania zobowiązania,
EAD (exposure at default) - oczekiwana wielkość ekspozycji w momencie niewykonania zobowiązania.
W modelu do szacowania odpisów wykorzystywany jest komponent prognoz makroekonomicznych. Ze względu na znaczący udział specyficznych ekspozycji kredytowych w portfelu BOŚ, których charakterystyka oraz konstrukcja wskazują na nieznaczne powiązanie ich ryzyka z otoczeniem makroekonomicznym, obserwowany historycznie wpływ prognoz nie był istotny dla wyceny. Powyższe czynniki wskazują, że wrażliwość wysokości szacowanej straty na zmiany prognoz makroekonomicznych jest wysoce ograniczona.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 39
W wyniku przeprowadzonej w drugiej połowie 2022 roku przebudowy modelu wyceny ekspozycji kredytowych nastąpił wzrost szacowanej straty o 29 mln zł.
W 2022 roku Bank kontynuował stosowanie korekty parametru PD w szacowaniu rezerw odzwierciedlające wrażliwość poszczególnych branż na kryzys będący następstwem COVID-19 wg. grup dotkliwości:
1. klienci z branży nie odczuwający ograniczeń w prowadzeniu działalności gospodarczej;
2. klienci z grupy branżowej w ograniczonym stopniu odczuwający skutki pandemii;
3. grupa branżowa klientów szczególnie dotkniętych ryzykiem niewywiązania się z umowy.
Wpływ korekty parametru PD będącej następstwem COVID-19 na poziom odpisów z tytułu ryzyka kredytowego wg stanu na dzień 31 grudnia 2022 roku wyniósł 1,3 mln zł, a wg stanu na dzień 31 grudnia 2021 roku wynosił 6,6 mln zł.
Teoretyczne przeklasyfikowanie 1% ekspozycji z koszyka 1 o najwyższym poziomie ryzyka do Koszyka 2 dla każdego typu ekspozycji skutkowałoby, według stanu na koniec grudnia 2021 roku, wzrostem odpisów o 34,3 mln zł.
W grudniu 2022 roku przeprowadzono analizę wrażliwości odpisów na zmiany parametru portfelowego LGD w metodzie grupowej. W przypadku zmiany stóp odzysku o +/-10 pkt. proc., szacowana wielkość odpisów z tytułu utarty wartości należności od klientów wycenianych metodą grupową uległaby odpowiednio zmniejszeniu o 22,2 mln zł lub zwiększeniu o 22,2 mln zł.
Test SPPI
Test SPPI to ocena czy przepływy pieniężne wynikające z aktywów finansowych utrzymywanych w modelu HtC i HtCS stanowią jedynie spłatę kwoty głównej i odsetek od kwoty głównej. Ocena ta (oprócz modelu biznesowego) warunkuje klasyfikację aktywów finansowych do kategorii wyceny wg zamortyzowanego kosztu lub odpowiednio wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite. W związku z powyższym ocena ta jest kluczowa dla przyjęcia prawidłowej zasady wyceny umów kredytów i pożyczek oraz innych kontraktów finansowych będących podstawowym przedmiotem działalności Banku.
Zgodnie z MSSF 9 kwota główna to wartość godziwa aktywów finansowych na dzień początkowego ujęcia. Odsetki z kolei to zapłata za wartość pieniądza w czasie, marża za ponoszone ryzyko kredytowe oraz inne ryzyka ponoszone w związku z utrzymywaniem kwoty głównej oraz marża zysku.
Test SPPI obejmuje analizę zawartych umów pod kątem ustalenia charakterystyki przepływów pieniężnych z nich wynikających. Test SPPI uważa się za umożliwiający klasyfikację do kategorii wyceny wg zamortyzowanego kosztu lub wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite, jeżeli nie zidentyfikowano takich cech przepływów pieniężnych, których rozkład w czasie, albo formuła ustalenia ich wartości uzależniona jest od czynników innych niż spełniające definicję kwoty głównej i odsetek od kwoty głównej. Do cech niespełniających tej definicji zalicza się:
dźwignię finansową,
uzależnienie wynagrodzenia od warunków niezwiązanych z wartością pieniądza w czasie lub ponoszonym ryzykiem
opcje wcześniejszej spłaty, jednak wcześniejsza spłata w kwocie równej niespłaconej części kwoty głównej i odsetek z uwzględnieniem uzasadnionego wynagrodzenia za wcześniejszą spłatę uważa się za spełniającą test SPPI.
Bank przeprowadza test SPPI w odniesieniu do wszystkich aktywów finansowych objętych obowiązkiem tej oceny, przy czym dla aktywów powstałych w oparciu o dokumentację standardową przeprowadza się go na poziomie grup produktowych, a dla aktywów negocjowanych z klientami indywidualnie przeprowadza się go w oparciu o poszczególne umowy. W efekcie przeprowadzonego testu SPPI zidentyfikowano część umów kredytowych, w przypadku których oprocentowanie oparte jest o formułę mnożnikową (dźwignia finansowa). Jest to część kredytów preferencyjnych udzielanych ze wsparciem Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W związku z powyższym zostały one zaklasyfikowane do kategorii wyceny wg wartości godziwej przez wynik finansowy.
Model biznesowy
Ocena modelu biznesowego jest istotnym szacunkiem ze względu na to, że zgodnie z MSSF 9 stanowi jeden z elementów decydujących o przyporządkowaniu właściwej kategorii wyceny aktywów finansowych. Bank ustala modele biznesowe w ramach, których następuje zarządzanie aktywami finansowymi, przede wszystkim na
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 40
podstawie ich celów biznesowych i sposobu osiągania wyników finansowych. Zmiana modelu biznesowego może wystąpić tylko w razie istotnych zmian wewnętrznych i zewnętrznych w działalności Banku i będzie ustalana przez jego kierownictwo. Oczekuje się, że zmiana modelu biznesowego będzie występować rzadko. W szczególności zmiana zamiarów biznesowych co do poszczególnych składników aktywów finansowych nie stanowi zmiany modelu biznesowego.
6.2. Wartość godziwa instrumentów finansowych
Wartość instrumentów finansowych nie notowanych na aktywnych rynkach ustala się stosując modele wyceny przyjęte na rynku. Uwzględniają one m.in. zdyskontowaną (za pomocą krzywej zerokuponowej z marżą) do wartości obecnej ocenę przyszłych przepływów pieniężnych, porównywalne ceny transakcyjne (jeśli istnieją), jak również odniesienie do podobnych instrumentów kwotowanych na aktywnych rynkach. W rzadkich przypadkach, gdy zastosowanie takich modeli nie jest możliwe i nie ma możliwości ustalenia wartości godziwej w sposób rzetelny, instrumenty finansowe wykazywane według kosztu nabycia. Informacje dotyczące wrażliwości instrumentów finansowych znajdują się w Nocie 49.
6.3. Rezerwa na świadczenia emerytalne
Prawo do odprawy emerytalnej przysługuje każdemu pracownikowi, który osiągnie wiek emerytalny.
Odprawy emerytalne związane ze świadczeniami lub zasiłkami przedemerytalnymi oraz przejścia na emeryturę w ramach zwolnień grupowych nie uwzględnione w obliczeniach i w przypadku ich wystąpienia w przyszłości, rezerwa taka powinna zostać przeliczona odrębnie.
Odprawa rentowa przysługuje pracownikowi, który nabył trwałą niezdolność do pracy uprawniającą do pobierania świadczenia rentowego w ramach ubezpieczenia społecznego.
Podstawa wymiaru zarówno odprawy emerytalnej, jak i rentowej obliczana jest na podstawie wynagrodzenia pracownika, liczonego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, w momencie nabycia uprawnień do odprawy.
Wysokość odprawy w zależności od posiadanego stażu pracy w Banku Ochrony Środowiska S.A. wynosi w relacji do podstawy wymiaru:
do 10 lat pracy 100%
po 10 latach pracy 200%
po 15 latach pracy 250%
Do obliczeń przyjęte zostały wynagrodzenia pracowników wg stanu na dzień 31 grudnia 2022 roku.
6.4. Podatki
Obowiązujące w Polsce prawo dotyczące podatku dochodowego od osób prawnych, podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku od towarów i usług czy składek na ubezpieczenia społeczne podlega częstym zmianom, co skutkuje brakiem ugruntowanej praktyki oraz niejasnością i niespójnością przepisów. Sytuacja ta powoduje możliwość występowania różnic w interpretacji przepisów podatkowych przez organy państwowe i podatników. Rozliczenia podatkowe oraz inne rozliczenia (np. celne) mogą być przedmiotem kontroli przez okres do 6 lat. Odpowiednie władze kontrolne uprawnione do nakładania znaczących kar wraz z odsetkami. Istnieje ryzyko, że organy kontrolne zajmą odmienne stanowisko od stanowiska Spółki w kwestii interpretacji przepisów, co mogłoby wpłynąć na wysokość zobowiązań publicznoprawnych wykazanych w sprawozdaniu finansowym.
Bank rozpoznaje składnik aktywów z tytułu podatku odroczonego bazując na założeniu, że w przyszłości zostanie osiągnięty zysk podatkowy pozwalający na jego wykorzystanie. Pogorszenie uzyskiwanych wyników podatkowych w przyszłości mogłoby spowodować, że założenie to stałoby się nieuzasadnione.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 41
6.5. Szacunki dotyczące wpływu ryzyka prawnego związanego z kredytami hipotecznymi powiązanymi z kursem waluty obcej
Szacunek wpływu ryzyka prawnego kredytów hipotecznych powiązanych z kursem waluty obcej obarczony jest niepewnością co do cały czas kształtującego się orzecznictwa oraz popularności wśród klientów dedykowanego programu ugód. Dlatego też szacunek ten jest niepewny, a wysokość jego w przyszłości może ulec zmianie. Szacunki podlegają okresowemu monitoringowi i aktualizacji.
Bank ujmuje wpływ ryzyka prawnego związanego ze sprawami sądowymi dotyczącymi klauzul indeksacyjnych w kredytach hipotecznych i mieszkaniowych w CHF oraz programu dobrowolnych ugód oferowanych kredytobiorcom w CHF zgodnie z:
MSSF 9 "Instrumenty finansowe" w odniesieniu do kredytów aktywnych, w tym kredytów aktywnych objętych pozwem zbiorowym oraz programu dobrowolnych ugód, i
MSR 37 "Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe" w odniesieniu do spłaconych kredytów.
Kredyty hipoteczne i mieszkaniowe dla klientów, które przedmiotem postępowań sądowych, objęte zakresem MSSF 9. Zgodnie z MSSF 9 kredyty te wyceniane w zamortyzowanym koszcie z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej.
Roszczenia prawne zgłaszane przez kredytobiorców, w tym roszczenia z tytułu nieważności umów, mają wpływ na oszacowanie przez Bank oczekiwanego okresu kredytowania oraz oczekiwanych przez Bank przepływów pieniężnych. W szczególności Bank bierze pod uwagę ryzyko, że w przypadku orzeczenia przez sąd nieważności umowy Bank może być zmuszony do zwrotu kredytobiorcom otrzymanych nienależnych świadczeń. Dodatkowo, ewentualne ugody oferowane przez Bank kredytobiorcom (także tym, którzy dotychczas nie występowali z roszczeniami prawnymi) również mogą mieć wpływ na wysokość i terminy oczekiwanych przepływów pieniężnych wynikających z tych kredytów.
W związku z tym w opinii Banku właściwym sposobem ujęcia wpływu ryzyka prawnego w odniesieniu do kredytów aktywnych oraz oczekiwanego wpływu programu dobrowolnych ugód oferowanych kredytobiorcom jest aktualizacja szacunków przepływów pieniężnych związanych z kredytami i zmniejszenie wartości bilansowej brutto tych kredytów zgodnie z MSSF 9 paragraf B5.4.6.
W odniesieniu do spłaconych kredytów oraz kredytów, dla których wyliczona korekta przepływów pieniężnych jest wyższa niż wartość bilansowa, Bank rozpoznaje rezerwy na sprawy sądowe zgodnie z MSR 37 "Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe".
Bank dokonał analizy wrażliwości szacunku wpływu ryzyka prawnego ze względu na zmianę kluczowych parametrów związanych z ilością spraw sądowych i podpisanych ugód z klientami.
w mln zł
ZMIANA PARAMETRU
WRAŻLIWOŚĆ MODELU
-25 p. p.
SCENARIUSZ BAZOWY
+25 p. p.
WZROST LICZBY POZWÓW SĄDOWYCH
-48
515
48
WZROST LICZBY UGÓD W RAMACH PROGRAMU UGÓD
-4
515
4
PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA SCENARIUSZA UGODY *
13
515
-47
* - w przypadku wariantu -25% przyjęto minimalną możliwą wartość parametru tj. 0%
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 42
W nocie 41 „Ryzyko prawne dotyczące kredytów mieszkaniowych, zabezpieczonych hipotecznie powiązanych z kursem waluty obcej” przedstawione czynniki i okoliczności, które mogą mieć istotny wpływ na wysokość rezerwy na ryzyko prawne dotyczące portfela kredytów hipotecznych powiązanych z kursem waluty obcej.
6.6. Rezerwa na zwrot kosztów kredytów w przypadku wcześniejszej spłaty
Rezerwa na zwrot kosztów kredytów w przypadku wcześniejszej spłaty została utworzona zgodnie z MSR 37 przyjmując założenia co do wcześniejszych spłat kredytów konsumenckich w zakresie stanu portfela kredytowego na dzień 31 grudnia 2022 roku.
Według stanu na dzień 31 grudnia 2022 roku przed sądami toczy się 7 postępowań przeciwko Bankowi, dotyczące zwrotu części kosztów kredytu konsumenckiego w związku z przedterminową spłatą. Rezerwy na zwroty prowizji z tytułu wcześniejszej spłaty kredytów konsumenckich dokonane do 2019 roku wynoszą 0,3 mln zł.
Dodatkowo Bank tworzy rezerwę w odniesieniu do kredytów czynnych. Rezerwa dotyczy różnicy pomiędzy szacowaną kwotą zwrotu prowizji a wartością prowizji otrzymanych i rozliczanych metodą efektywnej stopy procentowej. Szacowana kwota zwrotu prowizji ustalana jest metodą rozliczenia liniowego od daty udzielenia kredytu do daty bilansowej. Na dzień 31 grudnia 2022 roku rezerwa ta wynosiła 2,6 mln zł.
6.7. Wakacje kredytowe
Ustawa z dnia 07 lipca 2022 roku o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom przyznaje kredytobiorcom prawo do zawieszenia spłaty maksymalnie ośmiu rat kredytu hipotecznego udzielonego w walucie polskiej na realizację własnych potrzeb mieszkaniowych w latach 2022-2023, tzw. wakacje kredytowe. Ze względu na prawdopodobieństwo wykorzystania przez kredytobiorców tego prawa Bank ujmuje na dzień bilansowy zgodnie z paragrafem B5.4.6 MSSF 9 „Instrumenty finansowe” korektę wartości bilansowej brutto kredytu dotyczącą rat możliwych do zawieszenia w okresach przyszłych. Przy szacowaniu korekty wartości bilansowej brutto przyjęto na podstawie faktycznych obserwacji założenie, 58 % rat kwalifikujących się zostanie zawieszona. Zawieszenie rat zrealizowane przez klientów w 2022 roku zostało ujęte jako modyfikacja nieistotna umowy kredytowej.
Ujęcie korekty z tytułu wakacji kredytowych skutkowało w 2022 roku zmniejszeniem przychodów odsetkowych Banku o kwotę 20,4 mln zł.
Zmiana założenia wartości rat z wniosków klientów
Wpływ na poziom korekty
wartości bilansowej brutto
- wakacje kredytowe
+ 5 pp.
+ 1,76 mln zł.
-5 pp.
- 1,76 mln zł.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 43
7. Zarządzanie ryzykiem
7.1. Ryzyko kredytowe
Definicja ryzyka kredytowego
Ryzyko kredytowe rozumiane jest jako ryzyko potencjalnej straty z tytułu niewykonania zobowiązania w terminie określonym w umowie przez klienta lub kontrahenta.
W 2022 Bank stopniowo wycofywał obostrzenia wprowadzone w roku 2020, mające na celu ograniczenie negatywnego wpływu następstw gospodarczych stanu pandemii COVID-19.
W ramach wprowadzonych zmian, bank włączał możliwość finansowania branż wyłączonych z kredytowania w okresie pandemii oraz odstępował od wprowadzonych na czas pandemii restrykcji wewnętrznych w zakresie oceny zdolności kredytowej.
Metody zarządzania ryzykiem
Bank realizował politykę zarządzania ryzykiem kredytowym w ujęciu indywidualnym (transakcja kredytowa) i portfelowym uwzględniając poziom apetytu na ryzyko.
Apetyt na ryzyko określany był w ramach granic wyznaczonych przez praktykę ostrożnego i stabilnego zarządzania ryzykiem i przyjmowany jest na poziomie umiarkowanym.
Proces zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku obejmował w szczególności:
1. postępowanie przy ocenie ryzyka pojedynczej transakcji, ustanawianiu zabezpieczeń oraz podejmowaniu decyzji kredytowych,
2. monitorowanie poziomu ryzyka, limitowanie oraz przeprowadzanie testów warunków skrajnych,
3. modele ratingowe i scoringowe wykorzystywane w ocenie ryzyka klientów indywidualnych i instytucjonalnych,
4. zasady odpowiedzialności w procesie oceny ryzyka kredytowego,
5. portfelowy pomiar ryzyka kredytowego,
6. zasady zarządzania ekspozycjami detalicznymi i zabezpieczonymi hipotecznie,
7. zasady identyfikacji ekspozycji z utratą wartości oraz wyznaczania odpisów aktualizujących,
8. zasady raportowania dla kadry kierowniczej Banku,
9. systemy informatyczne, wspierające realizację wyżej wymienionych zadań.
Zarządzanie ryzykiem pojedynczych transakcji realizowane było z uwzględnieniem następujących zasad:
1. każda transakcja kredytowa wymagała wszechstronnej oceny ryzyka kredytowego, której wyrazem był rating wewnętrzny lub ocena scoringowa,
2. podstawą pozytywnej decyzji kredytowej było posiadanie przez klienta zdolności kredytowej,
3. pomiar ryzyka kredytowego potencjalnych oraz zawartych transakcji kredytowych dokonywany był na etapie ich udzielania oraz monitorowania,
4. proces kredytowy zapewniał niezależność oceny poziomu ryzyka kredytowego od czynności sprzedażowych,
5. decyzje kredytowe podejmowane były przez osoby do tego uprawnione,
6. oferowane klientowi warunki transakcji kredytowej zależały od poziomu ryzyka kredytowego związanego z klientem i/lub transakcją.
Finansowanie pojedynczej transakcji uzależnione było od:
1. posiadania przez kredytobiorcę zdolności kredytowej do spłaty wnioskowanego zadłużenia w terminach uzgodnionych z Bankiem,
2. przedstawienia zabezpieczenia spłaty w formie i o wartości akceptowanej przez Bank, o ile przepisy wewnętrzne tego wymagały,
3. spełnienia innych kryteriów warunkujących podjęcie finansowania w szczególności, wyniki dotychczasowej współpracy klienta z Bankiem oraz ocena historii kredytowej klienta w sektorze bankowym.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 44
Bank ograniczył finansowanie wobec podmiotów, których działalność nie wspiera zrównoważonego biznesu przynoszącego korzyści środowisku, lokalnej społeczności, konsumentom oraz pracownikom.
Zarządzanie ryzykiem kredytowym w ujęciu portfelowym realizowane było z wykorzystaniem różnych metod pomiaru i wyceny ryzyka kredytowego, w tym:
1. prawdopodobieństwa niewypłacalności,
2. oczekiwanej straty kredytowej,
3. macierzy migracji pomiędzy okresami opóźnienia lub klasami ryzyka,
4. analizy generacji kredytów (kredytów udzielanych w danym okresie czasu),
5. udziału i struktury ekspozycji z utratą wartości i spełniających przesłankę utraty wartości, lecz utraty nie wykazujących.
W Banku funkcjonował Komitet Zarządzania Ryzykiem Kredytowym, kształtujący zasady zarządzania ryzykiem kredytowym i monitorowania tego ryzyka, w ramach określonych przez właściwą strategię, politykę lub zasady przyjęte przez Zarząd Banku lub Radę Nadzorczą.
Komitet działał w następujących podstawowych obszarach:
1. zarządzanie ryzykiem kredytowym i procesem kredytowym,
2. wycena aktywów,
3. modele i metodyki oceny ryzyka kredytowego.
Dodatkowo, wsparcie Rady Nadzorczej w nadzorze nad obszarem ryzyka zapewniał Komitet ds. Ryzyka. W skład Komitetu wchodzili członkowie Rady Nadzorczej. Do zadań Komitetu w szczególności należało: opiniowanie całościowej bieżącej i przyszłej gotowości Banku do podejmowania ryzyka, opiniowanie strategii zarządzania ryzykiem w działalności Banku, wspieranie Radę Nadzorczej we wdrażaniu tej strategii, a także weryfikowanie ceny aktywów i pasywów oferowanych klientom pod kątem modelu biznesowego Banku i strategii ryzyka.
Procesy ustalone w celu zarządzania ryzykiem
W roku 2022, Bank kontynuował działania nakierowane na poprawę efektywności procesów oceny ryzyka, w tym na optymalizację procesu monitorowania oraz procesu podejmowania decyzji kredytowych i obsługi wniosków kredytowych, a także podejmował działania na rzecz ograniczenia poziomu koncentracji portfela kredytowego.
Bank dokonywał oceny ryzyka przed podjęciem decyzji o zaangażowaniu oraz przez cały okres funkcjonowania transakcji kredytowej, w ramach procesu monitorowania. Zasady oceny ryzyka opisane zostały w części Techniki służące do pomiaru ryzyka .
Częstotliwość i zakres monitorowania były zależne od poziomu identyfikowanego ryzyka. Monitoring prowadzony był przez odrębną komórkę organizacyjną, wydzieloną w ramach struktur odpowiedzialnych za ocenę i zarządzanie ryzykiem kredytowym, zajmującą się monitoringiem portfela kredytowego i wyceną ekspozycji indywidualnie istotnych.
Ryzyko braku terminowej obsługi lub spłaty zadłużenia oraz ryzyko utraty lub spadku wartości przyjętego zabezpieczenia mitygowane było z wykorzystaniem systemu wczesnego ostrzegania zarządzanego przez komórkę odpowiedzialną za monitoring.
W przypadku zidentyfikowania sytuacji mogących zagrozić terminowej spłacie Bank podejmował działania upominawcze i restrukturyzacyjne wykorzystując w tym celu właściwe narzędzie informatyczne.
W Banku funkcjonowała Polityka zarządzania ekspozycjami nieobsługiwanymi, wskazująca kierunki działania w celu uzyskania określonej w czasie, redukcji ekspozycji nieobsługiwanych oraz plan operacyjny wspierający realizację tego działania.
W procesie oceny i monitorowania ryzyka Bank wykorzystywał informacje pochodzące z wewnętrznych baz danych oraz ze źródeł zewnętrznych, w tym z Biura Informacji Kredytowej S.A. i Krajowego Rejestru Długów lub Centralnej Bazy Danych – Bankowy Rejestr.
Bank oceniał ryzyko kredytowe z wykorzystaniem modeli ratingowych i scoringowych. Modele były budowane, rozwijane, monitorowane i nadzorowane w Obszarze Ryzyka z uwzględnieniem wewnętrznych i zewnętrznych
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 45
wymogów w tym zakresie. M odele istotne podlegały okresowej, nie rzadziej niż raz do roku, walidacji dokonywanej przez niezależną komórkę walidacyjną.
W Banku funkcjonował wielostopniowy system podejmowania decyzji kredytowych, działający według zasady - im wyższy poziom ryzyka transakcji wynikający z jej złożoności, kwoty zaangażowania lub sytuacji ekonomiczno- finansowej klienta, tym wyższy szczebel decyzyjny uprawniony do podjęcia decyzji. Szczeblami decyzyjnymi o najwyższych poziomach uprawnień był Komitet Kredytowy Centrali i Zarząd Banku. Decyzje kredytowe podejmowane były po wcześniejszej weryfikacji ryzyka dokonanej przez osobę wyspecjalizowaną w jego ocenie i mitygacji, tj. eksperta ds. ryzyka umiejscowionego w wyodrębnionej komórce organizacyjnej Centrali Banku, niezależnej od obszaru biznesowego Banku.
Podejmując decyzje kredytowe w sprawie transakcji zawieranych z członkami organów Banku lub osobami zajmującymi stanowiska kierownicze w Banku albo podmiotami powiązanymi z nimi kapitałowo lub organizacyjnie, Bank uwzględniał wymogi ustawy Prawo bankowe.
Bank preferował transakcje zabezpieczone z zastrzeżeniem segmentu detalicznego, w którym ustalono maksymalny poziom transakcji niezabezpieczonych z uwzględnieniem specyfiki produktowej, wpływu tych transakcji na wyniki Banku i wysokość potencjalnej straty.
Poziom zabezpieczenia był uzależniony od poziomu ryzyka generowanego przez transakcję, w szczególności od rodzaju transakcji i długości jej trwania.
Ustalając wartość zabezpieczenia Bank kierował się zasadą ostrożnej wyceny.
Przy wyborze formy zabezpieczenia Bank uwzględniał:
1. należytą ochronę interesów Banku,
2. wysokość kosztów związanych z ustanowieniem danego zabezpieczenia,
3. możliwość szybkiego upłynnienia danego zabezpieczenia.
Bank oceniając i monitorując wartość zabezpieczenia korzystał z zewnętrznych baz danych, w tym dla potrzeb weryfikacji lub aktualizacji wartości nieruchomości - z bazy AMRON oraz bazy Cenatorium sp. z o.o.
Techniki służące do pomiaru ryzyka
Klient i transakcja podlegały wszechstronnej ocenie ryzyka kredytowego uwzględniającej wymagania nadzorcze w tym zakresie.
Bank różnicował modele oceny ryzyka w zależności od rodzaju klienta i transakcji kredytowej.
Model oceny ryzyka kredytowego dla osób fizycznych ubiegających się o finansowanie na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą obejmował analizę ilościową polegającą na ustaleniu wysokości i stabilności źródeł spłaty zobowiązania kredytowego - oraz analizę jakościową, polegającą na ocenie cech klienta, które miały istotny wpływ na skłonność do spłaty zaciągniętego zobowiązania kredytowego w terminach określonych w umowie, w tym ocenę scoringową i ocenę zachowania klienta w oparciu o informacje z Biura Informacji Kredytowej S.A.
Model oceny ryzyka klientów ubiegających się o finansowanie na cele związane z prowadzeniem działalności gospodarczej lub statutowej (spółki komunalne) uwzględniał dwa obszary: ocenę klienta i ocenę transakcji.
Ocena klienta dokonywana była na podstawie elementów ilościowych i jakościowych. Ocena ilościowa dotyczyła podstawowych, z punktu widzenia generowania wyniku finansowego i zachowania płynności, obszarów działalności klienta. Ocena jakościowa (uzależniona od rodzaju klienta) obejmowała między innymi ocenę: planów rozwojowych, doświadczenia i umiejętności osób zarządzających, jakości relacji klienta z otoczeniem zewnętrznym, w tym z Bankiem.
Ocena klienta, w stopniu określonym w przepisach wewnętrznych, dokonywana była na tle sytuacji ekonomicznej branży, lokalnego rynku i kraju. Dodatkowo, przy wybranych transakcjach, ocena uwzględniała skalę narażenia klienta na negatywne skutki zmian stóp procentowych i kursów walutowych oraz stosowaną przez klienta politykę zabezpieczeń przed ryzykiem kursowym i stopy procentowej.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 46
Model oceny ryzyka jednostek samorządu terytorialnego uwzględniał analizę Klienta opierającą się o ocenę podstawowych wskaźników budżetowych, wskaźników zadłużenia oraz analizę transakcji opierającą się o ocenę planowanych wskaźników zadłużenia, jakości zabezpieczenia i długości trwania transakcji.
W przypadku finansowania klienta funkcjonującego w ramach grupy podmiotów powiązanych Bank oceniał ryzyko kredytowe z uwzględnieniem wpływu sytuacji grupy kapitałowej.
Ocena ryzyka kredytowego związanego z finansowaniem klientów instytucjonalnych obejmowała analizę występowania ryzyk ESG.
Ocena transakcji dokonywana była w szczególności na podstawie oceny celu finansowania, długości okresu kredytowania i wartości zabezpieczenia spłaty. Bank ustanawiał taką strukturę finansowania, aby zapewnić podział ryzyka pomiędzy kredytobiorcę i Bank, głównie poprzez odpowiednie do skali ryzyka, zaangażowanie środków własnych kredytobiorcy.
Narzędzia do pomiaru ryzyka kredytowego
Bank wykorzystuje w celu pomiaru ryzyka kredytowego różnego rodzaju narzędzia/aplikacje, w których zostały zaimplementowane obowiązujące m.in. modele ratingowe/scoringowe i metodyka oceny zdolności kredytowej.
Zróżnicowanie stosowanych aplikacji powiązane jest z segmentacją klienta i/lub rodzajami transakcji kredytowych.
Opis poszczególnych ryzyk koncentracji, sposobów ich pomiaru, monitorowania
Zarządzania ryzykiem koncentracji Bank dokonywał zgodnie z zasadami określonymi w „Polityce zarządzania ryzykiem koncentracji”.
Bank identyfikował, dokonywał pomiaru, monitorował i raportował ryzyko koncentracji zaangażowania na poziomie:
1. pojedynczego klienta/transakcji oraz
2. portfela kredytowego.
Na poziomie klienta i transakcji, ryzyko koncentracji zaangażowania zarządzane było poprzez przestrzeganie nadzorczych limitów zaangażowania, w szczególności wynikających z przepisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 roku lub Prawa Bankowego, jak również poprzez stosowanie zasady uzależniającej przebieg procesu oceny i monitorowania ryzyka od kwoty zaangażowania kredytowego.
Na poziomie portfela kredytowego zarządzanie koncentracją zaangażowań dokonywane było poprzez przestrzeganie limitów zewnętrznych, wewnętrznych lub wartości ostrzegawczych oraz akceptowalnego poziomu apetytu na ryzyko kredytowe określonego zestawem wskaźników uwzględniającym także ryzyko ESG. Poziomy limitów wewnętrznych zatwierdzany były przez Zarząd Banku, apetyt na ryzyko także przez Radę Nadzorczą.
W szczególności Bank stosował następujące limity:
geograficzne – zaangażowanie wobec innych krajów,
dotyczące parametrów produktowych – np. maksymalne LTV,
dotyczące portfela kredytów zabezpieczonych hipotecznie i finansujących nieruchomości – wynikające z Rekomendacji KNF,
dotyczące zaangażowania w wybrane branże działalności gospodarczej,
udziału kredytów walutowych w portfelu kredytów Banku,
łącznego zaangażowania wobec podmiotów/grup podmiotów powiązanych, wobec których zaangażowanie Banku przekracza 10% Tier I,
łącznego zaangażowania wobec podmiotów/grup podmiotów powiązanych, uzależnione od ratingu podmiotu/grupy podmiotów powiązanych,
limity branżowe,
limit na ekspozycje kredytowe wobec spółek zależnych Banku,
limit na zaangażowanie z tytułu transakcji kredytowych, dla których zostały zastosowane szczególne zasady finansowania w związku z wybuchem pandemii COVID-19.
limit na transakcje z odstępstwami od zasad kredytowania określonych w procedurach wewnętrznych, wpływających na wzrost ryzyka kredytowego.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 47
Bank stosował w procesie zarządzania ryzykiem koncentracji system wskaźników wczesnego ostrzegania dla limitów wewnętrznych. Podstawowe założenie systemu opierały się na wyróżnieniu trzech poziomów wykorzystania limitu i stopniowym wdrażaniu działań mitygujących ryzyko przekroczenia limitu w zależności od poziomu jego wykorzystania.
Poziom wykorzystania limitów był cyklicznie monitorowany i raportowany organom Banku w trybie wynikającym z regulacji wewnętrznych Banku.
7.1.1. Opis metodologii rozpoznawania utraty wartości ekspozycji kredytowych
Na każdy dzień sprawozdawczy Bank dokonuje przeglądu ekspozycji kredytowych polegającego na identyfikacji ekspozycji kredytowych zagrożonych utratą wartości oraz ekspozycji w odniesieniu, do których odnotowano znaczny wzrost ryzyka kredytowego od momentu początkowego ujęcia - biorąc pod uwagę racjonalne i możliwe do udokumentowania informacje, włączając w to dane dotyczące przyszłości. Następnie wyznacza odpis na oczekiwane straty kredytowe w oparciu o podział ekspozycji na trzy Koszyki w zależności od zmian dotyczących jakości kredytowej. Co do zasady, wszystkie nowo udzielone ekspozycje z wyłączeniem aktywów POCI oraz klientów objętych watch -listą klasyfikowane są jako ekspozycje w Koszyku 1.
Bank przeprowadza podział ekspozycji kredytowych, uwzględniając wielkość ich zaangażowania oraz charakterystykę ryzyka, na ekspozycje wyceniane metodą indywidualną i metodą grupową oraz przeprowadza ocenę tych ekspozycji pod względem wystąpienia przesłanek wskazujących na utratę ich wartości.
Poza aktywami POCI za ekspozycje kredytowe, które utraciły wartość Bank uznaje te ekspozycje, dla których wystąpiły przesłanki utraty wartości wynikające z jednego lub więcej zdarzeń mających miejsce po początkowym ujęciu ekspozycji w księgach Banku i zdarzenie powodujące stratę ma wpływ na oczekiwane przepływy pieniężne wynikające z tej ekspozycji, których wiarygodne oszacowanie jest możliwe.
Bank uznaje przeterminowane zobowiązanie kredytowe za istotne w przypadku, gdy zostały przekroczone oba progi istotności: 1) suma wszystkich przeterminowanych zobowiązań dłużnika przekracza kwotę 400 PLN w przypadku ekspozycji detalicznych lub 2 000 PLN dla ekspozycji niedetalicznych oraz 2) udział zobowiązania przeterminowanego w zaangażowaniu bilansowym dłużnika jest większy niż 1%. Obliczanie liczby dni przeterminowania odbywa się na poziomie dłużnika i rozpoczyna się w momencie wystąpienia istotnego przeterminowania tj. przekroczenia łącznie bezwzględnego i względnego progu istotności.
Za przesłanki utraty wartości Bank uznaje w szczególności:
1. istotne opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek przekraczające 90 dni,
2. pogorszenie się w okresie kredytowania sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika, wyrażające się zaklasyfikowaniem do klasy ratingowej 14 i gorszej, wskazującej na zagrożenie dla spłaty zadłużenia,
3. przyznanie klientowi przez Bank, ze względów ekonomicznych lub prawnych wynikających z trudności ekonomiczno-finansowych klienta udogodnienia w warunkach finansowania (zawarcie umowy restrukturyzacji),
4. pogorszenie wskaźników finansowych dotyczących między innymi: płynności klienta oraz możliwości obsługi zadłużenia,
5. udzielenie wakacji kredytowych w ramach moratoriów o charakterze publicznym (na podstawie rządowego programu pomocowego - Tarcza 4.0),
6. kwestionowanie należności przez dłużnika na drodze postępowania sądowego z wyłączeniem przypadków kwestionowania umowy w przypadku ekspozycji kredytów i pożyczek denominowanych lub indeksowanych do walut obcych dla których Bank utworzył rezerwę na ryzyko prawne,
7. ogłoszenie upadłości, wysokie prawdopodobieństwo upadłości lub innej reorganizacji wpływające na pogorszenie się sytuacji finansowej i wypłacalności dłużnika,
8. opóźnienie przekraczające 30 dni na transakcji restrukturyzowanej w okresie warunkowym poprzednio klasyfikowanej jako bez utraty wartości,
9. zaobserwowanych trudności finansowych klienta,
10. inne przesłanki zdefiniowane w Wytycznych EBA oraz wystąpienie innych zdarzeń, będących równoważnymi z wejściem klienta w stan niewypłacalności, skutkującymi niemożliwością terminowej spłaty zadłużenia.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 48
W przypadku ekspozycji kredytowych związanych z finansowaniem projektów elektrowni wiatrowych, w uzupełnieniu do wymienionych wyżej, za przesłankę utraty wartości uznaje się fakt występowania deficytu środków pieniężnych w trakcie okresu kredytowania oraz ujemnej wyceny przedsiębiorstwa dla scenariusza potencjalnej restrukturyzacji zadłużenia w modelowanej przez Bank perspektywie do końca okresu finansowania.
Pomiar utraty wartości ekspozycji kredytowych metodą indywidualną oparty jest na wyliczeniu bieżącej wartości oczekiwanych przyszłych przepływów pieniężnych zdyskontowanych z zastosowaniem pierwotnej efektywnej stopy procentowej. W przypadku kredytów, dla których zostało ustanowione zabezpieczenie, bieżąca wartość oczekiwanych przyszłych przepływów pieniężnych uwzględnia przepływy pieniężne, które mogą zostać uzyskane z egzekucji przedmiotu zabezpieczenia, pomniejszone o koszty egzekucji oraz sprzedaży przedmiotu. W przypadku ekspozycji kredytowych związanych z finansowaniem projektów elektrowni wiatrowych bieżąca wartość oczekiwanych przyszłych przepływów pieniężnych szacowana jest w oparciu o opracowany model wyceny pozwalający na symulowanie indywidualnych przepływów pieniężnych prawdopodobnych do wygenerowania w ramach realizacji poszczególnych projektów przy zadanych, możliwych do modyfikacji parametrów wyceny. W wyniku obniżenia wartości bieżącej możliwych do realizacji przepływów pieniężnych, tworzony jest odpis z tytułu utraty wartości odpowiadający przewidywanej stracie kredytowej z tytułu niewywiązania się dłużnika ze zobowiązań wobec Banku.
Metodę indywidualną pomiaru utraty wartości stosuje się w odniesieniu do:
1. ekspozycji kredytowych indywidualnie istotnych:
a. spełniających przesłanki indywidualnej utraty wartości lub znajdujących się w okresie kwarantanny lub
b. dotyczących klienta, wobec którego Bank posiada inne ekspozycje kredytowe, dla których rozpoznano przesłankę indywidualnej utraty wartości (propagacja utraty wartości) lub
2. ekspozycji kredytowych indywidualnie nieistotnych, dla których jest identyfikowana przesłanka utraty wartości lub ekspozycje znajdują się w okresie kwarantanny, o ile na moment rozpoznania utraty wartości były znaczące indywidualnie oraz spełniały dodatkowe warunki określone przez Bank,
3. ekspozycji kredytowych nieistotnych, posiadających nietypowe charakterystyki ryzyka kredytowego.
Poziom odpisów z tytułu utraty wartości na należności uznane za indywidualnie nieistotne, dla których stwierdzono wystąpienie przesłanki utraty wartości dokonywany jest w oparciu o parametry pomiaru utraty wartości szacowane metodami statystycznymi na podstawie danych historycznych, dla wyodrębnionych portfeli, grupowanych dla celów łącznego pomiaru utraty wartości według podobnych charakterystyk ryzyka kredytowego. Historyczne trendy strat są oczyszczane ze zdarzeń jednorazowych.
Bank w wycenie grupowej stosuje podział na 7 homogenicznych portfeli ryzyka w ramach dwóch segmentów klienta (indywidualnego i instytucjonalnego):
1. klienci detaliczni kredyty hipoteczne (portfel dalej segmentowany ze względu na poziom LtV oraz walutę udzielenia kredytu),
2. klienci detaliczni pożyczki gotówkowe,
3. klienci detaliczni pożyczki hipoteczne,
4. klienci detaliczni ekspozycje kredytowe wobec mikroprzedsiębiorstw będących klientami detalicznymi (z wyłączeniem pożyczek hipotecznych),
5. klienci detaliczni pozostali,
6. klienci korporacyjni, w tym instytucje finansowe,
7. klienci segmentu finansów publicznych.
Odwrócenie straty, czyli ponowna klasyfikacja kredytu jako bez utraty wartości możliwa jest po wystąpieniu kryterium ustąpienia przesłanki oraz upływie określonego okresu kwarantanny, w którym przesłanka nie jest identyfikowana.
Dla ekspozycji, dla których nie zidentyfikowano przesłanki utraty wartości, Bank tworzy odpis z tytułu oczekiwanych strat kredytowych wyznaczany metodą grupową.
Na potrzeby oceny czy od momentu początkowego ujęcia aktywa finansowego nastąpił istotny wzrost ryzyka kredytowego Bank porównuje poziom ryzyka niewywiązania ze zobowiązania w czasie oczekiwanego okresu udzielonego finansowania na dzień sprawozdawczy oraz na datę początkowego ujęcia. Bank uznaje, że dla danego aktywa został zidentyfikowany istotny wzrost ryzyka kredytowego, jeśli zostanie spełnione kryterium ilościowe lub
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 49
jakościowe lub jeśli przeterminowanie przekroczy 30 dni, wystąpienie danego kryterium jest weryfikowane na poziomie ekspozycji.
Kryteria ilościowe
Miarę, na podstawie której dokonywana jest klasyfikacja do koszyka 2 w przypadku ekspozycji klientów detalicznych, Bank wyznacza jako różnicę:
1. bieżącej oceny ryzyka kredytowego określonej jako dożywotnie PD w horyzoncie od daty sprawozdawczej do daty zapadalności wyznaczone na podstawie charakterystyk obowiązujących na datę sprawozdawczą,
2. pierwotnej oceny ryzyka kredytowego określonej jako dożywotnie PD w okresie od daty sprawozdawczej do daty zapadalności wyznaczone na podstawie charakterystyk obowiązujących na datę początkowego ujęcia.
Ocena istotnego pogorszenia ryzyka kredytowego przeprowadzana jest przez porównanie obserwowanej wartości relatywnej zmiany w ocenie ryzyka z wartością teoretyczną, która stanowi próg, powyżej którego Bank uznaje, nastąpiło istotne pogorszenie ryzyka kredytowego.
Próg alokacji na poziomie pojedynczej ekspozycji wyznaczany jest poprzez model statystyczny w oparciu m.in. o informacje na temat oceny ryzyka kredytowego na datę początkowego ujęcia oraz czas od daty początkowego ujęcia ekspozycji.
Klasyfikacja do Koszyka 2 w przypadku ekspozycji klientów korporacyjnych, oparta jest na założeniu stałego ratingu w czasie (Bank nie oczekiwał poprawy oceny ratingowej w czasie) i następuje w sytuacji pogorszenia się w okresie kredytowania sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika, wyrażającego się zaklasyfikowaniem do klasy ratingowej 12 lub 13 lub reklasyfikacji do ratingu 9-11 w przypadku, gdy rating wyznaczony na moment początkowego ujęcia był niższy niż 6.
Kryteria jakościowe
Klasyfikacji do koszyka 2 Bank dokonuje w następujących przypadkach:
1. występuje opóźnienie w spłacie (powyżej określonego progu materialności) powyżej 30 dni na datę sprawozdawczą lub co najmniej raz w ciągu trzech ostatnich dat raportowych,
2. ekspozycja kredytowa restrukturyzowana, dla której ustąpiła przesłanka utraty wartości oraz upłynął okres kwarantanny, w którym przesłanka ta nie była identyfikowana,
3. wystąpienia statusu forborne.
Poza ww. kryteriami Bank określił inne specyficzne kryteria jakościowe np.: specyficzne dla klientów danego segmentu, identyfikowane w ramach monitorowania klientów instytucjonalnych (ekspozycje o podwyższonym ryzyku „watch lista”) lub identyfikowane w wyniku wieloczynnikowej i całościowej analizy ryzyka kredytowego.
Zgodnie z MSSF 9 5.5.10 Bank wyodrębnia ekspozycje o niskim ryzyku kredytowym. Ekspozycja kredytowa wiąże się z niskim ryzykiem niewykonania zobowiązania, w przypadku, gdy pożyczkobiorca ma wysoką krótkoterminową zdolność spełniania swych obowiązków w zakresie wynikającym z umowy, a niekorzystne zmiany warunków gospodarczych i biznesowych w dłuższej perspektywie mogą lecz niekoniecznie muszą ograniczyć zdolność pożyczkobiorcy do wypełniania jego obowiązków w zakresie wynikających z umowy przepływów pieniężnych.
Bank stosuje kryterium niskiego ryzyka (Low Credit Risk) dla ekspozycji Skarbu Państwa, Narodowego Banku Polskiego, Banku Gospodarstwa Krajowego, instytucji administracji państwowej szczebla centralnego, izb rozliczeniowych, Europejskiego Banku Inwestycyjnego, oraz jednostek samorządu terytorialnego, które nie spełnią jakościowych czynników klasyfikacji do Koszyka 2 oraz dla których nie zidentyfikowano przesłanek utraty wartości.
Bank na potrzeby szacowania odpisów z tytułu utraty wartości (strat oczekiwanych) kontynuuje wykorzystywanie własnych oszacowań parametrów ryzyka bazujących na modelach wewnętrznych uwzględniających wymogi MSSF 9 (takie jak: oszacowanie parametrów w horyzoncie czasu życia ekspozycji czy uwzględnienie przyszłych warunków makroekonomicznych). Bank wypracował metodologię dla parametrów modeli oraz zbudował modele zgodne z MSSF 9. Oczekiwane straty kredytowe stanowią iloczyn indywidualnych dla każdej ekspozycji oszacowanych wartości parametrów PD, LGD i EAD oraz CCF, a finalna wartość strat oczekiwanych jest sumą strat oczekiwanych w poszczególnych okresach (w zależności od Koszyka w horyzoncie 12 miesięcy lub pozostałego czasu życia) zdyskontowanych efektywną stopą procentową. Oszacowane parametry zgodnie z założeniami MSSF 9 podlegają korekcie z tytułu oczekiwań w zakresie sytuacji makroekonomicznej. Bank koryguje parametry ryzyka w celu uwzględnienia przyszłych informacji makroekonomicznych (takich jak: PKB, stopa bezrobocia, WIBOR, kursy
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 50
walutowe, inflacja) dla portfeli, dla których zidentyfikował zależność. Wykorzystano scenariusze opracowywane wewnętrznie. Źródłem informacji o wartościach czynników makroekonomicznych prognozy sporządzone przez analityków ekonomicznych Banku.
Wartość odpisów z tyt. utraty wartości (na oczekiwane straty kredytowe), rezerw na gwarancje finansowe i udzielone zobowiązania utworzonych w złotych oraz w walutach obcych (włączając różnice kursowe) jest odnoszona odpowiednio na koszty lub przychody Banku z tytułu odpisów i rezerw.
Metodyka i założenia przyjęte przez Bank do szacowania utraty wartości podlegają regularnej analizie w celu zmniejszenia rozbieżności pomiędzy stratami szacowanymi a rzeczywistymi. W celu oceny adekwatności odpisów z tytułu utraty wartości, wyznaczonych zarówno w ramach analizy grupowej, jak i indywidualnej przeprowadzana jest weryfikacja historyczna (backtesting), której wyniki brane pod uwagę przy określeniu działań wpływających na poprawę jakości procesu.
7.1.2. Należności od innych banków
Poniżej zaprezentowano wartości brutto należności od innych banków w podziale na grupy ratingowe:
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
AA+
-
-
AA
171 056
284 621
AA-
2 430
10 062
A+
9 353
68 423
A
29 776
1 376
A-
3 427
280
BBB+
9 382
10 212
BBB-
-
969
bez ratingu
15 461
14 509
Razem
240 885
390 452
Rating wewnętrzny
Odpowiadająca ujednolicona klasa wg zewnętrznych agencji ratingowych
31-12-2022
Odpowiadająca ujednolicona klasa wg zewnętrznych agencji ratingowych
31-12-2021
A
AAA, AA+, AA, AA-
AAA, AA+, AA, AA-
B
A+, A, A-
A+, A, A-
C
BBB+, BBB, BBB-
BBB+, BBB, BBB-
D
BB+, BB, BB-, B+, B, B-
BB+, BB, BB-, B+, B, B-
E
14 667
14 509
F
794
-
Razem
15 461
14 509
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 51
7.1.3. Należności od klientów
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
NALEŻNOŚCI OD KLIENTÓW WYCENIANE WG ZAMORTYZOWANEGO KOSZTU
Należności od klientów bez przesłanki utraty wartości, w tym:
10 452 180
10 920 789
ekspozycje, dla których od momentu początkowego ujęcia nie nastąpił istotny wzrost ryzyka kredytowego (Koszyk 1)
9 385 350
9 624 023
ekspozycje, dla których od momentu początkowego ujęcia nastąpił istotny wzrost ryzyka (Koszyk 2)
1 066 830
1 296 766
Należności od klientów posiadające przesłanki utraty wartości (Koszyk 3), ale niewykazujące utraty wartości ze względu na szacowane przepływy pieniężne
-
21 754
Należności od klientów posiadające przesłanki utraty wartości
i wykazujące utratę wartości (Koszyk 3)
1 767 980
1 632 514
Razem należności od klientów wyceniane wg zamortyzowanego kosztu (brutto)
12 220 160
12 575 057
Odpisy z tytułu utraty wartości na:
należności od klientów – (Koszyk 1)
- 94 294
-88 461
należności od klientów – (Koszyk 2)
- 56 399
-81 079
należności od klientów – (Koszyk 3) niewykazujące utraty wartości
-
-588
należności od klientów – (Koszyk 3) wykazujące utratę wartości
- 938 849
-938 389
Razem odpisy z tytułu utraty wartości
- 1 089 542
-1 108 517
Razem należności od klientów wyceniane wg zamortyzowanego kosztu (netto)
11 130 618
11 466 540
NALEŻNOŚCI OD KLIENTÓW WYCENIANE WG WARTOŚCI GODZIWEJ PRZEZ WYNIK FINANSOWY
Wartość godziwa
3 050
14 111
Razem należności od klientów wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
3 050
14 111
Złożone depozyty zabezpieczające
36 251
32 768
Pozostałe należności
3 660
2 638
Razem należności od klientów
11 173 579
11 516 057
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 52
Klasyfikacja należności od klientów wg metody wyceny w podziale na segmenty:
31-12-2022
Klient instytucjonalny
Klient detaliczny
Klient detaliczny - kredyty mieszkaniowe
Klient detaliczny - pozostałe kredyty
Razem
NALEŻNOŚCI OD KLIENTÓW WYCENIANE
WG ZAMORTYZOWANEGO KOSZTU
Należności od klientów bez przesłanki utraty wartości,
w tym:
7 966 127
2 486 053
2 051 794
434 259
10 452 180
ekspozycje, dla których od momentu początkowego ujęcia nie nastąpił istotny wzrost ryzyka kredytowego (Koszyk 1)
7 026 352
2 358 998
1 948 733
410 265
9 385 350
ekspozycje, dla których od momentu początkowego ujęcia nastąpił istotny wzrost ryzyka (Koszyk 2)
939 775
127 055
103 061
23 994
1 066 830
Należności od klientów posiadające przesłanki utraty wartości (Koszyk 3), ale niewykazujące utraty wartości
ze względu na szacowane przepływy pieniężne
-
-
-
-
-
Należności od klientów posiadające przesłanki utraty wartości i wykazujące utratę wartości (Koszyk 3), w tym:
1 390 525
377 455
214 550
162 905
1 767 980
oceniane indywidualnie
1 366 582
96 691
78 795
17 896
1 463 273
Razem należności od klientów wyceniane wg zamortyzowanego kosztu (brutto)
9 356 652
2 863 508
2 266 344
597 164
12 220 160
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 53
31-12-2022
Klient instytucjonalny
Klient detaliczny
Klient detaliczny - kredyty mieszkaniowe
Klient detaliczny - pozostałe kredyty
Razem
Odpisy z tytułu utraty wartości na:
należności od klientów – (Koszyk 1)
-83 927
-10 367
-4 516
-5 851
-94 294
należności od klientów – (Koszyk 2)
-50 048
-6 351
-3 609
-2 742
-56 399
należności od klientów – (Koszyk 3) niewykazujące utraty wartości
-
-
-
-
-
należności od klientów – (Koszyk 3) wykazujące utratę wartości, w tym:
-681 095
-257 754
-126 114
-131 640
-938 849
oceniane indywidualnie
-665 279
-52 177
-43 344
-8 833
-717 456
Razem odpisy z tytułu utraty wartości
-815 070
-274 472
-134 239
-140 233
-1 089 542
Razem należności od klientów wyceniane
wg zamortyzowanego kosztu (netto)
8 541 582
2 589 036
2 132 105
456 931
11 130 618
NALEŻNOŚCI OD KLIENTÓW WYCENIANE
WG WARTOŚCI GODZIWEJ PRZEZ WYNIK FINANSOWY
Wartość godziwa
2 780
270
99
171
3 050
Razem należności od klientów wyceniane
wg wartości godziwej przez wynik finansowy
2 780
270
99
171
3 050
Złożone depozyty zabezpieczające
36251
-
-
-
36 251
Pozostałe należności
3 660
-
-
-
3 660
Razem należności od klientów
8 584 273
2 589 306
2 132 204
457 102
11 173 579
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 54
31-12-2021
Klient instytucjonalny
Klient indywidualny
Klient indywidualny - kredyty mieszkaniowe
Klient indywidualny - pozostałe kredyty
Razem
NALEŻNOŚCI OD KLIENTÓW WYCENIANE
WG ZAMORTYZOWANEGO KOSZTU
Należności od klientów bez przesłanki utraty wartości,
w tym:
8 089 142
2 831 647
2 305 783
525 864
10 920 789
ekspozycje, dla których od momentu początkowego ujęcia nie nastąpił istotny wzrost ryzyka kredytowego (Koszyk 1)
6 950 879
2 673 144
2 172 688
500 456
9 624 023
ekspozycje, dla których od momentu początkowego ujęcia nastąpił istotny wzrost ryzyka (Koszyk 2)
1 138 263
158 503
133 095
25 408
1 296 766
Należności od klientów posiadające przesłanki utraty wartości (Koszyk 3), ale niewykazujące utraty wartości
ze względu na szacowane przepływy pieniężne
17 765
3 989
2 732
1257
21 754
Należności od klientów posiadające przesłanki utraty wartości i wykazujące utratę wartości (Koszyk 3), w tym:
1 233 590
398 924
275 625
123 299
1 632 514
oceniane indywidualnie
1 198 787
88 304
74 297
14 007
1 287 091
Razem należności od klientów wyceniane wg zamortyzowanego kosztu (brutto)
9 340 497
3 234 560
2 584 140
650 420
12 575 057
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 55
31-12-2021
Klient instytucjonalny
Klient indywidualny
Klient indywidualny - kredyty mieszkaniowe
Klient indywidualny - pozostałe kredyty
Razem
Odpisy z tytułu utraty wartości na:
należności od klientów – (Koszyk 1)
-70 058
-18 403
-9 357
-9 046
-88 461
należności od klientów – (Koszyk 2)
-65 405
-15 674
-10 831
-4 843
-81 079
należności od klientów – (Koszyk 3) niewykazujące utraty wartości
-569
-19
-11
-8
-588
należności od klientów – (Koszyk 3) wykazujące utratę wartości, w tym:
-656 386
-282 003
-186 718
-95 285
-938 389
oceniane indywidualnie
-631 519
-54 331
-48 396
-5 935
-685 850
Razem odpisy z tytułu utraty wartości
-792 418
-316 099
-206 917
-109 182
-1 108 517
Razem należności od klientów wyceniane
wg zamortyzowanego kosztu (netto)
8 548 079
2 918 461
2 377 223
541 238
11 466 540
NALEŻNOŚCI OD KLIENTÓW WYCENIANE
WG WARTOŚCI GODZIWEJ PRZEZ WYNIK FINANSOWY
Wartość godziwa
13 460
651
257
394
14 111
Razem należności od klientów wyceniane
wg wartości godziwej przez wynik finansowy
13 460
651
257
394
14 111
Złożone depozyty zabezpieczające
32 768
-
-
-
32 768
Pozostałe należności
2 638
-
-
-
2 638
Razem należności od klientów
8 596 945
2 919 112
2 377 480
541 632
11 516 057
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 56
Należności od klientów wycenianie wg zamortyzowanego kosztu (wartość brutto), które nie są zaległe i w przypadku których nie nastąpiła utrata wartości
Dla należności wycenianych wg zamortyzowanego kosztu, dla których nie zanotowano żadnych opóźnień w spłacie (nawet 1 dnia) nie rozpoznaje się utraty wartości pod warunkiem, że nie wystąpiły inne przesłanki utraty wartości. to należności klientów o dobrej sytuacji ekonomiczno-finansowej, o regularnych spłatach, dla których nie występowały przesłanki utraty wartości, a odpisy tworzono na poniesione, lecz niezidentyfikowane straty.
Ogólna charakterystyka klas ratingowych przedstawia się następująco:
Rating 1 Najwyższa jakość kredytowa
Rating 2 Bardzo wysoka jakość kredytowa
Rating 3 Wysoka jakość kredytowa
Ratingi 4-5 Bardzo dobra jakość kredytowa
Ratingi 6-7 Dobra jakość kredytowa
Ratingi 8-9 Zadowalająca jakość kredytowa
Ratingi 10-11 Przeciętna i słaba jakość kredytowa
Ratingi 12-13 Bardzo słaba jakość kredytowa
Ratingi 14-16 Brak zdolności kredytowej (jakość kredytowa nie występuje)
Poniżej zaprezentowano kwoty brutto należności od klientów wyceniane wg zamortyzowanego kosztu, które nie były przeterminowane i dla których nie rozpoznano utraty wartości w podziale na klasy klientów:
Wyszczególnienie
Rating*
31-12-2022
31-12-2021
Należności od klientów instytucjonalnych
(1-3)
8 187
7 508
(4-5)
210 397
94 282
(6-7)
1 267 781
1 039 972
(8-9)
2 873 039
3 125 584
(10-11)
3 228 528
3 241 245
(12-13)
373 631
447 866
bez ratingu
-
122 675
Razem należności od klientów instytucjonalnych
7 961 563
8 079 132
Należności od klientów detalicznych
bez ratingu
2 385 037
2 746 599
Razem należności od klientów detalicznych
2 385 037
2 746 599
Razem
10 346 600
10 825 731
Klasy ratingowe są prezentowane według stanu na datę sprawozdawczą.
*\ Oceny są zgodne z wewnętrzną klasyfikacją Banku, gdzie ”1” oznacza najlepszą, a ”16” najgorszą klasyfikację.
Należności od klientów wycenianie wg zamortyzowanego kosztu (wartości brutto), które są zaległe na dzień sprawozdawczy, lecz w przypadku których nie nastąpiła utrata wartości w podziale na klasy klientów i dni opóźnienia w spłacie wraz z ogólną charakterystyką
Jako zaangażowanie przeterminowane przyjmuje się sumę należności od klientów Banku przeterminowanych o jeden lub więcej dni. Obliczanie liczby dni przeterminowania, w celu rozpoznania przesłanki utraty wartości, odbywa się na poziomie dłużnika i rozpoczyna się w momencie wystąpienia istotnego przeterminowania tj. gdy zostały przekroczone oba, poniżej wskazane, progi istotności: 1) suma wszystkich przeterminowanych zobowiązań dłużnika przekracza kwotę 400 PLN w przypadku ekspozycji detalicznych lub 2 000 PLN dla ekspozycji niedetalicznych oraz 2) udział zobowiązania przeterminowanego w zaangażowaniu bilansowym dłużnika jest większy niż 1%.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 57
Dla należności od klientów, dla których nie wystąpiło istotne przeterminowanie wg wskazanych powyżej zasad krótsze niż 90 dni nie rozpoznaje się utraty wartości, chyba że inne dostępne informacje świadczą o jej wystąpieniu.
Poniżej zaprezentowano w podziale na opóźnienie w spłacie kwoty brutto należności od klientów wyceniane wg zamortyzowanego kosztu, dla których nie występuje istotne przeterminowanie przekraczające 90 dni i dla których nie rozpoznano utraty wartości w podziale na klasy klientów:
31-12-2022
Opóźnienia w spłacie
Klient instytucjonalny
Klient detaliczny
Razem
od 1 do 30 dni
4 564
74 842
79 406
od 31 do 60 dni
-
15 701
15 701
od 61 do 90 dni
-
8 782
8 782
pow. 90 dni
-
1 691
1 691
Razem
4 564
101 016
105 580
31-12-2021
Opóźnienia w spłacie
Klient instytucjonalny
Klient indywidualny
Razem
od 1 do 30 dni
3 420
69 514
72 934
od 31 do 60 dni
6 590
13 014
19 604
od 61 do 90 dni
-
2 390
2 390
pow. 90 dni
-
130
130
Razem
10 010
85 048
95 058
Należności od klientów wycenianie wg zamortyzowanego kosztu (wartości brutto), w przypadku których wykazano utratę wartości w podziale na klasy klientów wraz z ogólną charakterystyką
Poniżej przedstawiono wycenianie wg zamortyzowanego kosztu należności od klientów, w przypadku których wykazano utratę wartości w podziale na segmenty:
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Należności od klientów instytucjonalnych
1 390 525
1 233 590
Należności od klientów detalicznych
377 455
398 924
Razem
1 767 980
1 632 514
Parametry modeli MSSF 9
Poniższe tabele przedstawiają wartości parametrów wejściowych modeli MSSF9, wykorzystywanych przez Bank w procesie kalkulacji oczekiwanych strat kredytowych, dla homogenicznych portfeli, zgodnie z wymogami zawartymi w Rekomendacji R Komisji Nadzoru Finansowego
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 58
Homogeniczny portfel ekspozycji - Klienci indywidulani - HIPOTEKI
Skala PD
Pierwotne ekspozycje bilansowe brutto
Ekspozycje pozabilansowe
EAD po ograniczeniu ryzyka kredytowego i zastosowaniu współczynnika konwersji kredytowej
Średni PD wyrażone
w % - dopuszczalny zakres
(od 0% do 100%)
Liczba ekspozycji
Średni LGD wyrażone
w %
Średni termin zapadalności
Oczekiwana strata kredytowa (ECL)
od 0,00 do <0,15%
194
267
323
0,04%
83
20,18%
20
-
od 0,15% do <0,25%
104
-
103
0,19%
28
20,03%
9
-
od 0,25% do <0,50%
714 319
-
702 098
0,25%
5 356
21,23%
152
369
od 0,5% do <0,75%
281
-
280
0,66%
22
20,03%
10
-
od 0,75% do <2,50%
1 030 690
4 891
1 025 705
0,86%
5 851
21,29%
191
1 837
od 2,50% do <10,00%
203 103
2 031
200 813
5,30%
851
21,74%
223
2 235
od 10,00% do <45,00%
945
-
935
26,52%
11
21,74%
123
50
FAZA 1
od 45,00% do <100,00%
-
-
-
0,00%
-
0,00%
-
-
od 0,00 do <0,15%
179
809
573
0,00%
31
26,12%
159
-
od 0,15% do <0,25%
4
-
4
0,19%
1
20,03%
5
-
od 0,25% do <0,50%
-
-
-
0,00%
-
0,00%
-
-
od 0,5% do <0,75%
-
-
-
0,00%
-
0,00%
-
-
od 0,75% do <2,50%
243
-
238
2,00%
8
20,03%
40
-
od 2,50% do <10,00%
7 291
-
6 337
8,02%
72
21,75%
120
61
od 10,00% do <45,00%
86 224
-
83 068
21,90%
495
21,30%
187
2 447
FAZA 2
od 45,00% do <100,00%
9 294
-
9 058
65,16%
53
21,82%
195
1 099
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 59
Czas w defaulcie
EAD po ograniczeniu ryzyka kredytowego
i zastosowaniu współczynnika konwersji kredytowej
Liczba ekspozycji
Średni LGD wyrażone
w %
Oczekiwana strata kredytowa (ECL)
do 12 miesięcy
52 149
289
75,04%
17 115
od 13 do 24 miesięcy
24 583
170
61,53%
9 117
od 25 do 36 miesięcy
8 845
43
54,02%
4 927
od 37 do 48 miesięcy
10 435
47
40,57%
5 967
od 49 do 60 miesięcy
14 017
49
23,49%
9 999
od 61 do 84 miesięcy
27 559
92
2,42%
19 765
FAZA 3
powyżej 84 miesięcy
79 657
288
0,00%
62 170
do 12 miesięcy
-
-
0,00%
-
od 13 do 24 miesięcy
-
-
0,00%
-
od 25 do 36 miesięcy
-
-
0,00%
-
od 37 do 48 miesięcy
-
-
0,00%
-
od 49 do 60 miesięcy
-
-
0,00%
-
od 61 do 84 miesięcy
-
-
0,00%
-
POCI
powyżej 84 miesięcy
1 025
2
0,00%
681
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 60
Homogeniczny portfel ekspozycji - Klienci indywidulani - POZOSTAŁE (BEZ HIPOTEK)
Skala PD
Pierwotne ekspozycje bilansowe brutto
Ekspozycje pozabilansowe
EAD po ograniczeniu ryzyka kredytowego i zastosowaniu współczynnika konwersji kredytowej
Średni PD wyrażone w % - dopuszczalny zakres (od 0% do 100%)
Liczba ekspozycji
Średni LGD wyrażone w %
Średni termin zapadalnoś ci
Oczekiwan a strata kredytowa (ECL)
od 0,00 do <0,15%
10 283
54 367
33 228
0,03%
8 262
47,33%
28
4
od 0,15% do <0,25%
1 817
3 117
2 858
0,19%
492
47,64%
4
2
od 0,25% do <0,50%
12 003
3 958
13 370
0,30%
1 082
41,09%
25
14
od 0,5% do <0,75%
5 927
1 828
6 693
0,66%
765
47,49%
7
18
od 0,75% do <2,50%
310 920
11 008
311 436
1,91%
14 683
45,93%
48
2 647
od 2,50% do <10,00%
50 330
548
49 422
5,86%
1 922
43,73%
63
1 215
od 10,00% do <45,00%
21 132
100
20 303
20,20%
737
53,26%
63
1 977
FAZA 1
od 45,00% do <100,00%
9
-
8
52,19%
1
47,29%
142
2
od 0,00 do <0,15%
208
1 298
677
0,01%
163
45,96%
62
-
od 0,15% do <0,25%
29
8
31
0,19%
13
32,04%
3
-
od 0,25% do <0,50%
50
14
32
0,38%
23
48,05%
7
-
od 0,5% do <0,75%
24
1
13
0,66%
16
50,18%
4
-
od 0,75% do <2,50%
200
7
170
1,46%
44
42,80%
12
1
od 2,50% do <10,00%
1 432
101
1 371
7,19%
265
43,74%
65
28
od 10,00% do <45,00%
10 668
72
10 256
27,17%
641
38,07%
76
740
FAZA 2
od 45,00% do <100,00%
6 006
4
5 644
74,62%
160
49,11%
71
1 772
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 61
Czas w defaulcie
EAD po ograniczeniu ryzyka kredytowego i zastosowaniu współczynnika konwersji kredytowej
Liczba ekspozycji
Średni LGD wyrażone w %
Oczekiwana strata kredytowa (ECL)
do 12 miesięcy
26 952
1 160
45,28%
17 316
od 13 do 24 miesięcy
36 425
1 869
27,74%
29 860
od 25 do 36 miesięcy
36 148
1 290
23,35%
31 045
od 37 do 48 miesięcy
13 743
655
21,17%
11 778
od 49 do 60 miesięcy
6 111
201
15,60%
4 814
od 61 do 84 miesięcy
17 410
539
4,37%
16 795
FAZA 3
powyżej 84 miesięcy
31 130
469
0,00%
25 131
do 12 miesięcy
-
-
0,00%
-
od 13 do 24 miesięcy
-
-
0,00%
-
od 25 do 36 miesięcy
-
-
0,00%
-
od 37 do 48 miesięcy
-
-
0,00%
-
od 49 do 60 miesięcy
-
-
0,00%
-
od 61 do 84 miesięcy
-
-
0,00%
-
POCI
Powyżej 84 miesięcy
73
1
0,00%
73
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 62
Homogeniczny portfel ekspozycji - Klienci instytucjonalni
Skala PD
Pierwotne ekspozycje bilansowe brutto
Ekspozycje pozabilansowe
EAD po ograniczeniu ryzyka kredytowego i zastosowaniu współczynnika konwersji kredytowej
Średni PD wyrażone w % - dopuszczalny zakres (od 0% do 100%)
Liczba ekspozycji
Średni LGD wyrażone w %
Średni termin zapadalności
Oczekiwana strata kredytowa (ECL)
od 0,00 do <0,15%
1 665
3 500
2 513
0,07%
25
19,12%
1
-
od 0,15% do <0,25%
2 890
88
2 921
0,20%
5
19,12%
2
-
od 0,25% do <0,50%
6 089
2 791
6 886
0,36%
37
19,12%
4
4
od 0,5% do <0,75%
371 468
36 889
401 031
0,72%
323
19,12%
35
462
od 0,75% do <2,50%
204 672
236 706
276 129
1,76%
173
19,12%
11
694
od 2,50% do <10,00%
5 181 462
2 192 347
6 168 043
6,29%
1 290
19,12%
40
58 118
od 10,00% do <45,00%
1 057 209
422 215
1 243 326
12,11%
179
19,12%
90
22 229
FAZA 1
od 45,00% do <100,00%
-
435
90
74,34%
4
19,12%
11
-
od 0,00 do <0,15%
-
-
-
0,00%
-
0,00%
-
-
od 0,15% do <0,25%
-
-
-
0,00%
-
0,00%
-
-
od 0,25% do <0,50%
1 996
721
2 341
0,43%
2
19,12%
2
2
od 0,5% do <0,75%
-
-
-
0,00%
-
0,00%
-
-
od 0,75% do <2,50%
11 709
30 902
22 302
1,89%
14
19,12%
4
46
od 2,50% do <10,00%
122 047
80 107
177 092
5,89%
33
19,12%
11
1 314
od 10,00% do <45,00%
556 806
126 957
594 284
23,34%
78
19,12%
28
8 931
FAZA 2
od 45,00% do <100,00%
458 892
17 217
447 201
63,05%
51
19,12%
97
29 922
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 63
Czas w defaulcie
EAD po ograniczeniu ryzyka kredytowego i zastosowaniu współczynnika konwersji kredytowej
Liczba ekspozycji
Średni LGD wyrażone w %
Oczekiwana strata kredytowa (ECL)
do 12 miesięcy
472 162
133
70,78%
162 359
od 13 do 24 miesięcy
157 474
63
51,33%
52 491
od 25 do 36 miesięcy
59 135
53
46,05%
35 232
od 37 do 48 miesięcy
78 489
55
43,77%
62 578
od 49 do 60 miesięcy
113 834
69
41,56%
84 440
od 61 do 84 miesięcy
217 833
68
20,40%
171 321
FAZA 3
powyżej 84 miesięcy
208 859
63
0,00%
119 517
do 12 miesięcy
116 592
7
70,06%
34 323
od 13 do 24 miesięcy
175
1
54,27%
79
od 25 do 36 miesięcy
1 246
4
44,68%
1 238
od 37 do 48 miesięcy
-
-
0,00%
-
od 49 do 60 miesięcy
-
-
0,00%
-
od 61 do 84 miesięcy
21 547
2
28,99%
14 333
POCI
powyżej 84 miesięcy
-
-
0,00%
-
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 64
Podział portfela należności od klientów Banku (wartość brutto) wg ratingów/scoringu, w podziale na segmenty klientów
Wyszczególnienie
Rating
31-12-2022
31-12-2021
Należności od klientów instytucjonalnych
(1-3)
8 187
7 508
(4-5)
213 400
107 853
(6-7)
1 270 345
1 047 278
(8-9)
2 896 856
3 179 351
(10-11)
3 347 705
3 381 608
(12-13)
785 465
652 614
(14-16)
830 562
829 618
bez ratingu
6 912
148 127
Razem należności od klientów instytucjonalnych
9 359 432
9 353 957
Należności od klientów detalicznych
bez ratingu
2 863 778
3 235 211
Razem należności od klientów detalicznych
2 863 778
3 235 211
Razem
12 223 210
12 589 168
Klasy ratingowe są prezentowane według stanu na datę sprawozdawczą.
*\ Oceny są zgodne z wewnętrzną klasyfikacją Banku, gdzie ”1” oznacza najlepszą a ”16” najgorszą klasyfikację.
Opis ustanowionych zabezpieczeń na kredyty i pożyczki
Bank przyjmował na zabezpieczenie wierzytelności zabezpieczenia rzeczowe i osobiste. Zasady ustanawiania zabezpieczeń transakcji zakładają zabezpieczenie adekwatne do poziomu ryzyka generowanego przez transakcję.
Bank preferował zabezpieczenia kredytów:
1. które umożliwiały zmniejszenie tworzonych odpisów aktualizacyjnych,
2. łatwo zbywalne, dające możliwość osiągnięcia ceny pokrywającej wierzytelność Banku.
Przy wyborze formy zabezpieczenia Bank dokonuje weryfikacji podstawowych kryteriów decydujących o jego skuteczności, w tym:
1. zbywalności zabezpieczenia, tj. możliwości zbycia przedmiotu zabezpieczenia bez istotnego obniżenia jego ceny w czasie, które nie naraża Banku na zmianę wartości zabezpieczenia ze względu na właściwą danemu przedmiotowi fluktuację cen,
2. wartości możliwej do uzyskania podczas ewentualnego postępowania windykacyjnego, z uwzględnieniem ograniczeń prawnych, ekonomicznych oraz innych mogących wpływać na rzeczywistą możliwość zaspokojenia się Banku z przedmiotu zabezpieczenia,
3. dostępu i możliwości kontroli przedmiotu zabezpieczenia w okresie trwania ekspozycji.
Zasadą stosowaną w Banku było ustanowienie prawnego zabezpieczenia, o ile było ono wymagane przed uruchomieniem środków z udzielanego kredytu.
Bank korygował wartość zabezpieczenia stosując wskaźniki korekty ustalane indywidualnie dla poszczególnych rodzajów/przedmiotów zabezpieczenia. Wartość zabezpieczenia co do zasady podlegała monitorowaniu w całym okresie kredytowania.
W przypadku ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie Bank stosował zalecenia Rekomendacji S w sprawie maksymalnych poziomów LTV i wymaganego wkładu własnego kredytów.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 65
W procesie monitorowania wartości nieruchomości Bank stosował, między innymi, portfelową aktualizację wartości przy wykorzystaniu metod statystycznych.
W przypadku zabezpieczenia na nieruchomości podstawą do określenia wartości przyjmowanego zabezpieczenia była wycena sporządzona przez osobę posiadającą niezbędne kwalifikacje i doświadczenie w zakresie oceny wartości nieruchomości. Bank weryfikował wartość z wyceny wykorzystując dane, między innymi, z Systemu Analiz i Monitorowania Rynku Obrotu Nieruchomościami (AMRON) i bazy Cenatorium Sp. z o.o.
Przejęte zabezpieczenia
Bank klasyfikuje przejęte zabezpieczenia jako aktywa przejęte za długi i wycenia zgodnie z przyjętymi zasadami rachunkowości opisanymi w nocie 4.17 niniejszego sprawozdania finansowego.
Przed przejęciem majątkowych zabezpieczeń wierzytelności Banku, obowiązującą zasadą jest posiadanie koncepcji zagospodarowania przejmowanych zabezpieczeń. Dokument określający koncepcję zagospodarowania zawiera wszelkie niezbędne informacje, istotne do podjęcia decyzji o przejęciu przedmiotu zabezpieczenia na własność Banku, a w szczególności:
1. przewidywane do poniesienia koszty związane z ewentualnym dozorem, przechowywaniem, ubezpieczeniem, podatkami itp.
2. informacje dotyczące potencjalnego nabywcy, wynegocjowanej ceny oraz warunków płatności, w przypadku planowanej sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia,
3. opłacalność transakcji.
Majątkowe zabezpieczenia wierzytelności, które były przejmowane przez Bank, w większości posiadały już nabywców i transakcja sprzedaży była dla Banku opłacalna. W takich przypadkach zadłużenie kredytowe było obniżane o uzyskaną cenę zbycia, a nie o wartość wynikającą z wyceny rzeczoznawcy (zazwyczaj cena uzyskana z transakcji sprzedaży jest niższa od wartości ustalonej przez rzeczoznawcę w wycenie).
Jedną ze stosowanych form odzyskiwania wierzytelności jest ich sprzedaż. Wysokość ceny sprzedaży wierzytelności jest zależna między innymi od majątkowych zabezpieczeń rzeczowych wierzytelności. W tych przypadkach, kiedy zbycie wierzytelności zabezpieczonej majątkiem rzeczowym jest dla Banku bardziej opłacalne niż przejmowanie majątku na aktywa do zbycia, a następnie jego sprzedaż, zawierane transakcje sprzedaży wierzytelności wraz z rzeczowym majątkiem zabezpieczającym wierzytelność.
Na dzień 31 grudnia 2022 roku oraz na dzień 31 grudnia 2021 roku Bank nie posiadał aktywów z tytułu przejętych zabezpieczeń.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 66
7.1.4. Dłużne papiery wartościowe
Papiery wartościowe w podziale na ratingi przyznane ich emitentom
31-12-2022
Skarb Państwa
NBP
Banki
Finanse publiczne
Pozostałe instytucje finansowe
Razem
1
-
-
-
-
49 927
49 927
6
3 538 951
-
-
-
-
3 538 951
7
-
-
488 940
-
-
488 940
8
-
-
-
-
-
brak
-
4 465 127
-
65 878
334 055
4 865 060
Razem
3 538 951
4 465 127
488 940
65 878
383 982
8 942 878
31-12-2021
Skarb Państwa
NBP
Banki
Finanse publiczne
Pozostałe instytucje finansowe
Razem
1
-
-
-
-
49 787
49 787
6
2 840 160
-
142 882
-
-
2 983 042
7
-
-
522 753
-
-
522 753
8
-
-
-
-
135 233
135 233
brak
-
2 899 014
-
91 056
346 763
3 336 833
Razem
2 840 160
2 899 014
665 635
91 056
531 783
7 027 648
W tabelach prezentowana jest ujednolicona skala ratingowa zgodnie z poniższym zestawieniem. W przypadku, gdy emitent otrzymał rating od więcej niż jednej agencji, został zaprezentowany ten najwyższy.
W przypadku obligacji komunalnych, dla których brak jest aktywnego rynku nadawane ratingi wewnętrzne, wg kategorii:
5 bardzo dobra jakość kredytowa
6-7 dobra jakość kredytowa
8-9 zadowalająca jakość kredytowa
10 przeciętna i słaba jakość kredytowa
Klasy ryzyka dla emitentów obligacji komunalnych obsługiwanych przez Bank nadawane zgodnie z przyjętą w Banku metodyką oceny zdolności kredytowej jednostek samorządu terytorialnego:
Finanse publiczne
Rating wewnętrzny
31-12-2022
31-12-2021
5
-
9 642
6
3 397
3 450
7
56 173
68 848
8
6 308
9 116
Razem
65 878
91 056
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 67
7.1.5. Struktura koncentracji zaangażowania w segmenty branżowe i geograficzne wraz z oceną ryzyka związanego z tym zaangażowaniem
Oceniając udziały branż w portfelu kredytowym Banku ukształtowane na 31 grudnia 2022 roku można stwierdzić znaczący udział branży „Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych” 12,7% „Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości” 11,0% oraz „Handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi” – 8,8%.
Zaangażowanie w poszczególne branże
Branża
Obciążenie ryzykiem kredytowym
31-12-2022 Udział %
w sumie ogółem
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych
1 551 592
12,7%
Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
1 340 371
11,0%
Handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi
1 079 932
8,8%
Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków
517 815
4,2%
Zakwaterowanie
503 201
4,1%
Działalność firm centralnych (head offices), doradztwo związane z zarządzaniem
354 726
2,9%
Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne
343 794
2,8%
Produkcja artykułów spożywczych
321 210
2,6%
Działalność sportowa, rozrywkowa i rekreacyjna
307 245
2,5%
Finansowa działalność usługowa, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych
219 899
1,8%
Produkcja chemikaliów i wyrobów chemicznych
198 277
1,6%
Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń
164 428
1,3%
Produkcja wyrobów z drewna oraz korka, z wyłączeniem mebli; produkcja wyrobów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania
149 743
1,2%
Uprawy rolne, chów i hodowla zwierząt, łowiectwo, włączając działalność usługową
136 730
1,1%
Produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych
131 589
1,1%
Pozostałe branże, w tym:
4 902 658
40,1%
klienci detaliczni
2 863 778
23,4%
Ogółem należności od klientów brutto
12 223 210
100,0%
Odpisy z tytułu utraty wartości
- 1 089 542
Złożone depozyty zabezpieczające
36 251
Pozostałe należności
3 660
Razem należności od klientów netto
11 173 579
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 68
Branża
Obciążenie ryzykiem kredytowym
31-12-2021 Udział %
w sumie ogółem
Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
1 532 976
11,8%
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych
1 414 553
10,9%
Handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi
1 251 269
9,7%
Zakwaterowanie
574 772
4,4%
Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne
480 915
3,7%
Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków
435 589
3,4%
Działalność sportowa, rozrywkowa i rekreacyjna
347 042
2,7%
Działalność firm centralnych (head offices), doradztwo związane z zarządzaniem
234 426
1,8%
Finansowa działalność usługowa, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych
227 188
1,8%
Produkcja artykułów spożywczych
215 072
1,7%
Produkcja chemikaliów i wyrobów chemicznych
198 612
1,5%
Uprawy rolne, chów i hodowla zwierząt, łowiectwo, włączając działalność usługową
166 900
1,3%
Handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi
164 648
1,3%
Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń
157 465
1,2%
Pozostałe branże, w tym:
5 187 741
42,8%
klienci indywidualni
3 235 211
27,7%
Ogółem należności od klientów brutto
12 589 168
100,0%
Odpisy z tytułu utraty wartości
- 1 108 517
Złożone depozyty zabezpieczające
32 768
Pozostałe należności
2 638
Razem należności od klientów netto
11 516 057
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 69
7.1.6. Struktura koncentracji zaangażowania w poszczególne podmioty, grupy kapitałowe
Zaangażowanie równe lub przekraczające 10% Kapitału Tier I Banku w stosunku do jednego podmiotu wraz z podmiotami powiązanymi kapitałowo lub organizacyjnie na dzień 31 grudnia 2022 roku wystąpiło w czterech przypadkach i wynosiło łącznie 909 481 tys. zł, co stanowiło 52,6% Kapitału Tier I Banku.
Zaangażowanie wobec największych podmiotów lub grup podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie:
L.p.
Zaangażowanie*\ 31-12-2022
1
245 786
2
224 651
3
224 235
4
214 809
Razem
909 481
L.p.
Zaangażowanie*\ 31-12-2021
1
321 947
2
253 182
3
238 160
4
211 514
5
211 398
6
209 537
7
184 763
8
180 082
9
175 208
Razem
1 985 791
*\ Na zaangażowanie danego podmiotu składają się ekspozycje kredytowe brutto, zobowiązania warunkowe tj. otwarte linie kredytowe i gwarancje, dłużne papiery wartościowe wyemitowane przez podmiot oraz zawarte transakcje walutowe typu fx spot, fx forward, fx swap.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 70
Dziesięciu klientów z największym zaangażowaniem wraz z oceną ryzyka związanego z tymi zaangażowaniami
31-12-2022
L.p.
Zaangażo- wanie
Bilansowa ekspozycja kredytowa *\
Zadłużenie z tytułu kredytów - kapitał
Papiery wartościowe
Zobowiązania pozabilansowe **\
Ekwiwalent bilansowy transakcji pochodnych
1
224 651
80 289
88 805
-
137 595
6 767
2
220 293
220 293
227 471
-
-
-
3
203 098
161 378
160 888
-
41 720
-
4
169 427
53 121
52 695
-
116 305
-
5
166 381
166 381
164 708
-
-
-
6
138 964
138 964
139 010
-
-
-
7
137 865
134 801
134 703
-
-
3 064
8
134 030
134 030
135 071
-
-
-
9
132 066
66 240
66 404
-
65 826
-
10
130 479
128 060
127 930
-
2 419
-
31-12-2021
L.p.
Zaangażo- wanie
Bilansowa ekspozycja kredytowa *\
Zadłużenie z tytułu kredytów - kapitał
Papiery wartościowe
Zobowiązania pozabilansowe **\
Ekwiwalent bilansowy transakcji pochodnych
1
238 160
238 160
241 256
-
-
-
2
226 066
160 954
161 629
-
65 112
-
3
223 822
7 120
13 966
-
200 084
16 617
4
211 398
162 574
164 400
-
48 824
-
5
168 187
146 443
147 255
-
21 745
-
6
167 011
130 090
130 276
-
35 160
1 761
7
156 044
155 952
157 028
-
92
-
8
150 371
150 371
151 581
-
-
-
9
145 217
139 221
139 491
-
-
5 995
10
142 882
-
-
142 882
-
-
*\ Bilansowa ekspozycja kredytowa uwzględnia: kapitał, odsetki, nierozliczone prowizje, dyskonto oraz inne należności.
**\W zaangażowaniu pozabilansowym brane pod uwagę: linie kredytowe, gwarancje udzielone, otwarte akredytywy importowe, akceptowane traty, potwierdzone akredytywy udzielone i inne zobowiązania
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 71
7.1.7. Maksymalna ekspozycja na ryzyko kredytowe
Poniżej zaprezentowano obciążenie ryzykiem kredytowym poszczególnych kategorii aktywów finansowych:
31-12-2022
Wyszczególnienie
Wartość
bilansowa brutto
Odpisy aktuali- zacyjne
Maksymalne obciążenie ryzykiem kredytowym
Należności od innych banków
241 380
- 495
240 885
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu
222 944
-
222 944
pochodne instrumenty finansowe
202 719
-
202 719
dłużne papiery wartościowe
20 225
-
20 225
Inwestycyjne papiery wartościowe
9 008 300
- 182
9 008 118
kapitałowe papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
85 465
-
85 465
dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
6 915 813
-
6 915 813
dłużne papiery wartościowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
1 900 397
- 182
1 900 215
dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
106 625
-
106 625
Należności od klientów
12 263 166
- 1 089 587
11 173 579
Wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
12 220 160
- 1 089 542
11 130 618
od klientów instytucjonalnych
9 356 652
- 815 070
8 541 582
od klientów detalicznych
2 863 508
- 274 472
2 589 036
Wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
3 050
-
3 050
od klientów instytucjonalnych
2 780
-
2 780
od klientów detalicznych
270
-
270
Złożone depozyty zabezpieczające
36 296
- 45
36 251
Pozostałe należności
3 660
-
3 660
Inne aktywa finansowe*\
45 439
- 4 614
40 825
*\ Na pozycję składają się głównie: odprowadzenie nadmiaru gotówki, należności z tytułu zawartych transakcji na instrumentach finansowych.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 72
31-12-2021
Wyszczególnienie
Wartość
bilansowa brutto
Odpisy aktuali- zacyjne
Maksymalne obciążenie ryzykiem kredytowym
Należności od innych banków
391 021
- 569
390 452
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu
119 310
-
119 310
pochodne instrumenty finansowe
115 110
-
115 110
dłużne papiery wartościowe
4 200
-
4 200
Inwestycyjne papiery wartościowe
7 109 095
- 164
7 108 931
kapitałowe papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
85 483
-
85 483
dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
5 311 853
-
5 311 853
dłużne papiery wartościowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
1 582 530
- 164
1 582 366
dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
129 229
-
129 229
Należności od klientów
12 624 617
- 1 108 560
11 516 057
Wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
12 575 057
- 1 108 517
11 466 540
od klientów instytucjonalnych
9 340 497
- 792 418
8 548 079
od klientów indywidualnych
3 234 560
- 316 099
2 918 461
Wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
14 111
-
14 111
od klientów instytucjonalnych
13 460
-
13 460
od klientów indywidualnych
651
-
651
Złożone depozyty zabezpieczające
32 811
- 43
32 768
Pozostałe należności
2 638
-
2 638
Inne aktywa finansowe*\
27 714
- 4 601
23 113
*\ Na pozycję składają się głównie: odprowadzenie nadmiaru gotówki, należności z tytułu zawartych transakcji na instrumentach finansowych.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 73
Obciążenie ryzykiem kredytowym poszczególnych pozycji zobowiązań warunkowych:
Maksymalne obciążenie ryzykiem kredytowym
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Warunkowe zobowiązania finansowe, w tym:
2 796 667
2 920 453
otwarte linie kredytowe, w tym:
2 781 823
2 899 502
odwołalne
2 319 626
2 443 944
nieodwołalne
462 197
455 558
otwarte akredytywy importowe
14 844
20 951
promesy udzielenia kredytu, w tym:
-
-
nieodwołalne
-
-
Gwarancje i poręczenia
466 518
450 033
Transakcje walutowe i stopy procentowej*\
4 359 701
4 930 001
*\ Na pozycje składają się w 2022 roku:
transakcje wymiany walut i walutowych instrumentów pochodnych w kwocie 1 122 098 tys. zł.
transakcje instrumentami pochodnymi stopy procentowej w kwocie 2 979 603 tys. zł.
transakcje wymiany stopy procentowej w kwocie 258 000 tys. zł.
*\ Na pozycje składają się w 2021 roku:
transakcje wymiany walut i walutowych instrumentów pochodnych w kwocie 940 707 tys. zł.
transakcje instrumentami pochodnymi stopy procentowej w kwocie 3 731 294 tys. zł.
transakcje wymiany stopy procentowej w kwocie 258 000 tys. zł.
Zgodnie z obowiązującymi w Banku procedurami zobowiązania warunkowe podlegają takiej samej formie zabezpieczania oraz monitorowania jak transakcje bilansowe.
Częstotliwość monitorowania klientów instytucjonalnych (korporacje) uzależniona jest przede wszystkim od wielkości zaangażowania kredytowego i kondycji ekonomiczno–finansowej klienta (ratingu klienta).
Monitoring klienta instytucjonalnego obejmuje weryfikację:
1. ratingu klienta (wraz z weryfikacją w wybranych bazach zewnętrznych),
2. ratingu grupy kapitałowej,
3. oceny transakcji (monitoring zabezpieczeń, warunków umowy (kowenantów) oraz inwestycji realizowanych z udziałem finansowania Banku).
Częstotliwość i zakres monitorowania klientów instytucjonalnych (mikroprzedsiębiorstwa, wspólnoty mieszkaniowe) uzależnione są od kwoty zaangażowania klienta.
Monitoring mikroprzedsiębiorstwa, wspólnoty mieszkaniowej obejmuje:
1. monitoring zdarzeń objętych monitoringiem,
2. monitoring sytuacji ekonomiczno-finansowej.
W przypadku mikroprzedsiębiorstw dodatkowo przeprowadzana jest weryfikacja klienta w wybranych bazach zewnętrznych.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 74
7.1.8. Praktyki forbearance
Status forbearance otrzymują ekspozycje, dla których nastąpiła restrukturyzacja umowy kredytu, należności lub inwestycji wycenianej wg zamortyzowanego kosztu, jeżeli wynika ona:
1. z trudności finansowych dłużnika lub emitenta lub
2. brak zmiany warunków umowy doprowadziłby do zaprzestania obsługi zadłużenia, której Bank by nie przyznał, gdyby dłużnik nie był w trudnej sytuacji finansowej.
Za zmianę warunków, o których mowa wyżej, uznaje się w szczególności:
1. udzielenie karencji w spłacie kapitału i/lub należności ubocznych,
2. redukcję kapitału i/lub należności ubocznych,
3. wydłużenie okresu kredytowania,
4. obniżenie oprocentowania kredytu,
5. akceptację niewykonywania postanowień umowy przy jednoczesnym braku realizacji przez kredytobiorcę prognoz finansowych,
6. zgodę Banku na spłatę zobowiązania poprzez realizację zabezpieczenia,
7. kapitalizację odsetek,
8. zmianę dłużnika, przejęcie długu lub przystąpienie do długu przez osoby trzecie.
W wyniku zawarcia i terminowej obsługi umowy forbearance wierzytelność staje się wierzytelnością niewymagalną.
Restrukturyzacja jest przesłanką utraty wartości.
W odniesieniu do ekspozycji indywidualnie istotnych zawarcie umowy forbearance, zmieniające warunki umowne z uwagi na trudności finansowe dłużnika, skutkuje koniecznością przeprowadzenia analizy pod kątem utworzenia odpisów aktualizujących wartość ekspozycji z tytułu utraty wartości.
W odniesieniu do ekspozycji indywidualnie nieistotnych zawarcie umowy forbearance, zmieniające warunki umowne z uwagi na trudności finansowe dłużnika, skutkuje każdorazowo utworzeniem odpisów aktualizujących wartość ekspozycji z tytułu utraty wartości.
Odwrócenie straty (reklasyfikacja do zdrowego portfela) jest możliwe po ustąpieniu przesłanki utraty wartości oraz upływie okresu 12-miesięcznej kwarantanny. Transakcje restrukturyzowane dla których ustąpiła przesłanka utraty wartości, upłynął okres kwarantanny, w którym przesłanka ta nie była identyfikowana oraz w odniesieniu do której nie rozpoznaje się utraty wartości klasyfikowane do Koszyka 2. Dla takich ekspozycji straty oczekiwane rozpoznawane w horyzoncie pozostałego czasu życia ekspozycji.
Zawarte umowy restrukturyzacyjne na bieżąco monitorowane pod kątem wywiązania się ze zobowiązań zawartych w umowie.
Ekspozycja przestaje być klasyfikowana jako forborne (zdejmowany jest status forbearance), gdy zostały spełnione wszystkie niżej wymienione warunki:
1. umowę uznaje się za niezagrożoną, w tym w przypadku, gdy ekspozycja została przeklasyfikowana z kategorii umów zagrożonych po dokonaniu analizy sytuacji finansowej dłużnika, w wyniku której potwierdzono trwałą poprawę sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika,
2. upłynęły co najmniej 24 miesiące (okres próbny) od daty uznania ekspozycji za niezagrożoną, w których przez minimum połowę okresu próby dłużnik dokonywał regularnych spłat rat kapitałowych i odsetkowych i nie występowały opóźnienia przekraczające 30 dni,
3. na koniec okresu warunkowego żadna z ekspozycji wobec dłużnika nie jest opóźniona powyżej 30 dni.
Zasady rachunkowości w odniesieniu do aktywów finansowych podlegających praktykom forbearance nie różnią się od zasad stosowanych w stosunku do innych aktywów Grupy BOŚ, Grupa BOŚ wycenia kredyt i należności według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej. W sytuacji, gdy warunki pożyczki, należności lub inwestycji wycenianej wg zamortyzowanego kosztu renegocjowane z powodu trudności finansowych dłużnika lub emitenta, ekspozycja taka jest wyceniana przy użyciu pierwotnej efektywnej stopy procentowej, wyznaczonej przed zmianą warunków.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 75
Poniżej zaprezentowano obciążenie ryzykiem kredytowym poszczególnych transakcji forborne (gdzie zastosowano praktyki forbearance):
Należności z utratą wartości
Należności bez utraty wartości
31-12-2022
Wartości bilansowe brutto
Odpisy na oczekiwane straty kredytowe
Maksymalne obciążenie ryzykiem kredytowym
Wartości bilansowe brutto
Odpisy na oczekiwane straty kredytowe
Maksymalne obciążenie ryzykiem kredytowym
Należności od klientów razem
927 849
- 437 375
490 474
15 639
- 462
15 177
Należności od klientów indywidualnych,
w tym:
122 609
- 87 386
35 223
2 073
- 106
1 967
wyceniane indywidualnie*\
56 149
- 32 064
24 085
-
-
-
Należności od klientów instytucjonalnych,
w tym:
805 240
- 349 989
455 251
13 566
- 356
13 210
wyceniane indywidualnie*\
797 967
- 344 400
453 567
-
-
-
Należności z utratą wartości
Należności bez utraty wartości
31-12-2021
Wartości bilansowe brutto
Odpisy na oczekiwane straty kredytowe
Maksymalne obciążenie ryzykiem kredytowym
Wartości bilansowe brutto
Odpisy na oczekiwane straty kredytowe
Maksymalne obciążenie ryzykiem kredytowym
Należności od klientów razem
865 288
- 470 856
394 432
55 312
- 2 218
53 094
Należności od klientów indywidualnych,
w tym:
136 625
- 92 043
44 582
15 252
- 1 060
14 192
wyceniane indywidualnie*\
66 991
- 34 487
32 504
-
-
-
Należności od klientów instytucjonalnych,
w tym:
728 663
- 378 813
349 850
40 060
- 1 158
38 902
wyceniane indywidualnie*\
720 557
- 372 168
348 389
-
-
-
*\ Należności od klientów posiadające przesłanki utraty wartości, ale niewykazujące utraty wartości ze względu na szacowane przepływy pieniężne są wyceniane grupowo.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 76
7.2. Ryzyko finansowe w księdze bankowej i handlowej oraz limity
Ryzyko finansowe w Banku obejmuje:
1. ryzyko płynności ,
2. ryzyko rynkowe, w tym:
a. ryzyko stopy procentowej (w księdze bankowej i handlowej) ,
b. ryzyko walutowe (przede wszystkim w księdze handlowej; ryzyko walutowe z księgi bankowej jest transferowane do księgi handlowej).
Podstawowe zasady zarządzania ryzykiem w Banku Ochrony Środowiska S.A. w zakresie ryzyka finansowego określa Strategi a zarządzania ryzykiem bankowym " . Strategia zarządzania ryzykiem bankowym stanowi integralny element obowiązującej Strategii rozwoju Banku.
Zarządzanie ryzykiem w Banku jest dokonywane w oparciu o ustalony przez Radę Nadzorczą poziom apetytu i tolerancji na ryzyko określonych za pomocą zestawu limitów wewnętrznych . W BOŚ S.A. obowiązują polityki w zakresie zarządzania ryzykiem płynności, ryzykiem stopy procentowej w księdze bankowej oraz ryzykiem rynkowym w księdze handlowej , gdzie określane między innymi maksymalne poziomy ryzyka finansowego, zgodne z przyjętym przez Radę Nadzorczą Banku apetytem na ryzyko. N a ich podstawie ustanowiono system wczesnego ostrzegania, który koncentruje się na identyfikacji, pomiarze, monitorowaniu, kontrolowaniu i raportowaniu ryzyka.
Transakcje księgi bankowej stanowią podstawową działalność Banku, tzn. wynikają z działalności komercyjnej, w tym: pozyskiwania źródeł finansowania i efektywnego zarządzania płynnością finansową. Do księgi bankowej wchodzą pozycje nie zaliczone do księgi handlowej, w tym w szczególności:
udzielane kredyty, gwarancje, pożyczki, lokaty i przyjmowane depozyty,
transakcje zabezpieczające płynność i ryzyko stopy procentowej operacji zaliczonych do księgi bankowej,
zakup papierów wartościowych w celu innym niż handlowy.
Zgodnie ze strategią Banku, działalność w księdze handlowej uzupełnia działalność w księdze bankowej. Księga handlowa zawiera transakcje realizowane na rachunek własny w celu handlowym, tj. z zamiarem uzyskania korzyści finansowych w krótkich okresach, z rzeczywistych lub oczekiwanych różnic między rynkowymi cenami zakupu i sprzedaży lub też innych odchyleń cen lub parametrów cenowych, w tym w szczególności stóp procentowych i kursów walutowych. Sprzedaż transakcji z księgi handlowej nie jest prowadzona w celu utrzymania płynności. Zadaniem księgi handlowej jest zapewnienie klientom najwyższej jakości usług. W celu osiągnięcia tych zadań BOŚ S.A. w ramach obowiązujących limitów ryzyka, utrzymuje otwarte pozycje.
Celem zarządzania ryzykiem bankowym w działalności BOŚ S.A. jest utrzymywanie ryzyka na przyjętym poziomie tolerancji i apetytu, pozwalającym na ochronę wartości kapitału akcjonariuszy, zachowanie bezpieczeństwa depozytów klientów oraz uzyskanie odpowiedniej efektywności działalności Banku, w tym zapewnienie zdolności dostosowania działalności Banku do zmieniających się warunków: rynkowych, kompetencji i zaangażowania kadry kierowniczej oraz pracowniczej, jakości systemów informacji zarządczej.
Bank w 2022 roku systematycznie monitorował sytuację gospodarcza i rynkową związaną z kryzysem geopolitycznym i analizował jej wpływ na ryzyka finansowe, w tym ryzyko rynkowe i ryzyko płynności. Choć poziomy poszczególnych rodzajów ryzyka wzrosły w porównaniu z okresem sprzed kryzysu, to generalnie utrzymywały się w ramach przyjętych przez Bank limitów. W 2022 roku główne cele, zasady i organizacja procesu zarządzania ryzykiem finansowym w Banku nie uległy zmianie.
Poziom i profil ryzyka finansowego jest regularnie monitorowany w Departamencie Ryzyka Finansowego (departament II linii obrony) oraz raportowany: Radzie Nadzorczej Banku, Komitetowi ds. Ryzyka (przy Radzie Nadzorczej), Zarządowi Banku, Komitetowi Zarządzania Aktywami i Pasywami (Komitetowi ZAP) oraz Komitetowi ZAP ds. Płynności i Ryzyka Rynkowego.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 77
7.2.1. Ryzyko płynności
Celem Banku Ochrony Środowiska S.A. w zakresie zarządzania płynnością jest utrzymanie zdolności do finansowania aktywów i terminowego regulowania zobowiązań, a także utrzymanie zrównoważonej struktury aktywów i pasywów, zapewniającej bezpieczny profil płynności w poszczególnych pasmach czasowych, w podziale na płynność w złotych polskich oraz głównych walutach obcych, a przede wszystkim dla całkowitej pozycji płynności.
Strategia i procesy w zarządzaniu ryzykiem płynności dopasowane do profilu i skali działalności Banku. Strategię zarządzania ryzykiem płynności określa zatwierdzana przez Radę Nadzorczą Strategia Płynnościowa BOŚ S.A. Strategia określa apetyt Banku na to ryzyko, wyznacza główne kierunki oraz cele ilościowe dla wybranych wielkości i jest integralnym elementem Strategii rozwoju Banku. Tolerancja na ryzyko płynności, dostosowana do przyjętego apetytu, została określona w zatwierdzonej przez Radę Nadzorczą Polityce w zakresie zarządzania płynnością poprzez obowiązujący w Banku system wewnętrznych limitów i wartości ostrzegawczych.
Struktura i organizacja funkcji zarządzania ryzykiem płynności obejmuje wszystkie szczeble struktury organizacyjnej Banku i działa w ramach funkcjonujących w Banku trzech linii obrony. Szczególną rolę w procesie zarządzania ryzykiem płynności pełni Zarząd Banku oraz Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami (wspomagany przez Komitet ZAP ds. Płynności i Ryzyka Rynkowego).
Płynność w Banku rozpatrywana jest w następującym horyzoncie czasowym:
1. płynność śróddzienna – w ciągu dnia,
2. płynność bieżąca – w okresie do 7 dni,
3. płynność krótkoterminowa – w okresie do 1 miesiąca,
4. płynność średnioterminowa – w okresie powyżej 1 miesiąca do 12 miesięcy,
5. płynność długoterminowa – w okresie powyżej 12 miesięcy.
W celu pomiaru płynności oraz ryzyka płynności śróddziennej, bieżącej i krótkoterminowej Bank wykorzystuje następujące miary i narzędzia:
1. poziom płynności śróddziennej odzwierciedla niezbędny do utrzymania poziom środków na rachunku w NBP, pozwalający na regulowanie zobowiązań Banku w trakcie dnia, w sytuacji normalnej i skrajnej,
2. aktywa płynne (nadwyżka płynności) stanowiące bufor dla oczekiwanych i nieoczekiwanych wypływów w horyzoncie 30 dni,
3. zapas płynności który mierzy poziom aktywów płynnych, pomniejszonych o oczekiwane oraz nieoczekiwane wypływy, wyznaczone w terminie 30 dni,
4. wskaźnik pokrycia wypływów netto (LCR),
5. ocenę stabilności bazy depozytowej,
6. lukę płynności krótkoterminowej (dla PLN, EUR, CHF i USD) pokazującą poziom niedopasowania w strukturach finansowania w walutach obcych; luka ta przede wszystkim obejmuje przepływy z transakcji na rynku hurtowym oraz z transakcji pochodnych,
7. testy warunków skrajnych (pozwalające m.in. na weryfikację możliwości utrzymania płynności w zdefiniowanym w Banku horyzoncie czasowym w poszczególnych scenariuszach).
W celu pomiaru płynności oraz ryzyka płynności średnio– i długoterminowego Bank wyznacza i monitoruje:
1. lukę płynności kontraktową oraz urealnioną (która jest uzupełniana o systematycznie przeprowadzane analizy: stabilności bazy depozytowej, koncentracji bazy depozytowej, wielkości przedpłat kredytów oraz poziomu zrywalności depozytów),
2. wskaźniki pokrycia aktywów długoterminowych pasywami długoterminowymi,
3. wskaźnik pokrycia kredytów służących finansowaniu długoterminowych potrzeb klientów najbardziej stabilnymi źródłami finansowania (LKD),
4. wskaźnik stabilnego finansowania netto (NSFR),
5. prognozę LCR, NSFR oraz aktywów płynnych.
W celu oceny skuteczności procesu zarządzania ryzykiem płynności, dla większości z powyższych miar ustalane limity lub wartości ostrzegawcze w ramach zestawu wewnętrznych limitów ryzyka płynności, których struktura ma charakter hierarchiczny (tzn. ustalane na poziomie Rady Nadzorczej, Zarządu Banku oraz Komitetu Zarządzania
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 78
Aktywami i Pasywami). Obowiązujące limity i wartości ostrzegawcze podlegają systematycznym przeglądom, tak aby pozwalały na skuteczne monitorowanie płynności. Limity i wartości ostrzegawcze określają ramy dla tolerancji Banku w zakresie płynności i zgodne z przyjętym przez Bank apetytem na to ryzyko. Kształtowanie odpowiedniego profilu ryzyka płynności wspierane jest poprzez uwzględnienie kosztu płynności w ramach obowiązującego w Banku systemu cen transferowych.
Stosowane przez Bank miary i narzędzia podlegają cyklicznym przeglądom i systematycznie aktualizowane, co służy lepszemu odwzorowaniu profilu płynności. Proces monitorowania płynności i ryzyka płynności w Banku jest wspierany przez dedykowane systemy informatyczne (w szczególności w zakresie generowania kontraktowej i urealnionej luki płynności, raportowania nadzorczych miar płynności i limitów wewnętrznych oraz przygotowywania sprawozdawczości obowiązkowej). Bank przynajmniej raz do roku opracowuje przegląd procesu oceny adekwatności zasobów płynności (ILAAP), zgodnie z Wytycznymi EBA/GL/2016/10 dotyczącymi informacji na temat ICAAP oraz ILAAP gromadzonych do celów procesu przeglądu i oceny nadzorczej (SREP).
Raporty dotyczące ryzyka płynności prezentowane wszystkim jednostkom Banku biorącym udział w procesie zarządzania tym ryzykiem. Wyniki analizy ryzyka płynności, stopień utylizacji norm nadzorczych oraz wewnętrznych limitów oraz wyniki testów warunków skrajnych, prezentowane w raportach przygotowywanych dla Komitetu Zarządzania Aktywami i Pasywami ds. Płynności i Ryzyka Rynkowego (w cyklach tygodniowych), Zarządu Banku i Komitetu Zarządzania Aktywami i Pasywami (w cyklach miesięcznych) oraz dla Rady Nadzorczej Banku oraz Komitetu ds. Ryzyka przy Radzie Nadzorczej (w cyklach kwartalnych). Raporty wchodzą w skład Systemu informacji zarządczej, którego celem jest wspomaganie zarządzania Bankiem, usprawnienie realizacji jego zadań oraz zapewnienie bezpieczeństwa i stabilności funkcjonowania.
Ogólny profil ryzyka płynności
Podstawowym źródłem finansowania Banku pozostaje systematycznie budowana i zdywersyfikowana baza depozytowa z udziałem stabilnych depozytów od klientów indywidualnych oraz depozytów klientów korporacyjnych i sektora publicznego, których uzupełnienie stanowią m.in. otrzymane pożyczki od międzynarodowych instytucji finansowych (które dodatkowo, wraz z długoterminowymi dwustronnymi umowami zamiany płatności odsetkowych zabezpieczonymi dłużnymi papierami wartościowymi oraz transakcjami FX Swap, stanowią źródło finansowania płynności w walutach obcych). W Banku na bieżąco monitorowane jest ryzyko koncentracji bazy depozytowej. Wewnętrzne miary płynności uwzględniają dodatkowy narzut na środki stabilne z tytułu koncentracji, wyliczany w oparciu o salda depozytów dla dużych depozytów oraz depozytów dużych klientów (zaklasyfikowanych zgodnie z definicjami funkcjonującymi w Banku), wyliczany jest przy kalkulacji miar płynności.
Posiadane przez Bank aktywa płynne (nadwyżka płynności), utrzymywane przede wszystkim w postaci charakteryzujących się wysoką płynnością bonów pieniężnych NBP (według stanu na 31 grudnia 2022 roku stanowiących 57% portfela płynnych nieobciążonych papierów wartościowych) oraz obligacji (według stanu na 31 grudnia 2022 roku - 41%), charakteryzujących się niskim ryzykiem szczególnym. Portfel tych papierów jest uzupełniony gotówką oraz środkami utrzymywanymi w NBP (ponad zadeklarowany poziom rezerwy obowiązkowej) i na rachunkach nostro w innych bankach. Aktywa płynne według stanu na 31 grudnia 2022 roku wynosiły 7 888 mln zł. Aktywa płynne stanowią bufor dla zabezpieczenia płynności w ewentualnych sytuacjach kryzysowych, tj. istnieje możliwość ich zastawu, upłynnienia w ramach transakcji repo bądź sprzedaży w dowolnym momencie, bez istotnej utraty wartości. Możliwości sprzedaży aktywów płynnych (ryzyko płynności produktu) systematycznie monitorowane. W analizach tych brane pod uwagę przede wszystkim: wielkość emisji, obrót rynkowy oraz zmienność ceny kupna / sprzedaży.
Zgodnie z rekomendacjami Komisji Nadzoru Finansowego i Narodowego Banku Polskiego, Bank ma możliwość korzystania z dodatkowych źródeł finansowania w postaci kredytu technicznego i lombardowego w NBP a także w wyjątkowych sytuacjach – może ubiegać się o kredyt refinansowy w NBP.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 79
W Banku wyznaczany jest kapitał wewnętrzny na ryzyko płynności, które uznawane jest za ryzyko stale istotne, zgodnie z obowiązującym procesem szacowania kapitału wewnętrznego. Kapitał ten szacowany jest w oparciu o koszt związany z przywróceniem nadzorczych i wewnętrznych miar oraz limitów płynności w warunkach zbudowanych scenariuszy testów warunków skrajnych.
Miary ryzyka płynności
Bank wyznacza nadzorcze miary płynności zgodnie z następującymi regulacjami: Zgodnie z Rozporządzeniem CRR oraz Rozporządzeniem 2019/876 w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych (zmieniającym Rozporządzenie 575/2013) oraz rozporządzeniami delegowanymi i wykonawczymi odnoszącymi się do niego w zakresie płynności.
Do obecnie obowiązujących norm płynności krótkoterminowej zalicza się wymóg pokrycia wypływów netto LCR (relacja aktywów płynnych do wypływów netto, tj. różnicy pomiędzy wypływami a wpływami, przez okres występowania warunków skrajnych, trwający 30 dni kalendarzowych). LCR obliczany jest dla wszystkich walut łącznie (w przeliczeniu na PLN) oraz osobno dla walut znaczących: PLN oraz EUR. W przypadku wskaźnika w EUR, Bank identyfikuje niedopasowanie walutowe, związane ze sposobem finansowania kredytów długoterminowych udzielonych w tej walucie.
Bank jest zobowiązany do utrzymywania wymogu dotyczącego stabilnego finansowania, od czerwca 2021 roku wymóg ten nazywany jest wymogiem w zakresie wskaźnika stabilnego finansowania netto - NSFR. Kalkulowany jest on jako stosunek kwoty dostępnego stabilnego finansowania instytucji do kwoty wymaganego stabilnego finansowania. Wskaźnik NSFR, tak jak w przypadku wskaźnika LCR, powinien być utrzymywany na poziomie co najmniej 100%.
Bank, zgodnie z Rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2021/451 z dnia 17 grudnia 2020 roku w odniesieniu do sprawozdawczości dodatkowych wskaźników monitorowania płynności, opracowuje i przesyła do NBP raporty ALMM.
Zgodnie z Wytycznymi EBA/GL/2017/01 w sprawie ujawniania wskaźnika pokrycia wypływów netto w uzupełnieniu do ujawniania informacji na temat zarządzania ryzykiem płynności na podstawie art. 435 rozporządzenia (UE) nr 575/2013, Bank prezentuje w Informacjach dotyczących Grupy Kapitałowej Banku Ochrony Środowiska S.A., informacje ilościowe oraz jakościowe na temat wskaźnika pokrycia wypływów netto, wskaźnik stabilnego finansowania netto oraz ryzyka płynności. Powyższe informacje ujawniane zgodne z instrukcjami wskazanym przez Europejski Urząd Nadzoru Bankowego.
Bank przeprowadza również pogłębioną analizę płynności długoterminowej. Wyniki przeprowadzanych analiz wykorzystywane do zarządzania płynnością Banku. Jednocześnie proces opracowywania krótko- i długoterminowych planów finansowych Banku zawiera ocenę płynności tak, aby zapewnić adekwatną strukturę finansowania i przestrzeganie nadzorczych miar płynności.
W 2022 roku - nadzorcze miary płynności, tj. LCR oraz NSFR były wyznaczane codziennie (tj. w każdym dniu roboczym) i pozostawały na bezpiecznym poziomie, znacznie przewyższającym poziomy regulacyjne. Wg stanu na 31 grudnia 2022 roku normy te kształtowały się następująco:
Miara
31-12-2022
31-12-2021
LCR
177%
144%
NSFR
149%
128%
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 80
Bank posiada zatwierdzony przez Zarząd Plan działania w zakresie utrzymania płynności w sytuacjach awaryjnych, który określa potencjalne źródła pogorszenia / utraty płynności, zasady postępowania i kompetencje w sytuacjach awaryjnych. Ma on na celu oszacowanie horyzontu przetrwania oraz możliwości i kosztów przywrócenia stanu stabilnej płynności. Plan ten, oprócz analizy scenariuszowej płynności w sytuacjach awaryjnych (której założenia zgodne z przeprowadzanymi testami warunków skrajnych), zawiera także mierzalne i niemierzalne symptomy wyprzedzające sytuacje awaryjne, pozwalające na systematyczne monitorowanie źródeł powstawania sytuacji kryzysowych w zakresie płynności.
Analizy scenariuszowe płynności w sytuacjach awaryjnych oraz testy warunków skrajnych obejmują trzy rodzaje scenariuszy:
1. kryzys wewnętrzny - jego źródłem jest utrata zaufania do Banku przez uczestników rynku (tzw. „run na Bank”), zmniejszenie dostępności finansowania, zmaterializowanie się ryzyka koncentracji oraz obniżenie ratingu Banku,
2. kryzys zewnętrzny - zakłada materializację ryzyka walutowego, wzrost stóp procentowych, kryzys na rynkach finansowych i ewentualne efekty drugiej rundy,
3. kryzys mieszany – stanowi połączenie elementów zarówno kryzysu wewnętrznego jak i zewnętrznego.
Dokonywane stress testy pozwalają na identyfikację czynników, których materializacja może generować w Banku ryzyko płynności oraz opracowanie działań koniecznych do podjęcia, w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowych (np. związanych z. pandemia COVID-19, czy sytuacją geopolityczna na Ukrainie).
Bank, w ramach dokonywanych analiz, przeprowadza również analizę wrażliwości na poszczególne czynniki generujące ryzyko płynności oraz tzw. testy odwrócone. Plan działania w zakresie utrzymania płynności w sytuacjach awaryjnych jest systematycznie weryfikowany i aktualizowany, tak aby gwarantował operacyjne przygotowanie Banku do uruchomienia potencjalnych działań, możliwych do podjęcia w sytuacji zagrożenia płynności. Analiza scenariuszowa płynności w sytuacjach awaryjnych jest opracowywana w trybie półrocznym, a testy warunków skrajnych w okresach miesięcznych. Założenia przyjmowane w testach warunków skrajnych systematycznie weryfikowane, zgodnie z wnioskami wynikającymi z analizy scenariuszowej płynności w sytuacjach awaryjnych. Wnioski z przeprowadzanych testów uwzględniane w bieżącym zarządzaniu płynnością i ryzykiem płynności, a także są podstawą do budowania struktury aktywów i pasywów.
Bank, w opracowywanych analizach, uwzględnia również możliwość niekorzystnej zmiany kursów walut obcych, w szczególność CHF i EUR, potencjalnie powodujące zwiększenie potrzeb płynnościowych.
Zgodnie z podpisaną z kontrahentami dokumentacją Credit Support Annnex do umów ramowych (Credit Support Annex (CSA), Credit Support Annex for Variation Margin (CSA VM)) Bank, w przypadku niekorzystnych zmian rynkowych (m.in. kursów walutowych), zobowiązany jest do złożenia dodatkowych depozytów zabezpieczających, zgodnie w dokonaną wyceną. W przypadku korzystnych zmian - Bank otrzymuje dodatkowe zabezpieczenie od kontrahentów. Bank nie posiada w przedmiotowej dokumentacji postanowień zmieniających wysokość składanego zabezpieczenia ze względu na zmianę posiadanego ratingu. Oznacza to, obniżenie poziomu oceny zdolności kredytowej nie wpływa na wysokość i sposób wyliczenia depozytów zabezpieczających.
Wewnętrzne testy warunków skrajnych wykonane w 2022 roku, analogicznie jak w 2021 roku pokazują, że Bank posiada stabilną sytuację płynnościową, a posiadane aktywa płynne (nadwyżka płynności) pozwalają na przetrwanie założonych scenariuszy warunków skrajnych, w których Bank zakłada przeżycie w określonym horyzoncie czasowym.
W 2022 roku, podobnie jak w 2021 roku, sytuacja płynnościowa BOŚ S.A. była systematycznie monitorowana i pozostawała na bezpiecznym poziomie.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 81
W poniższych tabelach zaprezentowano urealnioną lukę płynności (wartości bilansowe):
31-12-2022
1M
1-3M
3-6M
6-12M
1-5Y
Pow. 5Y
Razem
Wskaźnik luki płynności
2,59
1,46
1,12
0,94
1,05
1,00
Aktywa razem
7 033 703
484 377
532 416
980 217
7 876 711
5 007 814
21 915 238
w tym należności od klientów
124 888
322 798
434 057
923 782
5 733 857
3 634 197
11 173 579
Pasywa razem
2 717 463
2 434 531
2 027 765
2 387 585
6 468 564
5 879 330
21 915 238
w tym zobowiązania wobec klientów
2 390 766
2 433 144
2 025 406
2 288 228
5 907 102
3 835 278
18 879 924
Luka
4 316 240
-1 950 154
-1 495 349
-1 407 368
1 408 147
-871 516
-
Luka skumulowana
4 316 240
2 366 086
870 737
-536 632
871 516
-
-
31-12-2021
1M
1-3M
3-6M
6-12M
1-5Y
Pow. 5Y
Razem
Wskaźnik luki płynności
2,92
1,69
1,23
0,98
1,03
1,00
Aktywa razem
5 753 158
469 771
612 861
981 578
7 021 578
5 254 841
20 093 787
w tym należności od klientów
122 221
322 798
434 057
923 782
5 618 637
4 094 562
11 516 057
Pasywa razem
1 969 377
1 717 094
1 850 119
2 462 523
6 360 547
5 734 127
20 093 787
w tym zobowiązania wobec klientów
1 590 766
1 633 144
1 757 680
2 288 228
5 907 102
3 835 226
17 012 146
Luka
3 783 781
-1 247 323
-1 237 258
-1 480 945
661 031
-479 286
-
Luka skumulowana
3 783 781
2 536 458
1 299 200
-181 745
479 286
-
-
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 82
Przepływy środków pieniężnych instrumentów pochodnych (rozliczenia brutto)
Zestawienie zapadalności instrumentów pochodnych według terminów umownych na dzień 31 grudnia 2022 roku oraz na dzień 31 grudnia 2021 roku zaprezentowano w poniższych tabelach (wartości niezdyskontowane):
31-12-2022
1M
1–3M
3–6M
6-12M
Pow. 1Y
Razem
Wpływy,
w tym:
1 023 115
84 544
49 407
61 422
283 373
1 501 861
FX forward
96 245
65 761
23 550
10 035
-
195 591
FX Spot
457 660
-
-
-
-
457 660
FX Swap
459 253
7 185
-
-
-
466 438
IRS
9 957
11 598
25 857
51 387
283 373
382 172
Wypływy,
w tym:
1 024 936
81 291
45 485
48 199
233 319
1 433 230
FX forward
95 013
64 628
22 115
8 663
-
190 419
FX Spot
458 072
-
-
-
-
458 072
FX Swap
460 006
7 323
-
-
-
467 329
IRS
11 845
9 340
23 370
39 536
233 319
317 410
31-12-2021
1M
1–3M
3–6M
6-12M
Pow. 1Y
Razem
Wpływy,
w tym:
375 771
331 071
167 638
119 689
215 179
1 209 348
FX forward
64 664
143 333
117 052
65 075
-
390 124
FX Spot
110 792
-
-
-
-
110 792
FX Swap
196 416
183 354
39 407
20 614
-
439 791
IRS
3 899
4 384
11 179
34 000
215 179
268 641
Wypływy,
w tym:
378 732
342 705
166 450
114 401
182 790
1 185 078
FX forward
64 099
142 444
113 231
64 101
-
383 875
FX Spot
110 845
-
-
-
-
110 845
FX Swap
199 809
194 348
42 674
22 574
-
459 405
IRS
3 979
5 913
10 545
27 726
182 790
230 953
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 83
7.2.2. Ryzyko stopy procentowej
Ryzyko stopy procentowej jest rozumiane jako obecne lub przyszłe ryzyko spadku zarówno wartości dochodów, jak i wartości ekonomicznej Banku, wynikające z niekorzystnych zmian stóp procentowych, które wpływają na instrumenty wrażliwe na zmiany stóp procentowych, w związku z ryzykiem niedopasowania, ryzykiem bazowym oraz ryzykiem opcji. Ryzyko stopy procentowej jest przede wszystkim generowane w Banku, zarówno w księdze bankowej jak i handlowej.
Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej
Głównym celem zarządzania ryzykiem stopy procentowej w księdze bankowej jest dążenie do stabilizacji i optymalizacji wyniku odsetkowego (WO), przy jednoczesnym ograniczeniu negatywnego wpływu zmian rynkowych stóp procentowych na wartość ekonomiczną kapitału własnego (WEK).
W tym celu Bank wykorzystuje dwa narzędzia: posiadany portfel inwestycyjny oraz transakcje pochodne, dokonywane w ramach rachunkowości zabezpieczeń. Budowany w księdze bankowej portfel inwestycyjny powinien między innymi przyczyniać się do zabezpieczenia wyniku odsetkowego generowanego na kapitałach własnych Banku, jak również stabilnej części niewrażliwych na zmianę stopy procentowej osadów na rachunkach bieżących. Z drugiej strony portfel ten powoduje zmienność kapitału z aktualizacji wyceny.
Bank stosuje rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej. Jej celem jest zabezpieczenie wartości godziwej obligacji Skarbu Państwa o stałym oprocentowaniu, stanowiących część portfela obligacji w modelu HtC&S i będących buforem płynnościowym Banku. Przeprowadzone transakcje zabezpieczające IRS ograniczają fluktuacje kapitału związane ze zmianami stóp procentowych.
Proces monitorowania ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej jest wspierany przez dedykowany system informatyczny, za pomocą którego Bank w szczególności wyznacza/przeprowadza:
1. lukę przeszacowania (repricing gap), prezentującą wartości aktywów, pasywów i pozycji bilansowych wrażliwych na zmiany stóp procentowych w okresach zapadalności/ wymagalności bądź przeszacowania,
2. symulację wyniku odsetkowego analizę dynamiczną, odzwierciedlającą projekcję WO w zadanych przedziałach czasowych, w oparciu o przyjęte scenariusze rozwoju Banku, jak również założenia odnośnie kształtowania się czynników rynkowych,
3. symulację wartości bieżącej (net present value, NPV), prezentującą wartości zdyskontowane, według zadanych parametrów rynkowych, wszystkich przepływów pieniężnych; w oparciu o analizy NPV wyznaczana jest miara WEK,
4. szoki cenowe pod analizę ryzyka bazowego, których celem jest oszacowanie wpływu na wynik odsetkowy zróżnicowanej zmiany oprocentowania produktów, których oprocentowanie oparte jest o różne stawki bazowe,
5. analizę nierównoległego ryzyka niedopasowania, której celem jest oszacowanie wpływu na wartość ekonomiczną kapitału własnego nierównoległych zmian kształtu krzywej dochodowości,
6. analizę ryzyka opcji klienta, której celem jest oszacowanie wpływu na wynik finansowy Banku, realizowanych przez klientów opcji wbudowanych w produkty odsetkowe,
7. testy warunków skrajnych, w tym testy odwrócone oraz Supervisory Outlier Test celem jest określenie, jak skrajne zmiany czynników rynkowych wpływają na wynik odsetkowy i wartość ekonomiczną kapitału własnego,
8. poziom kapitału wewnętrznego na ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej.
Miary ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej
W celu kontroli ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej Bank stosuje dwie miary: wrażliwość wyniku odsetkowego (WO) na zmianę stóp procentowych o +/-200 p.b. (do 19 grudnia 2022 roku do celów zarządczych był uwzględniany szok +/-100p.b.) oraz wrażliwość wartości ekonomicznej kapitału (WEK) na zmianę stóp procentowych o +/-200 p.b. Pomiar ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej dokonywany jest w oparciu o charakterystykę produktów (harmonogramy przepływów kapitałowych, przeszacowania stóp procentowych, wbudowane opcje), wynikającą z umów podpisanych z kontrahentami. Dla produktów o charakterze bieżącym, dla których klient posiada swobodę w kształtowaniu m.in. harmonogramu spłaty czy dysponowania środkami, Bank buduje tzw. portfele replikacyjne, które odzwierciedlają ekonomiczne terminy przepływów kapitałowych.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 84
W ramach stosowanych portfeli replikacyjnych średni termin zapadalności depozytów o nieustalonym terminie zapadalności wynosi 6 miesięcy, maksymalny zaś 12 miesięcy. Ponadto, Bank uwzględnia zachowania behawioralne klientów takie jak: poziomy wcześniejszych spłat kredytów czy poziomy zerwań depozytów, których sposób szacowania zdefiniowano w regulacjach wewnętrznych Banku. Przyjęte założenia zgodne z Wytycznymi EBA /GL/2018/02 w sprawie zarządzania ryzykiem stopy procentowej z tytułu działalności zaliczanej do portfela bankowego.
W poniższej tabeli przedstawione zostało porównanie wartości miar WO i WEK pomiędzy 31 grudnia 2022 roku oraz 31 grudnia 2021 roku:
ΔWO
ΔWEK
Data
-100 p.b.
+100 p.b.
-200 p.b.
+200 p.b.
-200 p.b.
+200 p.b.
31-12-2022
-30 759
31 822
-78 285
64 606
118 472
-112 632
31-12-2021
-68 395
41 247
-149 283
79 509
84 372
-102 232
Zmiana 1
37 636
-9 425
70 998
-14 903
34 100
-10 400
1 w związku ze zmianą wielkości szoku stóp procentowych dla miary wrażliwości WO 19 grudnia 2022 r., obowiązujące miary na poszczególne daty zostały w tabeli podkreślone.
W 2022 roku zarówno miara WO, jak i WEK znajdowały się w ramach limitów/wartości ostrzegawczych, zgodnych z przyjętymi przez Radę Nadzorczą apetytem i tolerancją na ryzyko. Zmiany wartości powyższych miar cechują się pewną cyklicznością, co związane jest z regularnym przybliżaniem się terminu przeszacowania pozycji o zmiennym oprocentowaniu oraz zapadalności /wymagalności pozycji, których oprocentowanie jest stałe. W 2022 roku wrażliwość wyniku odsetkowego na obniżenie się rynkowych stóp procentowych znacznie zmniejszyła się, co było spowodowane m.in. kontynuacją zacieśniania polityki monetarnej przez Radę Polityki Pieniężnej oraz decyzjami Banku dotyczącymi podwyższenia oprocentowania lokat terminowych oraz rachunków oszczędnościowych. Asymetryczny wpływ zmian stóp procentowych na WO w scenariuszach spadku i wzrostu stóp procentowych wynika z charakterystyki oprocentowania poszczególnych pozycji wrażliwych na zmiany stóp procentowych, w tym m.in. ograniczenia spadku oprocentowania poszczególnych źródeł finansowania do poziomu 0%, w warunkach badanej zmiany rynkowych stóp procentowych (tj. o -200 p.b.). Wpływ niniejszego efektu, w związku ze wzrostem stóp rynkowych w 2022 roku, zaczął maleć w ubiegłym roku. Wzrost wrażliwości WEK na wzrost stóp procentowych wynikał m.in. ze wzrostu wyceny transakcji IRS.
Zgodnie z Wytycznymi EBA/GL/2018/02 w sprawie zarządzania ryzykiem stopy procentowej z tytułu działalności zaliczanej do portfela bankowego Bank zobligowany jest do przeprowadzania nadzorczego testu wartości odstających (Supervisory Outlier Test, SOT).
Wyniki nadzorczego testu wartości odstających (SOT) dla 6 standardowych scenariuszy szokowych dla ryzyka stopy procentowej, określonych w Wytycznych, przedstawione zostały w poniższej tabeli:
ΔWEK w danym scenariuszu SOT
Data
równoległe przesunięcie krzywej stóp procentowych w górę
równoległe przesunięcie krzywej stóp procentowych w dół
wystromienie krzywej 1
wypłaszczenie krzywej 2
wzrost szoku dla stóp krótkoterm. 3
spadek szoku dla stóp krótkoterm. 3
31-12-2022
-98 900
51 697
21 499
-64 830
-94 513
37 161
31-12-2021
-81 118
21 719
5 598
-64 604
-89 159
5 843
Zmiana
-17 782
29 978
15 901
-226
-5 354
31 318
1 gwałtowniejszy szok (spadek stóp krótkoterminowych i wzrost stóp długoterminowych),
2 bardziej umiarkowany szok (wzrost stóp krótkoterminowych i spadek stóp długoterminowych),
3 szok stóp procentowych w krótkim okresie wygasza się w dłuższych tenorach.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 85
Wyniki przeprowadzonej analizy SOT wskazują, że według danych na koniec 2022 roku, Bank najbardziej narażony jest na spadek wartości ekonomicznej kapitału (WEK) w scenariuszu równoległego przesunięcia krzywej stóp procentowych w górę (Parallel Up). Jest to zmiana względem poprzedniego roku na koniec grudnia 2021 roku najbardziej dotkliwym scenariuszem był wzrost szoku dla stóp krótkoterminowych (Short Up). Wrażliwość wartości ekonomicznej kapitału własnego Banku w dwóch najbardziej dotkliwych scenariuszach (tj. Short Up i Parallel Up) zwiększyła się względem danych z 2021 roku. We wszystkich scenariuszach poziom wrażliwości wartości ekonomicznej kapitału znajduje się wyraźnie poniżej nadzorczych wartości ostrzegawczych i limitów, co świadczy o niskim narażeniu na ryzyko zmian stóp procentowych.
Bank, raz w miesiącu, przeprowadza analizę testów warunków skrajnych, badając kształtowanie się poziomu ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej i handlowej w przypadku materializacji skrajnych zmian czynników ryzyka. W księdze bankowej badany jest wpływ podanych scenariuszy na następujące elementy:
1. wrażliwość wyniku odsetkowego (WO):
scenariusze równoległego przesunięcia krzywych stóp procentowych w przedziale [-500 p.b, +500 p.b],
scenariusze zmian kursów walutowych o ±5%, ±10% oraz ±25%,
scenariusze łącznych zmian równoległego przesunięcia krzywych stóp procentowych o ±100/200 p.b i ±500 p.b. oraz kursów walutowych o ±5%, ±10% oraz ±25%,
2. wrażliwość wartości ekonomicznej kapitału (WEK):
scenariusze równoległego przesunięcia krzywych stóp procentowych w przedziale [-500 p.b, +500 p.b],
scenariusze zmian kursów walutowych o ±5%, ±10% oraz ±25%,
scenariusze łącznych zmian równoległego przesunięcia krzywych stóp procentowych o ±200 p.b i ±500 p.b. oraz kursów walutowych o ±5%, ±10% oraz ±25%,
3. wrażliwość kapitału z aktualizacji wyceny w scenariuszach zmian stóp procentowych w przedziale [-500 p.b., +500 p.b.],
4. wrażliwość wartości bieżącej portfela obligacji w scenariuszach zmian stóp procentowych w przedziale [-500 p.b., +500 p.b.] w podziale na emitenta (SP&NBP (bez FVH), korporacje, samorządy) oraz w podziale na portfele (H2C&S (bez FVH), H2C).
Ponadto w Banku przeprowadzane są testy odwrócone:
1. dla miary WEK testy w zakresie wpływu zmian czynników rynkowych, których celem jest pokazanie sytuacji, kiedy wrażliwość WEK spadnie poniżej 20% funduszy własnych,
2. dla miary WO:
testy, których celem jest pokazanie, kiedy wrażliwość WO spadnie poniżej poziomu apetytu,
testy, których celem jest wskazanie obszarów podatności na zagrożenia wynikające ze strategii w zakresie zabezpieczania i zarządzania ryzykiem oraz reakcji behawioralnych klientów.
Wyniki analizy testów warunków skrajnych wg stanu na 31 grudnia 2022 roku pokazują, przy wystąpieniu skrajnie niekorzystnych warunków rynkowych i zwiększonym zaangażowaniu Banku w instrumenty wrażliwe na ryzyko stopy procentowej, ryzyko działalności w portfelu bankowym utrzymuje się na bezpiecznym poziomie.
Z uwagi na charakter działalności Banku oraz strukturę portfela papierów wartościowych, ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej jest stale istotne. Bank, w ramach procesu ICAAP, szacuje kapitał wewnętrzny na to ryzyko. Zgodnie z regulacjami nadzorczymi i wewnętrznymi, kapitał wewnętrzny na ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej odnosi się zarówno do potencjalnych zmian wartości ekonomicznej kapitału jak i wyniku odsetkowego na skutek niekorzystnej zmiany stóp procentowych i jest dostosowany do struktury i charakteru działalności Banku.
Bank, w celu zabezpieczenia ryzyka stopy procentowej 10-letnich obligacji BGK (wyemitowanych na rzecz Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, gwarantowanych przez Skarb Państwa) o wartości nominalnej 150 mln zł, o stałym oprocentowaniu w modelu biznesowym HtC&S, od lipca 2020 roku stosuje opcję wyceny wg wartości godziwej przez wynik finansowy (opcję FVPL). Zawarte w tym celu transakcje zabezpieczające IRS pozwalają na zamianę odsetek od nabytych obligacji naliczanych wg stałej stopy oprocentowania na odsetki naliczane wg formuły WIBOR 6M plus marża, co zabezpiecza Bank przed negatywnym wynikiem w przypadku wzrostu rynkowych stóp procentowych. Wyniki przeprowadzanego monitoringu ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej są prezentowane w raportach przygotowywanych dla Komitetu ZAP ds. Płynności i Ryzyka Rynkowego (w cyklach tygodniowych),
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 86
w raportach przygotowywanych dla Komitetu ZAP i Zarządu Banku (w cyklach miesięcznych) oraz dla Komitetu ds. Ryzyka i Rady Nadzorczej Banku (w cyklach kwartalnych).
Ryzyko stopy procentowej w księdze handlowej
Celem zarządzania ryzykiem stopy procentowej w księdze handlowej jest uzyskanie w tym obszarze działalności, zakładanego w planie finansowym wyniku finansowego, przy akceptowalnej ekspozycji Banku na przedmiotowe ryzyko oraz minimalizacja jego negatywnych skutków z tytułu posiadanych w księdze handlowej instrumentów wrażliwych na zmiany stóp procentowych.
Miary ryzyka stopy procentowej w księdze handlowej
W BOŚ S.A., w celu monitorowania ryzyka stopy procentowej w księdze handlowej, wykorzystuje się:
1. model wartości zagrożonej (model VaR) wyznaczony dla poziomu ufności 99% w oparciu o dzienną zmienność stóp procentowych z 250 dni roboczych poprzedzających dzień analizy,
2. BPV (tzn. wrażliwość papierów wartościowych i instrumentów pochodnych generujących ryzyko stopy procentowej przy zmianie stóp procentowych o 1 p.b.),
3. system limitów,
4. testy warunków skrajnych.
W 2022roku nie doszło do istotnych zmian w technikach pomiaru ryzyka stopy procentowej w księdze handlowej.
Wartość VaR stopy procentowej w księdze handlowej oraz wpływ scenariusza stress testowego - równoległego przesunięcia krzywych dochodowości IRS i BOND o ±200 p.b.w dół na wynik Banku w okresach rocznych, kształtowała się następująco (podano wartość maksymalną, minimalną, średnią oraz na datę sprawozdawczą):
VaR 10-dniowy
Testy warunków skrajnych ±200 p.b.
Data
średnia
max
Min
na datę *
na datę
31-12-2022
551
1 093
128
574
-1 041
31-12-2021
249
822
49
373
-1 018
*od dnia 30-12-2022 r. obowiązuje limit na VaR 1-dniowy, w celach porównawczych przeskalowano VaR 1-D na VaR 10-D
W celu weryfikacji modelu wartości zagrożonej Bank, raz na miesiąc, przeprowadza analizę back-testing, kalkulowaną poprzez porównanie maksymalnych strat, wyznaczonych z modelu VaR, z rzeczywistymi zyskami i stratami oraz z teoretycznymi zmianami wyniku, wynikającymi z rewaluacji pozycji. Wyniki back-testingu, w cyklach miesięcznych, są prezentowane w raportach zarządczych.
System limitów w zakresie ryzyka stopy procentowej w księdze handlowej obejmuje:
1. limit na VaR 10-dniowy, od dnia 30 grudnia 2022 obowiązuje limit na VaR 1-dniowy,
2. limit BPV dla instrumentów generujących ryzyko stopy procentowej w księdze handlowej, obowiązujący zarówno w ciągu dnia jak i na koniec dnia, osobno dla pozycji w papierach dłużnych i dla IRS oraz łącznie dla tych instrumentów,
3. limity maksymalnej, dwudniowej i ciągnionej miesięcznej straty na aktywach w portfelu handlowym.
Kalkulowanie i monitorowanie poziomu wykorzystania poszczególnych limitów jest przeprowadzane wg stanu na każdy dzień roboczy, a w odniesieniu do limitów BPV również w ciągu dnia oraz systematycznie raportowane kadrze zarządzającej.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 87
Bank, raz w miesiącu, przeprowadza analizę testów warunków skrajnych, badając kształtowanie się poziomu ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej i handlowej w przypadku materializacji skrajnych zmian czynników ryzyka.
W księdze handlowej badany jest wpływ skrajnie niekorzystnych zmian poziomu rynkowych stóp procentowych na wynik Banku oraz zmienności stóp procentowych w okresie 250 dni roboczych i korelacji pomiędzy zmiennościami stóp procentowych na poziom VaR zarówno za pomocą metody historycznej jak i parametrycznej. Metoda historyczna uwzględniała zmienność stóp procentowych wywołanych m.in. kryzysem geopolitycznym.
W celu przeprowadzenia analizy wpływu warunków skrajnych Bank stosuje następujące scenariusze:
1. historyczne:
równoległe przesunięcia krzywych stóp procentowych (w tym grube ogony oraz spread),
wygięcie krzywych stóp procentowych,
zmiana nachylenia krzywych stóp procentowych,
2. parametryczne:
równoległe przesunięcia krzywych stóp procentowych,
wzrost zmienności stóp procentowych,
skrajnie niekorzystna zmiana korelacji stóp procentowych.
Scenariusze testów warunków skrajnych przeprowadzane również przy założeniu zmiany płynności rynku i braku możliwości zamknięcia pozycji.
Wyniki tej analizy pokazują, przy wystąpieniu skrajnie niekorzystnych warunków rynkowych i zwiększonych pozycji Banku w instrumentach wrażliwych na ryzyko stopy procentowej, działalność zarówno w portfelu bankowym jak i handlowym Banku utrzymuje się na bezpiecznym poziomie.
Wyniki przeprowadzanego monitoringu ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej oraz w księdze handlowej: w cyklach tygodniowych prezentowane w raportach przygotowywanych dla Komitetu ZAP ds. Płynności i Ryzyka Rynkowego, w cyklach miesięcznych, prezentowane w raportach przygotowywanych dla Zarządu Banku i Komitetu ZAP oraz w cyklach kwartalnych dla Rady Nadzorczej Banku oraz Komitetu ds. Ryzyka (wraz z wynikami przeprowadzonych testów warunków skrajnych). Dodatkowo wyniki analizy w zakresie ryzyka stopy procentowej w księdze handlowej, w ramach raportów dziennych, przekazywane Członkom Zarządu Banku oraz Komitetu ZAP.
Ośmiokrotne podwyżki stóp procentowych przez RPP łącznie o 5 p.p związane m.in. z kryzysem geopolitycznym nie podwyższyły istotnie poziomu ryzyka stopy procentowej w księdze handlowej. Miary ryzyka stopy procentowej w księdze handlowej były na bieżąco monitorowane.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 88
Pochodne instrumenty finansowe
Poniższe tabele zawierają dekompozycję instrumentów pochodnych na instrumenty bazowe w celu przedstawienia ich wartości na zmiany stóp procentowych (wartości nominalne):
31-12-2022
1M
1–3M
3–6M
6-12M
Pow. 1Y
Razem
Aktywa
FX forward
96 245
65 761
23 550
10 035
-
195 591
FX Spot
457 660
-
-
-
-
457 660
FX Swap
459 253
7 185
-
-
-
466 438
IRS
655 348
618 430
556 774
188 467
1 218 585
3 237 604
Razem aktywa
1 668 506
691 376
580 324
198 502
1 218 585
4 357 293
Pasywa
FX forward
95 013
64 628
22 115
8 663
-
190 419
FX Spot
458 072
-
-
-
-
458 072
FX Swap
460 006
7 323
-
-
-
467 329
IRS
499 055
576 396
313 157
219 301
1 629 695
3 237 604
Razem pasywa
1 512 146
648 347
335 272
227 964
1 629 695
4 353 424
Razem
156 360
43 029
245 052
-29 462
-411 110
31-12-2021
1M
1–3M
3–6M
6-12M
Pow. 1Y
Razem
Aktywa
FX forward
64 664
143 333
117 052
65 075
-
390 124
FX Spot
110 792
-
-
-
-
110 792
FX Swap
196 416
183 354
39 407
20 614
-
439 791
IRS
663 001
993 175
733 633
268 278
1 331 208
3 989 295
Razem aktywa
1 034 873
1 319 862
890 092
353 967
1 331 208
4 930 002
Pasywa
FX forward
64 099
142 444
113 231
64 101
-
383 875
FX Spot
110 845
-
-
-
-
110 845
FX Swap
199 809
194 348
42 674
22 574
-
459 405
IRS
410 000
850 513
755 570
215 329
1 757 882
3 989 294
Razem pasywa
784 753
1 187 305
911 475
302 004
1 757 882
4 943 419
Razem
250 120
132 557
-21 383
51 963
-426 674
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 89
7.2.3. Ryzyko walutowe
Ryzyko walutowe rozumiane jest jako ryzyko strat Banku wynikających ze zmian kursów walutowych. Ryzyko to jest generowane w Banku przede wszystkim w księdze handlowej.
Celem Banku w zakresie zarządzania ryzykiem walutowym w księdze bankowej jest nieutrzymywanie otwartych indywidualnych pozycji. Ekspozycje walutowe, wynikające z działalności prowadzonej w ramach księgi bankowej, systematycznie transferowane do księgi handlowej tego samego dnia lub najpóźniej następnego dnia roboczego. Pozycja walutowa wynikająca z działalności Banku w księdze bankowej, która nie została przetransferowana w danym dniu na księgę handlową, podlega kontroli za pomocą limitów otwartych pozycji walutowych w księdze bankowej na koniec dnia.
Głównymi pozycjami walutowymi Banku są pozycje w PLN, USD, EUR i CHF.
Miary ryzyka walutowego
Dla monitorowania ryzyka walutowego na otwartych pozycjach walutowych w księdze handlowej (bilansowych i pozabilansowych) w Banku, podobnie jak w przypadku ryzyka stopy procentowej w księdze handlowej, stosuje się:
1. model wartości zagrożonej (VaR) wyznaczony dla poziomu ufności 99% w oparciu o dzienną zmienność kursów walutowych z 250 dni roboczych poprzedzających dzień analizy,
2. system limitów,
3. analizy testów warunków skrajnych.
Wartość VaR walutowego w księdze handlowej Banku oraz wpływ scenariusza stress testowego spadek kursów wszystkich walut w stosunku do PLN o 30% na wynik Banku w okresach rocznych kształtowały się następująco (podano wartość maksymalną, minimalną i średnią oraz na datę sprawozdawczą):
VaR 10-dniowy
Data
średnia
max
min
na datę*
Testy warunków skrajnych wzrost/spadek kursów walutowych o 30% na datę
31-12-2022
341
1 357
12
655
-5 359
31-12-2021
276
1 700
16
560
-4 556
*od dnia 30-12-2022 r. obowiązuje limit na VaR 1-dniowy, w celach porównawczych przeskalowano VaR 1-D na VaR 10-D
Bank, w celu weryfikacji modelu wartości zagrożonej, raz w miesiącu, przeprowadza analizy back-testing, poprzez porównanie maksymalnych strat, wyznaczonych z modelu VaR z rzeczywistymi zyskami i stratami oraz z teoretycznymi zmianami wyniku wynikającymi z rewaluacji pozycji. Wyniki back-testingu, w cyklach miesięcznych, są prezentowane w raportach zarządczych.
System limitów w zakresie ryzyka walutowego w księdze handlowej obejmuje:
1. limit na VaR 10-dniowy, od dnia 30 grudnia 2022 obowiązuje limit na VaR 1-dniowy,
2. limity kwotowe na pozycję całkowitą oraz na pozycje indywidualne dla głównych walut, obowiązujące zarówno w ciągu dnia jak i na koniec dnia,
3. limity straty dziennej i ciągnionej miesięcznej z tytułu transakcji wymiany walut.
Kontrola wykorzystania ww. limitów przeprowadzana jest każdego dnia roboczego, a w odniesieniu do limitów na pozycję całkowitą oraz na pozycje indywidualne dla głównych walut Banku również w ciągu dnia. W ciągu dnia w Banku, w ramach limitów kwotowych na pozycje walutowe, monitorowane również limity dodatkowe na obsługę transakcji klientowskich. Informacje o poziomie wykorzystania poszczególnych limitów systematycznie raportowane kierownictwu Banku.
Przeprowadzone analizy wskazują, że w badanym okresie ryzyko walutowe w Banku kształtowało się na umiarkowanym poziomie.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 90
Bank, raz w miesiącu, przeprowadza analizę testów warunków skrajnych, badając kształtowanie się poziomu ryzyka walutowego w przypadku materializacji skrajnych zmian czynników ryzyka. Badany jest przede wszystkim wpływ skrajnie niekorzystnych zmian kursów walutowych w stosunku do PLN i kursów krzyżowych par walutowych EUR/USD i EUR/CHF na wynik z pozycji wymiany oraz zmian zmienności kursów walutowych w okresie 250 dni roboczych i korelacji pomiędzy zmiennościami kursów walutowych na poziom VaR, zarówno za pomocą metody historycznej jak i parametrycznej. Metoda historyczna uwzględniała zmienność kursów walutowych wywołanych m.in. kryzysem geopolitycznym.
W celu przeprowadzenia analizy testów warunków skrajnych Bank stosuje następujące scenariusze:
1. historyczne:
historyczny wzrost/spadek kursów walutowych w stosunku do PLN (w tym grube ogony),
wzrost/spadek kursów krzyżowego EUR/CHF oraz EUR/USD,
2. parametryczne:
wzrost/spadek kursów walutowych w stosunku do PLN o 30%,
wzrost zmienności kursów walutowych,
skrajnie niekorzystna zmiana korelacji kursów walutowych.
Scenariusze testów warunków skrajnych przeprowadzane również przy założeniu zmiany płynności rynku i braku możliwości zamknięcia pozycji.
Wyniki analizy stress-testing pokazują, przy wystąpieniu skrajnie niekorzystnych warunków rynkowych i zwiększonych pozycji, działalność Banku w zakresie ryzyka walutowego utrzymuje się na bezpiecznym poziomie.
Wyniki analizy ryzyka walutowego w księdze handlowej, w ramach raportów dziennych, przekazywane Członkom Zarządu Banku i Komitetu ZAP, w cyklach tygodniowych prezentowane w raportach przygotowywanych dla Komitetu ZAP ds. Płynności i Ryzyka Rynkowego, w cyklach miesięcznych – w raportach przygotowywanych dla Zarządu Banku i Komitetu ZAP oraz w cyklach kwartalnych - dla Rady Nadzorczej Banku oraz Komitetu ds. Ryzyka.
Zmienność kursów walutowych związana z m.in. z kryzysem geopolitycznym nie podwyższyła istotnie poziomu ryzyka walutowego. Miary ryzyka walutowego były na bieżąco monitorowane i choć ich poziomy nieznacznie wzrosły to utrzymywały się w ramach przyjętych przez Bank limitów.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 91
Zestawienie otwartych pozycji walutowych na dzień 31 grudnia 2022 roku oraz na dzień 31 grudnia 2021 roku zaprezentowano w poniższych tabelach.
Ryzyko walutowe (wartości bilansowe netto)
31-12-2022
PLN
EUR
USD
CHF
Inne
Razem
Aktywa
Kasa, środki w Banku Centralnym
483 783
91 241
519
218
104
575 865
Należności od innych banków
14 667
11 617
208 337
1 296
4 968
240 885
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu, w tym:
222 636
308
-
-
-
222 944
dłużne papiery wartościowe
20 225
-
-
-
-
20 225
instrumenty pochodne
202 411
308
-
-
-
202 719
Pochodne instrumenty zabezpieczające
30 562
-
-
-
-
30 562
Inwestycyjne papiery wartościowe, w ym:
9 007 943
148
27
-
-
9 008 118
kapitałowe papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
85 290
148
27
-
-
85 465
dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
6 915 813
-
-
-
-
6 915 813
dłużne papiery wartościowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
1 900 215
-
-
-
-
1 900 215
dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
106 625
-
-
-
-
106 625
Należności od klientów
8 731 755
1 874 356
195 264
372 203
1
11 173 579
Inwestycje w jednostkach zależnych
226 158
-
-
-
-
226 158
Inne aktywa*\
433 416
1 462
198
1 812
239
437 127
Aktywa razem
19 150 920
1 979 132
404 345
375 529
5 312
21 915 238
Pozycje pozabilansowe tworzące pozycję walutową
215 719
395 854
24 573
80 552
-
*\ Na pozycję składają się: wartości niematerialne, rzeczowe aktywa trwałe, aktywa z tytułu podatku dochodowego oraz inne aktywa
Zobowiązania
Zobowiązania wobec Banku Centralnego oraz innych banków
42 646
1 902
-
96 595
-
141 143
Pochodne instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu
147 552
370
-
-
-
147 922
Zobowiązania wobec klientów
16 372 237
1 841 532
568 980
51 681
45 494
18 879 924
Zobowiązania podporządkowane
345 035
-
-
-
-
345 035
Rezerwy
40 893
2 151
7 632
108 681
-
159 357
Pozostałe zobowiązania
270 122
7 758
1 825
5
151
279 861
Zobowiązania razem
17 218 485
1 853 713
578 437
256 962
45 645
19 953 242
Pozycje pozabilansowe tworzące pozycję walutową
329 412
237 824
177 346
39 936
Pozycja bilansowa
125 419
-174 092
118 567
-40 333
Pozycja pozabilansowa
-113 694
158 030
-152 773
40 616
Otwarta pozycja walutowa Banku
11 725
-16 062
-34 206
283
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 92
31-12-2021
PLN
EUR
USD
CHF
Inne
Razem
Aktywa
Kasa, środki w Banku Centralnym
322 949
36 976
1 176
267
196
361 564
Należności od innych banków
14 509
29 167
294 502
6 248
46 026
390 452
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu, w tym:
119 150
160
-
-
-
119 310
instrumenty pochodne
114 950
160
-
-
-
115 110
Pochodne instrumenty zabezpieczające
9 121
-
-
-
-
9 121
Inwestycyjne papiery wartościowe,
w tym:
7 108 759
146
26
-
-
7 108 931
kapitałowe papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
85 311
146
26
-
-
85 483
dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
5 311 853
-
-
-
-
5 311 853
dłużne papiery wartościowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
1 582 366
-
-
-
-
1 582 366
dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
129 229
-
-
-
-
129 229
Należności od klientów
9 370 349
1 589 247
138 307
418 151
3
11 516 057
Inne aktywa*\
388 867
667
122
837
488
388 931
Aktywa razem
17 531 075
1 656 363
434 133
425 503
46 713
20 093 787
Pozycje pozabilansowe tworzące pozycję walutową
253 823
184 204
37 429
-
-
*\ Na pozycję składają się: wartości niematerialne, rzeczowe aktywa trwałe, aktywa z tytułu podatku dochodowego oraz inne aktywa
Zobowiązania
Zobowiązania wobec Banku Centralnego oraz innych banków
11 388
275 826
-
133 175
-
420 389
Pochodne instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu
93 723
156
-
-
-
93 879
Zobowiązania wobec klientów
15 076 176
1 302 765
533 848
53 132
46 225
17 012 146
Zobowiązania podporządkowane
369 107
-
-
-
-
369 107
Rezerwy
34 023
36 613
5 172
12 605
-
88 413
Pozostałe zobowiązania
221 157
21 230
3 092
-
85
245 564
Zobowiązania razem
15 805 574
1 636 590
542 112
198 912
46 310
18 229 498
Pozycje pozabilansowe tworzące pozycję walutową
274 185
86 264
293 594
-
Pozycja bilansowa
19 773
-107 979
226 591
403
Pozycja pozabilansowa
-20 362
97 940
-256 165
-
Otwarta pozycja walutowa Banku
-589
-10 039
-29 574
403
Walutowa pozycja pozabilansowa wynika przede wszystkim z zawartych transakcji FX Swap, które są stosowane przez Bank do pokrycia niedopasowania płynnościowego w walutach obcych.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 93
7.3. Zarządzanie kapitałem
Bank zdecydował, na potrzeby adekwatności kapitałowej, o stosowaniu rozwiązań przejściowych, w trakcie trwania okresu przejściowego, dotyczących złagodzenia wpływu wdrożenia MSSF 9 na fundusze własne w oparciu o artykuł 1 ust. 9 Rozporządzenia (UE) 2017/2395 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2017 roku (Rozporządzenie) zmieniającego Rozporządzenie (UE) nr 575/2013. Dodatkowo postanowiono nie stosować ust. 4 z art. 1 Rozporządzenia (UE) 2017/2395.
Uwzględniając wpływ wdrożenia MSSF 9 zarówno z zastosowaniem rozwiązań przejściowych, jak i bez nich Bank spełnia obowiązujące normy kapitałowe na dzień 31 grudnia 2022 roku.
W związku z podjęciem decyzji o zastosowaniu przepisów przejściowych z dniem 01 lutego 2018 roku Bank dokonuje ujawnień funduszy własnych, współczynników kapitałowych, jak również wskaźnika dźwigni, zarówno z zastosowaniem, jak i bez zastosowania rozwiązań przejściowych wynikających z artykułu 473a Rozporządzenia (UE) nr 575/2013.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 94
Poziom kapitałów, aktywów ważonych ryzykiem, współczynników kapitałowych, współczynnika dźwigni oraz kapitału wewnętrznego w Banku kształtował się następująco:
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
DOSTĘPNY KAPITAŁ
Kapitał podstawowy Tier I
1 730 105
1 710 685
Kapitał podstawowy Tier I – bez przepisów przejściowych MSSF 9
1 694 820
1 640 114
Kapitał Tier I
1 730 105
1 710 685
Kapitał Tier I – bez przepisów przejściowych MSSF 9
1 694 820
1 640 114
Fundusze własne
1 839 659
1 893 245
Fundusze własne – bez przepisów przejściowych MSSF 9
1 804 373
1 822 673
AKTYWA WAŻONE RYZYKIEM
Łączna kwota aktywów ważonych ryzykiem
12 221 934
12 785 759
Ryzyko kredytowe i kredytowe kontrahenta
11 042 179
11 851 982
Ryzyko operacyjne
1 077 010
840 708
Ryzyko rynkowe
65 554
70 653
Ryzyko CVA
37 191
22 416
Łączna kwota aktywów ważonych ryzykiem – bez przepisów przejściowych MSSF 9
12 201 396
12 733 548
WSPÓŁCZYNNIKI KAPITAŁOWE
Współczynnik kapitału podstawowego Tier I
14,16
13,38
Współczynnik kapitału podstawowego Tier I - bez przepisów przejściowych MSSF 9
13,89
12,88
Współczynnik kapitału Tier I
14,16
13,38
Współczynnik kapitału Tier I - bez przepisów przejściowych MSSF 9
13,89
12,88
Łączny współczynnik kapitałowy
15,05
14,81
Łączny współczynnik kapitałowy - bez przepisów przejściowych
MSSF 9
14,79
14,31
WSPÓŁCZYNNIK DŹWIGNI
Wartość ekspozycji
23 658 834
22 416 448
Współczynnik dźwigni
7,3
7,6
Współczynnik dźwigni - bez przepisów przejściowych MSSF 9
7,2
7,3
KAPITAŁ WEWNĘTRZNY
Kapitał wewnętrzny
1 428 982
1 458 499
Wartość funduszy własnych i wymogów kapitałowych została wyznaczona zgodnie z Rozporządzeniem (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 roku w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zwanym dalej CRR.
Celem ograniczania ryzyka spadku współczynników kapitałowych Bank monitoruje kształtowanie się skali i struktury działalności Banku oraz czynników mogących mieć wpływ na obniżenie się poziomu funduszy własnych Banku.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 95
Bank z częstotliwością kwartalną szacuje kapitał wewnętrzny na pokrycie:
1. ryzyk I filara:
dla ryzyka kredytowego i kredytowego kontrahenta - w oparciu o wymóg regulacyjny z uwzględnieniem dodatkowego narzutu z tytułu kredytów nieobsługiwanych (NPE)/kredytów z utratą wartości (NPL),
dla poszczególnych rodzajów ryzyka wchodzących w skład grupy ryzyka rynkowego, w tym CVA oraz dla ryzyka operacyjnego - w oparciu o wymogi regulacyjne,
2. ryzyk II filara:
dla pozostałych ryzyk stale istotnych oraz ryzyk, dla których oceny istotności dokonuje się okresowo, kapitał wewnętrzny ustalany jest na podstawie metodyk, określonych w regulacjach wewnętrznych Banku. Regulacje te stanowiły podstawę do monitorowania, oceny poziomu istotności oraz wyznaczania kapitału wewnętrznego dla poszczególnych ryzyk występujących w działalności Banku.
Zgodnie z art. 92 Rozporządzenia CRR, Bank jest zobowiązany utrzymywać łączny współczynnik kapitałowy na poziomie co najmniej 8%. Współczynnik kapitału Tier I i współczynnik kapitału podstawowego Tier I powinny wynosić odpowiednio co najmniej 6% i 4,5%.
Zgodnie z Rozporządzeniem CRR oraz ustawą z dnia 05 sierpnia 2015 roku o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym, instytucje finansowe mają obowiązek utrzymywania dodatkowych buforów kapitałowych dla współczynników kapitałowych. Od 01 stycznia 2019 roku bufor zabezpieczający wynosi 2,5 p.p., bufor antycykliczny wynosi 0 p.p. Bank nie został objęty buforem innej instytucji o znaczeniu systemowym. Bufor systemowy decyzją Ministra Finansów z dnia 18 marca 2020 roku został rozwiązany.
W dniu 05 grudnia 2022 roku Bank otrzymał decyzję Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie zniesienia dodatkowego wymogu kapitałowego, dotyczącego zabezpieczenia ryzyka wynikającego z zabezpieczanych hipoteką walutowych kredytów i pożyczek dla gospodarstw domowych, na poziomie jednostkowym i skonsolidowanym.
W dniu 27 grudnia 2022 roku Komisja Nadzoru Finansowego zaleciła utrzymywanie na poziomie jednostkowym, funduszy własnych na pokrycie dodatkowego narzutu kapitałowego w celu zaabsorbowania potencjalnych strat wynikających z wystąpienia warunków skrajnych na poziomie 1,44 p.p ponad wartość łącznego współczynnika kapitałowego, o którym mowa w art. 92 ust. 1 lit. c rozporządzenia CRR, powiększonego o dodatkowy wymóg w zakresie funduszy własnych, o którym mowa w art. 138 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo bankowe oraz o wymóg połączonego bufora, o który mowa w art. 55 ust. 4 ustawy o nadzorze makroostrożnościowym. Dodatkowy narzut powinien składać się w całości z kapitału podstawowego Tier I.
W efekcie, na dzień 31 grudnia 2022 roku zalecane przez Komisję minimalne wskaźniki kapitałowe dla Banku wynoszą 9,94% dla współczynnika kapitału Tier I oraz 11,94% dla łącznego współczynnika kapitałowego TCR.
Poziom adekwatności kapitałowej Banku, zarówno z zastosowaniem rozwiązań przejściowych MSSF 9, jak i bez nich na dzień 31 grudnia 2022 roku. utrzymywał się powyżej poziomów zalecanych przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 96
7.4. Ryzyko operacyjne
Ryzyko operacyjne rozumiane jest jako ryzyko związane z wystąpieniem straty wynikającej z niedostosowania lub zawodności procesów wewnętrznych, ludzi i systemów lub zdarzeń zewnętrznych, obejmujące również ryzyko prawne, z uwzględnieniem zdarzeń ryzyka operacyjnego charakteryzujących się niską częstotliwością występowania, lecz wysokimi stratami; w zakres ryzyka operacyjnego nie włącza się ryzyka reputacji i strategicznego.
Celem zarządzania ryzykiem operacyjnym jest zapewnienie bezpiecznego oraz zrównoważonego działania i rozwoju Banku, poprzez m.in. ograniczenie i utrzymanie ryzyka operacyjnego na akceptowalnym poziomie w ramach przyjętych przez Bank limitów na ryzyko operacyjne oraz podejmowanie adekwatnych działań w reakcji na zaistniałe zdarzenia ryzyka operacyjnego.
Bank stosuje system zarządzania ryzykiem operacyjnym, w którym odpowiedzialność za bieżące zarządzanie ryzykiem operacyjnym spoczywa na wszystkich pracownikach Banku, a w szczególności na dyrektorach komórek organizacyjnych Centrali, centrów biznesowych oraz oddziałów Banku - zgodnie z zakresem odpowiedzialności i zadań.
W Banku funkcjonuje komórka organizacyjna Centrali ds. zarządzania ryzykiem operacyjnym, stanowiąca drugi poziom zarządzania ryzykiem operacyjnym, która odpowiada m.in. za organizację systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku.
W Banku gromadzone informacje o istotnych zdarzeniach ryzyka operacyjnego w bazie zdarzeń ryzyka operacyjnego tj. w dedykowanej aplikacji informatycznej. Informacje te wykorzystywane są do:
1. bieżącego monitorowania poziomu ryzyka operacyjnego,
2. monitorowania działań jednostek i komórek organizacyjnych związanych z zaistniałymi zdarzeniami,
3. pomiaru lub szacowania strat z tytułu ryzyka operacyjnego,
4. generowania raportów dotyczących zaistniałych zdarzeń w zakresie ryzyka operacyjnego, w tym raportów na potrzeby instytucji zewnętrznych.
Bank określa podstawowe limity na ryzyko operacyjne, w tym w szczególności limit tolerancji oraz apetytu w skali całego Banku, a także docelowy profil ryzyka operacyjnego. Stopień wykorzystania przyjętych limitów tolerancji i apetytu na ryzyko operacyjne kontrolowany jest poprzez okresowe monitorowanie wielkości ponoszonych strat z tytułu zaistniałych zdarzeń ryzyka operacyjnego.
Pomiar poziomu ryzyka operacyjnego jest dokonywany z wykorzystaniem metod ilościowych, jakościowych oraz mieszanych, w tym m.in. poprzez:
1. obliczanie wymogu kapitałowego na ryzyko operacyjne wg. metody standardowej,
2. szacowanie i wyznaczanie kapitału wewnętrznego na ryzyko operacyjne; według stanu na 31 grudnia 2022 roku kapitał wewnętrzny był równy wymogom kapitałowym na ryzyko operacyjne,
3. obliczanie i monitorowanie kluczowych wskaźników ryzyka operacyjnego (KRI),
4. przeglądy ryzyka operacyjnego (samoocena potencjalnego ryzyka operacyjnego),
5. przeprowadzanie testów warunków skrajnych.
W Banku testy warunków skrajnych dla ryzyka operacyjnego przeprowadzane za pomocą trzech metod: analizy wrażliwości, analizy odwrotnej, analizy scenariuszowej. TWS przeprowadzane raz w roku. W wyniku przeprowadzonych dotychczas testów warunków skrajnych, wielkość przyjętych w scenariuszach strat, skonfrontowana z wielkością dostępnego kapitału w postaci wyznaczonych na ryzyko operacyjne limitu tolerancji i wymogu kapitałowego, dla większości scenariuszy, potwierdziła zdolność absorbcji strat z tytułu ryzyka operacyjnego przez wyznaczony na to ryzyko wymóg kapitałowy z tyt. ryzyka operacyjnego oraz limit tolerancji na ryzyko operacyjne. W przypadku scenariuszy, w których hipotetyczny poziom strat przekroczył poziom kapitałów utrzymywanych na ryzyko operacyjne, w Banku podejmowane są działania ograniczające ryzyko ich materializacji.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 97
W ramach systemowego zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku projektowane przepisy wewnętrzne z uwzględnieniem wbudowania w te przepisy podziału kompetencji, który zapobiega przyporządkowaniu zakresu odpowiedzialności mogącemu prowadzić do konfliktów interesów oraz mechanizmów ograniczających ryzyko operacyjne. W celu ograniczania ekspozycji na ryzyko operacyjne Bank stosuje m.in. następujące instrumenty (metody, techniki i narzędzia):
1. organizacja pracy zapewniająca ograniczenie powstania ryzyka operacyjnego poprzez m.in.: rozdzielenie funkcji wykonawczych od kontrolnych, ustalenie limitów w zakresie podejmowania decyzji lub dokonywania operacji w Banku, zarządzanie prawami dostępu do pomieszczeń i systemów w celu ograniczenia możliwości dokonywania działań przez nieuprawnione osoby,
2. polityka kadrowa,
3. kontrola wewnętrzna,
4. strategiczne limity wewnętrzne na ryzyko operacyjne tj. limit tolerancji i apetytu,
5. okresowe przeglądy ryzyka operacyjnego oparte o proces samooceny,
6. mapy ryzyka budowane w celu identyfikacji źródeł występowania potencjalnych zagrożeń oraz dokonania oceny poziomu ryzyka z tego tytułu,
7. testy warunków skrajnych z tytułu ryzyka operacyjnego,
8. wartości progowe kluczowych wskaźników ryzyka operacyjnego (KRI),
9. klauzule w zawieranych umowach z podmiotami zewnętrznymi, ograniczające ryzyko operacyjne,
10. ubezpieczenie mienia bankowego w wyspecjalizowanych firmach,
11. dokumentowanie stosowanych w Banku rozwiązań metodycznych, procesowych, organizacyjnych i informatycznych,
12. automatyzacja czynności w wyniku zastosowania rozwiązań informatycznych oraz zwiększenie jakości działań poprzez wykorzystywanie specjalistycznego oprogramowania,
13. plany ciągłości działania i plany awaryjne opracowywane dla krytycznych procesów biznesowych Banku,
14. analiza adekwatności obliczonych wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka operacyjnego, do rzeczywiście ponoszonego ryzyka operacyjnego przez Bank,
15. szkolenia wewnętrzne dla pracowników Banku mające na celu uświadomienie i zrozumienie roli, wpływu oraz sposobów postępowania w zakresie ryzyka operacyjnego.
Poziom i profil ryzyka operacyjnego, poziom wykorzystania limitów na ryzyko operacyjne oraz wielkość strat z tytułu zaistniałych zdarzeń ryzyka operacyjnego regularnie monitorowane w komórce organizacyjnej Centrali ds. zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz raportowane: Radzie Nadzorczej, Komitetowi ds. Ryzyka przy Radzie Nadzorczej, Zarządowi Banku oraz Komitetowi Ryzyka Operacyjnego.
W 2022 roku, w związku z wystąpieniem pandemii COVID-19, Bank nie odnotował istotnego wzrostu zdarzeń operacyjnych w skali ogólnej. Wystąpiły zdarzenia związane z przerwami w obsłudze klientów placówek spowodowanymi pandemią COVID-19. Nie odnotowano strat z tytułu zdarzeń ryzyka operacyjnego związanych z wystąpieniem pandemii COVID-19.
7.5. Ryzyko braku zgodności
Ryzyko braku zgodności rozumiane jest jako ryzyko skutków nieprzestrzegania przepisów prawa, przepisów wewnętrznych i standardów rynkowych w procesach funkcjonujących w Banku.
Bank zapewnia zgodność działania z przepisami prawa, przepisami wewnętrznymi i standardami rynkowymi poprzez funkcję kontroli (stosowanie mechanizmów kontrolnych i monitorowanie ich przestrzegania) oraz proces zarządzania ryzykiem braku zgodności, który obejmuje identyfikację, ocenę, kontrolę i monitorowanie ryzyka braku zgodności oraz raportowanie w tym zakresie do Zarządu i Rady Nadzorczej.
Podstawowe zasady zapewniania zgodności w Banku w ramach funkcji kontroli i procesu zarządzania ryzykiem braku zgodności zostały określone w Polityce zgodności Banku Ochrony Środowiska S.A., opracowanej przez Zarząd i zatwierdzonej przez Radę Nadzorczą oraz aktach wykonawczych do Polityki, w tym:
1. Zasadach zarządzania ryzykiem braku zgodności w Banku Ochrony Środowiska S.A.,
2. Zasadach wykonywania kontroli wewnętrznej w Banku Ochrony Środowiska S.A.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 98
W Banku funkcjonuje wyodrębniona, samodzielna komórka do spraw zgodności, podległa bezpośrednio Prezesowi Zarządu Banku, która odpowiada za realizację przypisanych jej obowiązków w ramach funkcji kontroli i wykonywanie zadań w ramach zarządzania ryzykiem braku zgodności.
Proces zarządzania ryzykiem braku zgodności, realizowany przez komórkę ds. zgodności przy udziale innych komórek organizacyjnych I i II linii obrony, obejmuje:
1. identyfikację ryzyka braku zgodności, w szczególności w fazie projektowania nowych produktów i przepisów wewnętrznych,
2. ocenę ryzyka braku zgodności,
3. kontrolę i monitorowanie ryzyka braku zgodności,
4. przedstawianie raportów o ryzyku braku zgodności działalności Banku z przepisami prawa, regulacjami wewnętrznymi i standardami rynkowymi.
Komórka ds. zgodności zarządza również anonimowymi zgłoszeniami naruszeń prawa oraz obowiązującymi w Banku Ochrony Środowiska S.A. procedurami dotyczącymi standardów etycznych.
Bank wyodrębnia kluczowe obszary dla zapewniania zgodności:
1. wdrażanie i monitorowanie przepisów prawa i standardów rynkowych,
2. wdrażanie i monitorowanie przestrzegania standardów etycznych,
3. przyjmowanie/przekazywanie korzyści lub prezentów,
4. prowadzenie działalności reklamowej i marketingowej,
5. oferowanie produktów, w tym w szczególności wdrażanie nowych produktów,
6. postępowanie ze skargami i reklamacjami klientów,
7. przeciwdziałanie i zarządzanie konfliktami interesów,
8. przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
9. obrót instrumentami finansowymi.
W 2022 roku nie odnotowano zdarzeń, które w sposób istotny wpłynęłyby na poziom ryzyka braku zgodności, Bank koncentrował swoje działania na zapobieganiu wystąpienia ryzyka braku zgodności.
7.6. Ryzyko modeli
Ryzyko modeli jest definiowane w Banku zgodnie z wymaganiami nadzorczymi jako potencjalna strata, która może zostać poniesiona w wyniku podejmowania decyzji opierających się na danych uzyskanych w procesach stosowania modeli wewnętrznych, z powodu błędów związanych z opracowywaniem, wdrażaniem lub stosowaniem takich modeli (art. 3, ust. 1, pkt. 11, CRDIV).
Proces identyfikacji, oceny i monitoringu ryzyka modeli obejmuje obszary związane z:
1. ryzykiem wykorzystywania nieprawidłowych, niekompletnych danych,
2. ryzykiem błędnych założeń modeli, założeń nieadekwatnych do estymowanego procesu,
3. ryzykiem metodologicznym wynikającym z użycia w procesie budowy modeli, niewłaściwych metodyk i technik estymacji,
4. ryzykiem prowadzenia niedostatecznego monitoringu, walidacji i aktualizacji modeli, a także ryzyka stosowania niepoprawnie wdrożonego poprawnego, ale błędnie zaimplementowanego modelu.
Z uwagi na szerokie wykorzystanie modeli wspierających podstawowe procesy w BOŚ SA, jak np.: proces kredytowy, procesy zarządzania kapitałem, procesy zarządzania ryzykiem kredytowym, rynkowym i finansowym, ryzyko modeli jest uznawane w Banku za ryzyko stale istotne. Na ryzyko modeli Bank szacuje i tworzy kapitał wewnętrzny.
Zarządzanie ryzykiem modeli jest realizowane w Banku zgodnie z regulacjami wewnętrznymi, m.in. z zasadami szacowania i alokacji kapitału wewnętrznego, polityką zarządzania ryzykiem modeli, metodyką zarządzania ryzykiem modeli oraz metodykami walidacji modeli istotnych. Polityka określa zasady, wg których przebiegają procesy związane z estymacją, weryfikacją i zarządzaniem poziomem ryzyka modeli oraz reguluje zagadnienia dotyczące aspektów budowy, weryfikacji, implementacji, walidacji oraz monitoringu modeli
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 99
stosowanych w Banku. Działania w zakresie zarządzania ryzykiem modeli koordynowane przez komórkę organizacyjną Centrali ds. zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz niezależną jednostkę: komórkę organizacyjną Centrali ds. walidacji modeli, bezpośrednio podlegające Wiceprezesowi Zarządu Banku koordynującemu organizacyjnie realizację zadań Obszaru Ryzyka.
W celu szybkiej i precyzyjnej identyfikacji ryzyka modeli, w Banku funkcjonuje wystandaryzowany, kompleksowy proces zarządzania tym ryzykiem, który obejmuje:
1. identyfikację nowych modeli,
2. cykl życia modeli,
3. zasady oceny istotności funkcjonujących w Banku modeli,
4. zasady funkcjonowania dzienników modeli - w dziennikach modeli umieszczane m.in. informacje na temat funkcjonujących modeli, zestawu ich parametrów, zmian wprowadzanych do modeli, ich aktualizacji i prowadzonych przeglądów. Dzienniki stanowią bazę informacyjną w zakresie istotności modeli, wyników monitoringu i walidacji modeli oraz poziomów ryzyka w zakresie modeli istotnych,
5. standardy i zasady monitorowania i raportowania ryzyka modeli - w przypadku modeli istotnych monitoring modelu odbywa się w cyklu kwartalnym, dla pozostałych modeli jest to okres roczny. W wyjątkowych przypadkach, wynikających w szczególności z ograniczonej dostępności danych lub znaczącej pracochłonności monitoringu, częstotliwość monitoringu może być mniejsza (jednakże nie mniejsza niż roczna dla modeli istotnych oraz nie mniejsza niż trzyletnia dla modeli nieistotnych). Raportowanie prowadzone jest w cyklu kwartalnym. Dodatkowo prowadzona jest roczna ocena realizacji Polityki zatwierdzanej przez Radę Nadzorczą Banku,
6. zasady prowadzenia walidacji modeli - walidacja modeli prowadzona jest przez niezależne Biuro Walidacji Modeli, z częstotliwością co do zasady raz w roku w przypadku modeli istotnych. Dla niektórych rodzajów modeli istotnych, jeżeli wynika to wprost ze specyfiki ich funkcjonowania, częstotliwość walidacji może być mniejsza niż roczna (jednakże nie mniejsza niż trzyletnia). Pozostałe modele walidowane w ramach tzw. walidacji doraźnej na polecenie Zarządu Banku, odpowiedniego Komitetu, na podstawie zaleceń zewnętrznych lub wewnętrznych lub też na wniosek właściciela modelu.
Według stanu na dzień 31 grudnia 2022 roku w Banku funkcjonują 22 modele, w tym 9 modeli o charakterze istotnym oraz 13 modeli uznanych za nieistotne.
Ryzyko związane z modelami istotnymi Banku jest oceniane cyklicznie, zgodnie ze standardami przyjętymi w regulacjach wewnętrznych, z uwzględnieniem kalkulacji kapitału wewnętrznego związanego z zabezpieczeniem się Banku przed ryzykiem modeli. Raportowanie dotyczące statusu działań w zakresie zarządzania modelami i ich walidacją obejmuje ocenę ryzyka modeli, poziom tolerancji i związany z tym poziom kapitału alokowany na ryzyko modeli. Raporty z walidacji modeli istotnych prezentowane i akceptowane na posiedzeniach odpowiednich Komitetów powołanych przez Zarząd Banku.
Zagregowana ocena ryzyka modeli, według stanu na dn. 31 grudnia 2022 roku, kształtuje się na poziomie umiarkowanym. Zagregowany poziom ryzyka modeli mieści się w poziomie tolerancji na to ryzyko, wyznaczonym i przyjętym przez Radę Nadzorczą.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 100
8. Wynik z tytułu odsetek
01-01-2022
31-12-2022
01-01-2021
31-12-2021
Przychody z tytułu odsetek
Przychody o podobnym charakterze do odsetek
Przychody z tytułu odsetek
Przychody o podobnym charakterze do odsetek
Wyszczególnienie
Aktywa finansowe wyceniane wg zamortyzowa- nego kosztu
Aktywa wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
Aktywa finansowe wyceniane obowiązkowo wg wartości godziwej przez wynik finansowy
Razem
Aktywa finansowe wyceniane wg zamortyzowa- nego kosztu
Aktywa wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
Aktywa finansowe wyceniane obowiązkowo wg wartości godziwej przez wynik finansowy
Razem
Należności od banków i Banku Centralnego
58 483
-
-
58 483
6 184
-
-
6 184
Należności od klientów instytucjonalnych
617 603
-
573
618 176
253 298
-
705
254 003
Należności od klientów detalicznych
124 357
-
70
124 427
88 602
-
-
88 602
Inwestycyjne dłużne papiery wartościowe nieprzeznaczone do obrotu
73 333
307 489
-
380 822
25 225
45 971
-
71 196
Instrumenty finansowe przeznaczone do obrotu
-
-
4 376
4 376
-
-
3 322
3 322
Transakcje zabezpieczające
-
-
12 298
12 298
-
-
-
-
Razem
873 776
307 489
17 317
1 198 582
373 309
45 971
4 027
423 307
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 101
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Koszty z tytułu odsetek i o podobnym charakterze od:
Zobowiązania finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
Zobowiązania finansowe wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
Razem
Zobowiązania finansowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
Zobowiązania finansowe wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
Razem
Rachunków bankowych i depozytów od banków
3 538
-
3 538
890
-
890
Rachunków bankowych i depozytów klientów instytucjonalnych
255 293
-
255 293
7 799
-
7 799
Rachunków bankowych i depozytów klientów indywidualnych
233 216
-
233 216
27 487
-
27 487
Kredytów i pożyczek od klientów
2 360
-
2 360
159
-
159
Środków funduszy z przeznaczeniem na kredyty (JESSICA)
885
-
885
64
-
64
Instrumentów finansowych - dłużne papiery własnej emisji
28 657
-
28 657
12 152
-
12 152
Transakcji zabezpieczających
-
-
-
-
6 433
6 433
Zobowiązań leasingowych
3 693
-
3 693
3 950
-
3 950
Razem
527 642
-
527 642
52 501
6 433
58 934
Przychody odsetkowe od instrumentów wycenianych według zamortyzowanego kosztu za rok 2022 uwzględniają korektę z tytułu wakacji kredytowych poprzez pomniejszenie przychodów w kwocie 20 437 tys. zł. Więcej informacji na ten temat przedstawiono w nocie 6.7 Wakacje kredytowe.
Przychody odsetkowe za rok 2022 uwzględniają odsetki naliczone od kredytów z rozpoznaną utratą wartości w kwocie 87 243 tys. (odpowiednio dla danych porównawczych za rok 2021 kwota tych odsetek wynosiła 44 243 tys. zł).
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 102
9. Wynik z tytułu opłat i prowizji
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Przychody z tytułu opłat i prowizji
Opłaty za obsługę rachunków klientów, inne operacje rozliczeniowe w obrocie krajowym i zagranicznym
37 379
39 585
Prowizje od kredytów
38 516
37 758
Prowizje od gwarancji i akredytyw
6 865
6 355
Pozostałe opłaty
6
5
Razem
82 766
83 703
Koszty z tytułu opłat i prowizji
Opłaty z tytułu kart płatniczych
7 790
7 199
Opłaty od rachunków bieżących
1 014
1 675
Opłaty z tytułu obsługi bankomatów
513
1 225
Prowizje z tytułu należności od klientów
96
97
Pozostałe opłaty
648
598
Razem
10 061
10 794
10. Przychody z tytułu dywidend
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
6 924
6 527
Razem
6 924
6 527
W kwocie dywidendy 2022 roku znajduje się dywidenda od:
1. Kemipol Sp. z o.o. w wysokości 6 743 tys. zł (w 2021 roku 6 286 tys. zł),
2. WODKAN Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji S.A. w wysokości 181 tys. zł (w 2021 roku 241 tys. zł).
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 103
11. Wynik na instrumentach finansowych wycenianych wg wartości godziwej przez wynik finansowy (w tym należności od klientów)
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu
- 593
- 1 985
Pochodne instrumenty finansowe
3 557
19 814
Należności od klientów
- 63
89
Papiery wartościowe wyceniane wg opcji wartości godziwej przez wynik finansowy oraz powiązane z nimi pochodne instrumenty finansowe
- 5 559
2 304
Razem
- 2 658
20 222
12. Wynik na inwestycyjnych papierach wartościowych
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Wynik na sprzedaży papierów wartościowych wycenianych wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
-
197
Razem
-
197
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Wynik z tyt. wyceny do wartości godziwej transakcji zabezpieczających wartość godziwą
13 495
33 669
Wynik z tyt. wyceny obligacji skarbowych podlegających rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej w części podlegającej zabezpieczeniu
- 13 376
- 32 905
Razem
119
764
14. Wynik z pozycji wymiany
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Wynik z tytułu operacji wyceny zrealizowany
63 518
17 173
Wynik z tytułu operacji wyceny niezrealizowany
- 26 812
8 084
Razem
36 706
25 257
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 104
15. Pozostałe przychody operacyjne
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Rozwiązanie rezerw na zobowiązania, w tym:
6 238
5 818
rezerwy na zobowiązania i roszczenia
2 724
466
rezerwa na zwroty prowizji z tyt. wcześniejszej spłaty kredytów
617
-
pozostałe rezerwy
2 897
5 352
Przychody z tytułu rozwiązania odpisów aktualizujących wartość należności
14
247
Przychody z tytułu odzyskanych należności przedawnionych, umorzonych i nieściągalnych
4 404
2 132
Przychody z tytułu sprzedaży lub likwidacji środków trwałych, wartości niematerialnych
39
45
Przychody z tytułu zwrotu kosztów windykacji należności
1 222
1 867
Przychody od sprzedaży towarów i usług
1 031
4 574
Korekta odsetek od zerwanych depozytów z lat ubiegłych
1 118
341
Przychody z tytułu odszkodowań, kar i grzywien
53
1
Przychody z tytułu refinansowania z grantu
324
-
Przychody z tytułu korekty podatku VAT naliczonego
239
32
Pozostałe
1 926
1 943
Razem
16 608
16 968
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 105
16. Pozostałe koszty operacyjne
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Likwidacja środków trwałych, wartości niematerialnych
206
92
Przekazane darowizny
1 725
1 008
Utworzenie rezerw na zobowiązania i roszczenia, w tym:
4 379
629
rezerwa na zwroty prowizji z tyt. wcześniejszej spłaty kredytów
10
184
rezerwa na pozostałe zobowiązania i roszczenia
1 639
445
rezerwa na zwroty odsetek podwyższonych do czasu wpisu zabezpieczenia
w postaci hipoteki
2 710
-
pozostałe rezerwy
20
-
Koszty windykacji należności
2 923
2 537
Korekta odsetek i prowizji od kredytów z lat ubiegłych
4 985
20 014
Koszty utrzymania i administracji wynajmowanych lokali własnych
497
3 184
Koszty z tytułu odszkodowań
2 112
139
Opłaty za obsługę wypłaty pożytków od papierów wartościowych
620
422
Koszty z tyt. płatności dotyczących operatów szacunkowych
342
768
Koszty NKUP z tyt. zasądzonych pozostałych należności dot. kredytów/pożyczek hipotecznych w walutach obcych
3 610
257
Pozostałe
3 547
1 140
Razem
24 946
30 190
Rezerwa na zwroty odsetek podwyższonych do czasu wpisu zabezpieczenia w postaci hipoteki została ujęta wskutek zmiany Ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami, dotyczącej zwrotu kosztu kredytu hipotecznego otrzymywanego przez Bank za okres do czasu wpisu hipoteki do księgi wieczystej.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 106
17. Wynik ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach obcych
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Zmiana korekty wartości bilansowej brutto kredytów z tytułu ryzyka prawnego
-44 075
-5 843
Zmiana rezerwy z tytułu ryzyka prawnego
-95 855
-14 940
Koszty rozliczenia z klientami warunków ugody lub unieważniania przewyższające rezerwę lub korektę wartości bilansowej brutto kredytu
-4 376
-
Razem
- 144 306
- 20 783
18. Wynik odpisów z tytułu utraty wartości
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
2 091
2 194
Papiery wartościowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
- 18
- 17
Należności od banków
75
373
Należności od klientów oraz zobowiązania pozabilansowe, w tym:
- 102 782
- 108 038
należności bilansowe
- 97 658
- 109 725
od klientów detalicznych
65 760
- 77 748
od klientów instytucjonalnych
- 163 418
- 31 977
zobowiązania pozabilansowe
- 5 124
1 687
od klientów detalicznych
402
- 265
od klientów instytucjonalnych
- 5 526
1 952
Razem
- 100 634
- 105 488
Wynik odpisów z tyt. utraty wartości na należności od klientów:
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Wycena indywidualna
- 183 260
- 100 969
Wycena grupowa
85 602
- 8 756
Razem
- 97 658
- 109 725
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 107
19. Ogólne koszty administracyjne
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Świadczenia pracownicze
168 990
139 300
Koszty administracyjne, w tym:
164 824
115 259
koszty rzeczowe
90 470
82 169
podatki i opłaty
5 725
3 720
składka i wpłaty na BFG
27 597
26 953
składka i wpłaty na KNF
2 498
2 297
składka na rzecz Funduszu Wsparcia Kredytobiorców*
38 358
-
składka na pokrycie kosztów działalności Rzecznika Finansowego
176
120
Amortyzacja, w tym:
50 589
45 463
środków trwałych
9 598
8 133
wartości niematerialnych
26 430
24 265
prawa do użytkowania
14 561
13 065
Razem
384 403
300 022
* Dodatkowa składka na Fundusz Wsparcia Kredytobiorców w kwocie 38 358 tys. zł. została zapłacona przez Bank zgodnie z decyzją Rady Funduszu Wsparcia Kredytobiorców wydaną na podstawie Ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom.
Świadczenia pracownicze
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Wynagrodzenia, w tym:
141 507
116 766
odprawy emerytalne
379
127
Składki na ubezpieczenia społeczne
27 483
22 534
Razem
168 990
139 300
Bank nie finansuje świadczeń emerytalnych opartych na programach określonych świadczeń, za wyjątkiem odpraw emerytalnych, wypłacanych zgodnie z Regulaminem Wynagradzania Pracowników BOŚ S.A.
Amortyzacja prawa do użytkowania aktywów
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Nieruchomości
14 227
12 958
Samochody
334
107
Razem
14 561
13 065
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 108
20. Obciążenia podatkowe
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Podatek bieżący
- 65 430
- 32 185
Podatek odroczony
7 126
7 008
Razem
- 58 304
- 25 177
Zysk / Strata brutto
185 912
73 891
Podatek dochodowy według stawki 19 %
- 35 323
- 14 039
Trwałe różnice pomiędzy wynikiem brutto a podstawą opodatkowania
- 22 975
- 11 138
zmniejszające:
172 219
12 931
rozwiązane odpisy aktualizujące
461
793
otrzymane dywidendy
1 316
1 240
wycena spółek zależnych metodą praw własności
7 824
4 341
rozwiązanie rezerw, w tym rezerwy na postępowania sądowe i roszczenia
na ryzyko prawne związane z walutowymi kredytami hipotecznymi
162 184
6 222
pozostałe
434
335
zwiększające:
- 200 794
- 24 377
utworzone odpisy aktualizujące
- 3 548
- 8 130
utworzone rezerwy na pozostałe zobowiązania, w tym rezerwy
na postępowania sądowe i roszczenia na ryzyko prawne związane
z walutowymi kredytami hipotecznymi
- 39 394
- 10 167
wycena spółek zależnych metodą praw własności
- 749
- 244
składki na BFG
- 5 243
- 5 121
pozostałe
- 151 860
- 715
odliczenia od dochodu:
5 600
308
darowizny, ulga B+R
374
308
zaniechanie poboru podatku od umorzonych kwot kredytów
indeksowanych do waluty obcej
5 226
-
Obciążenia podatkowe dotyczące wyniku finansowego roku bieżącego
- 58 298
- 25 177
Podatek bieżący i odroczony dotyczący lat ubiegłych
- 6
-
Razem obciążenia podatkowe
- 58 304
- 25 177
Efektywna stawka podatkowa
31%
34%
Szczegółowe informacje na temat odroczonego podatku dochodowego przedstawiono w nocie 37.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 109
21. Zysk / Strata przypadający na jedną akcję
Podstawowy zysk/strata przypadający na jedną akcję wylicza się jako iloraz zysku przypadającego na akcjonariuszy Banku oraz średniej ważonej liczby akcji zwykłych w trakcie roku.
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Zysk / Starta netto
127 608
48 714
Średnia ważona liczba akcji zwykłych (w tysiącach)
92 910
92 910
Podstawowy zysk / strata na akcję (wyrażony w zł, gr)
1,37
0,52
Zysk / Strata rozwodniony na akcję jest równy zyskowi/stracie podstawowemu na akcję w prezentowanych okresach.
22. Kasa, środki w Banku Centralnym
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Środki pieniężne w kasie
18 091
23 425
Środki w Banku Centralnym
557 774
338 139
Razem
575 865
361 564
23. Należności od innych banków
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Lokaty w innych bankach, ujęte w ekwiwalentach środków pieniężnych
213 672
339 005
Należności z tytułu zabezpieczeń instrumentów pochodnych
12 546
36 938
Papiery dłużne zaklasyfikowane do portfela należności od innych banków
15 162
15 078
Razem brutto
241 380
391 021
Odpisy z tytułu utraty wartości papierów dłużnych zaklasyfikowanych do portfela należności od innych banków
- 495
- 569
Razem netto
240 885
390 452
Należności od innych banków wg terminów zapadalności zostały zaprezentowane w nocie 26.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 110
Zmiana stanu wartości bilansowej brutto należności od innych banków:
Wartość brutto należności od banków
Wyszczególnienie
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Razem
Stan na początek okresu 01-01-2022
375 943
15 078
-
-
391 021
Zwiększenia z tytułu utworzenia i nabycia
111 719
-
-
-
111 719
Zmiana wartości brutto istniejącego portfela
- 147 351
84
-
-
- 147 267
Zmniejszenia z tytułu zaprzestania ujmowania
- 114 093
-
- 114 093
Stan na koniec okresu 31-12-2022
226 218
15 162
-
-
241 380
Wartość brutto należności od banków
Wyszczególnienie
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Razem
Stan na początek okresu 01-01-2021
127 907
15 051
-
-
142 958
Zwiększenia z tytułu utworzenia i nabycia
19 002
-
-
-
19 002
Zmiana wartości brutto istniejącego portfela
258 445
27
-
-
258 472
Zmniejszenia z tytułu zaprzestania ujmowania
- 29 411
-
-
-
- 29 411
Stan na koniec okresu 31-12-2021
375 943
15 078
-
-
391 021
Zmiana stanu wartości odpisów na należności od innych banków:
Wartość odpisów na należności od banków
Wyszczególnienie
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Razem
Stan na początek okresu 01-01-2022
-
569
-
-
569
Zmiany wynikające ze zmiany ryzyka kredytowego
-
-74
-
-
-74
Stan na koniec okresu 31-12-2022
-
495
-
-
495
Wartość odpisów na należności od banków
Wyszczególnienie
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Razem
Stan na początek okresu 01-01-2021
-
943
-
-
943
Zmiany wynikające ze zmiany ryzyka kredytowego
-
- 374
-
-
- 374
Stan na koniec okresu 31-12-2021
-
569
-
-
569
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 111
24. Aktywa i zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu
Wyszczególnienie aktywów
31-12-2022
31-12-2021
Pochodne instrumenty finansowe, w tym:
202 719
115 110
transakcje wymiany walut i walutowych instrumentów pochodnych
6 638
10 985
transakcje instrumentami pochodnymi stopy procentowej
196 081
104 125
Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu
20 225
4 200
Razem aktywa finansowe przeznaczone do obrotu
222 944
119 310
Wyszczególnienie zobowiązań
31-12-2022
31-12-2021
Pochodne instrumenty finansowe, w tym:
147 922
93 879
transakcje wymiany walut i walutowych instrumentów pochodnych
3 213
22 408
transakcje instrumentami pochodnymi stopy procentowej
144 709
71 471
Razem zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu
147 922
93 879
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 112
25. Inwestycyjne papiery wartościowe
31-12-2022
31-12-2021
Wyszczególnienie
wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
Razem
wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
Razem
Dłużne papiery wartościowe:
6 915 813
1 900 215
106 625
8 922 653
5 311 853
1 582 366
129 229
7 023 448
obligacje Skarbu Państwa
1 827 141
1 691 585
3 518 726
1 462 432
1 373 528
2 835 960
bony pieniężne NBP - ujęte
w ekwiwalentach środków pieniężnych
4 465 127
-
-
4 465 127
2 899 014
-
-
2 899 014
obligacje instytucji samorządowych
65 878
-
-
65 878
91 056
-
-
91 056
obligacje innych banków
294 800
87 515
106 625
488 940
448 695
87 711
129 229
665 635
obligacje pozostałych instytucji finansowych
262 867
121 115
-
383 982
410 656
121 127
-
531 783
Kapitałowe papiery wartościowe:
85 465
-
-
85 465
85 483
-
-
85 483
notowane
18 543
-
-
18 543
18 543
-
-
18 543
nienotowane
66 922
-
-
66 922
66 940
-
-
66 940
Razem
7 001 278
1 900 215
106 625
9 008 118
5 397 336
1 582 366
129 229
7 108 931
Inwestycyjne papiery wartościowe wg terminów zapadalności zostały zaprezentowane w nocie 27.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 113
Zmiana stanu wartości bilansowej brutto inwestycyjnych papierów wartościowych:
Wyszczególnienie
Dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez całkowite dochody
Dłużne papiery wartościowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
Dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
Kapitałowe papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
Razem
Stan na początek okresu 01-01-2022
5 311 853
1 582 530
129 229
85 483
7 109 095
Zwiększenia z tytułu utworzenia i nabycia
198 072 199
475 938
-
-
198 548 137
Zmiana wartości brutto istniejącego portfela
- 35 338
46 154
- 22 604
- 18
- 11 806
Zmniejszenia z tytułu zaprzestania ujmowania
- 196 432 901
- 204 225
-
-
- 196 637 126
Stan na koniec okresu 31-12-2022
6 915 813
1 900 397
106 625
85 465
9 008 300
Wyszczególnienie
Dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez całkowite dochody
Dłużne papiery wartościowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
Dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
Kapitałowe papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
Razem
Stan na początek okresu 01-01-2021
5 597 061
1 535 385
153 634
85 480
7 371 560
Zwiększenia z tytułu utworzenia i nabycia
125 080 439
70 596
-
-
125 151 035
Zmiana wartości brutto istniejącego portfela
-154 848
4 837
-24 405
3
-174 413
Zmniejszenia z tytułu zaprzestania ujmowania
-125 210 799
-28 288
-
-
-125 239 087
Stan na koniec okresu 31-12-2021
5 311 853
1 582 530
129 229
85 483
7 109 095
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 114
Zmiana stanu odpisów z tytułu utraty wartości inwestycyjnych papierów wartościowych:
Zmiana wartości odpisów dłużnych papierów wartościowych
Wyszczególnienie
Dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez całkowite dochody
Dłużne papiery wartościowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
Razem
Stan na początek okresu 01-01-2022
2 754
164
2 918
Zwiększenia z tytułu utworzenia i nabycia
4 398
49
4 447
Zmiany wynikające ze zmiany ryzyka kredytowego
- 31
- 18
- 49
Zmniejszenia z tytułu zaprzestania ujmowania
- 6 486
- 13
- 6 499
Stan na koniec okresu 31-12-2022
635
182
817
Zmiana wartości odpisów dłużnych papierów wartościowych
Wyszczególnienie
Dłużne papiery wartościowe wyceniane wg wartości godziwej przez całkowite dochody
Dłużne papiery wartościowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
Razem
Stan na początek okresu 01-01-2021
4 948
146
5 094
Zwiększenia z tytułu utworzenia i nabycia
5 886
9
5 895
Zmiany wynikające ze zmiany ryzyka kredytowego
-66
12
-54
Zmniejszenia z tytułu zaprzestania ujmowania
-8 014
-3
-8 017
Stan na koniec okresu 31-12-2021
2 754
164
2 918
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2020 r. w tys. zł
S t r o n a | 115
Inwestycyjne papiery wartościowe stanowiące zabezpieczenie (wartość bilansowa brutto):
31-12-2022
31-12-2021
Wyszczególnienie
wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
wyceniane
wg zamortyzowanego kosztu
wyceniane wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
wyceniane
wg zamortyzowanego kosztu
Zabezpieczenie umów pożyczek otrzymanych od banków i międzynarodowych organizacji finansowych
118 820
755 217
207 433
515 537
powyżej roku
118 820
755 217
207 433
515 537
Zabezpieczenie Funduszu Ochrony Środków Gwarantowanych
-
46 843
-
56 705
powyżej roku
-
46 843
-
56 705
Zabezpieczenie zobowiązań w postaci składek na Fundusz Gwarancyjny
6 517
22 990
6 960
20 293
powyżej roku
6 517
22 990
6 960
20 293
Zabezpieczenie zobowiązań w postaci składek na Fundusz Przymusowej Restrukturyzacji
9 309
32 086
9 942
23 542
powyżej roku
9 309
32 086
9 942
23 542
Zabezpieczenie transakcji repo
93 648
15 974
140 286
-
do roku
93 648
15 974
-
-
powyżej roku
-
-
140 286
-
Razem
228 294
873 110
364 621
616 077
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 116
26. Należności od klientów
31-12-2022
31-12-2021
Wyszczególnienie
Należności od klientów brutto
Odpisy z tyt. utraty wartości
Należności od klientów netto
Należności od klientów brutto
Odpisy z tyt. utraty wartości
Należności od klientów netto
Wycena wg zamortyzowanego kosztu
12 220 160
1 089 542
11 130 618
12 575 057
1 108 517
11 466 540
Należności od klientów detalicznych
2 863 508
274 472
2 589 036
3 234 560
316 099
2 918 461
kredyty w rachunku bieżącym
4 342
3 597
745
1 605
1 381
224
kredyty gotówkowe
330 189
98 897
231 292
382 496
81 570
300 926
kredyty mieszkaniowe
2 266 344
134 239
2 132 105
2 584 140
206 917
2 377 223
kredyty i pożyczki pozostałe
262 633
37 739
224 894
266 319
26 231
240 088
Należności od klientów instytucjonalnych
9 356 652
815 070
8 541 582
9 340 497
792 418
8 548 079
kredyty obrotowe
859 701
63 439
796 262
727 367
78 626
648 741
kredyty i pożyczki terminowe
7 570 246
731 916
6 838 330
7 628 741
701 430
6 927 311
należności faktoringowe
558 555
6 356
552 199
606 900
6 934
599 966
skupione wierzytelności
92 826
903
91 923
129 665
2 354
127 311
papiery wartościowe komercyjne
275 324
12 456
262 868
247 824
3 074
244 750
Wycena wg wartości godziwej przez wynik finansowy
3 050
-
-
14 111
Należności od klientów detalicznych
-
-
270
-
-
651
kredyty w rachunku bieżącym
-
-
9
-
-
-
kredyty i pożyczki mieszkaniowe
-
-
99
-
-
257
kredyty i pożyczki pozostałe
-
-
162
-
-
394
Należności od klientów instytucjonalnych
-
-
2 780
-
-
13 460
kredyty obrotowe
-
-
-
-
-
19
kredyty i pożyczki terminowe
-
-
2 780
-
-
13 441
Razem
11 133 668
-
-
11 480 651
Złożone depozyty zabezpieczające
36 296
45
36 251
32 811
43
32 768
Pozostałe należności
3 660
-
3 660
2 638
-
2 638
Razem należności od klientów
-
-
11 173 579
-
-
11 516 057
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 117
W należnościach od klientów znajdują się kredyty preferencyjne z dopłatami do odsetek od NFOŚiGW i WFOŚiGW, które w prezentowanych okresach wynoszą (wartość nominalna):
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Kredyty preferencyjne z dopłatami, w tym:
35 928
61 503
wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
33 126
48 120
wyceniane wg wartości godziwej przez wynik finansowy
2 802
13 383
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 118
Wpływ ryzyka prawnego dotyczącego kredytów hipotecznych w walutach obcych
Wartość bilansowa brutto należności z tytułu kredytów na nieruchomości w walutach obcych przed uwzględnieniem kosztów ryzyka prawnego
Wpływ ryzyka prawnego dotyczącego kredytów hipotecznych w walutach obcych
Wartość bilansowa brutto należności z tytułu kredytów na nieruchomości w walutach obcych po uwzględnieniu kosztów ryzyka prawnego*
Wyszczególnienie
31-12-2022
Należności z tytułu kredytów na nieruchomości w walutach obcych - korekta pomniejszająca wartość bilansową należności
1 332 819,40
398 308
934 511,73
Rezerwa wynikająca z ryzyka prawnego dotyczącego kredytów hipotecznych w walutach obcych
116 456
Razem
514 764
Wartość bilansowa brutto należności z tytułu kredytów na nieruchomości w walutach obcych przed uwzględnieniem kosztów ryzyka prawnego
Wpływ ryzyka prawnego dotyczącego kredytów hipotecznych w walutach obcych
Wartość bilansowa brutto należności z tytułu kredytów na nieruchomości w walutach obcych po uwzględnieniu kosztów ryzyka prawnego*
Wyszczególnienie
31-12-2021
Należności z tytułu kredytów na nieruchomości w walutach obcych - korekta pomniejszająca wartość bilansową należności
1 478 249,96
356 181
1 122 068,65
Rezerwa wynikająca z ryzyka prawnego dotyczącego kredytów hipotecznych w walutach obcych
51 965
Razem
408 146
*Obejmuje zmiany wartości bilansowej brutto wykazane w nocie 17 Wynik ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach obcych
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 119
Zmiana stanu wartości bilansowej brutto oraz odpisów z tytułu utraty wartości należności od klientów
Wartość brutto należności od klientów detalicznych
Wartość brutto należności od klientów instytucjonalnych
Wyszczególnienie
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Razem
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Razem
Stan na początek okresu
01-01-2022
2 673 144
158 503
401 253
1 660
3 234 560
6 950 879
1 138 263
1 241 772
9 583
9 340 497
Zwiększenia z tytułu utworzenia
i nabycia
112 349
11
-
262
112 622
1 682 406
34 600
-
73 504
1 790 510
Zmiana wartości brutto istniejącego portfela
- 232 364
- 5 166
12 748
- 99
- 224 881
- 43 820
- 18 376
- 104 937
- 339
- 167 472
Zmiana wartości brutto wynikająca z zaprzestania ujmowania
- 209 529
- 8 902
- 39 287
- 1 075
- 258 793
- 1 096 291
- 229 890
- 280 699
- 3
- 1 606 883
w tym: zmiana wartości brutto wynikająca z instrumentów finansowych, które zostały odpisane ze sprawozdania
z sytuacji finansowej
-
- 5
- 4 767
-
- 4 772
-
-
- 154 270
-
- 154 270
Zmiana wartości brutto wynikająca z reklasyfikacji aktywa finansowego pomiędzy Koszykami
17 002
- 17 586
584
-
-
- 466 822
15 178
451 644
-
-
Transfer do Koszyka 1
129 739
- 57 105
- 72 634
-
-
258 238
- 258 238
-
-
-
Transfer do Koszyka 2
- 81 172
88 229
- 7 057
-
-
- 505 330
511 236
- 5 906
-
-
Transfer do Koszyka 3
- 31 565
- 48 710
80 275
-
-
- 219 730
- 237 820
457 550
-
-
Inne zmiany
- 1 604
195
1 409
-
-
-
-
-
-
-
Stan na koniec okresu
31-12-2022
2 358 998
127 055
376 707
748
2 863 508
7 026 352
939 775
1 307 780
82 745
9 356 652
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 120
Odpisy na należności od klientów detalicznych
Odpisy na należności od klientów instytucjonalnych
Wyszczególnienie
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Razem
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Razem
Stan na początek okresu
01-01-2022
18 403
15 674
281 990
32
316 099
70 058
65 405
655 956
999
792 418
Zwiększenia z tytułu utworzenia
I nabycia
1 629
1
-
262
1 892
20 463
395
-
- 9 071
11 787
Zmiany wynikające ze zmiany ryzyka kredytowego
- 55 312
- 1 603
41 671
107
- 15 137
- 4 894
20 780
169 707
1 207
186 800
Zmniejszenia z tytułu zaprzestania ujmowania
- 1 554
- 610
- 26 220
2
- 28 382
- 6 806
- 13 699
- 155 452
22
- 175 935
w tym: zmiana odpisów wynikająca z instrumentów finansowych, które zostały odpisane ze sprawozdania
z sytuacji finansowej
-
- 5
- 4 767
-
- 4 772
-
-
- 154 270
-
- 154 270
Zmiana odpisów wynikająca
z transferów aktywa finansowego pomiędzy Koszykami
47 204
- 7 101
- 40 103
-
-
5 112
- 22 837
17 725
-
-
Transfer do Koszyka 1
48 713
- 6 067
- 42 646
-
-
14 371
- 14 371
-
-
-
Transfer do Koszyka 2
- 720
5 039
- 4 319
-
-
- 6 862
6 883
- 21
-
-
Transfer do Koszyka 3
- 789
- 6 073
6 862
-
-
- 2 397
- 15 349
17 746
-
-
Inne zmiany
- 3
- 10
13
-
-
- 6
4
2
-
-
Stan na koniec okresu
31-12-2022
10 367
6 351
257 351
403
274 472
83 927
50 048
687 938
- 6 843
815 070
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 121
Wartość brutto należności od klientów indywidualnych
Wartość brutto należności od klientów instytucjonalnych
Wyszczególnienie
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Razem
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Razem
Stan na początek okresu
01-01-2021
2 831 545
182 856
432 853
-
3 447 254
5 421 590
2 268 787
1 539 835
356
9 230 568
Zwiększenia z tytułu utworzenia
i nabycia
249 419
785
-
1 658
251 862
1 600 106
70 156
-
9 387
1 679 649
Zmiana wartości brutto istniejącego portfela
- 145 600
- 10 259
- 25 943
2
- 181 800
- 15 878
- 124 974
- 32 847
- 160
- 173 859
Zmiana wartości brutto wynikająca z zaprzestania ujmowania
- 136 099
- 8 631
- 138 026
-
- 282 756
- 692 517
- 501 254
- 202 090
-
- 1 395 861
w tym: zmiana wartości brutto wynikająca z instrumentów finansowych, które zostały odpisane ze sprawozdania
z sytuacji finansowej
-
-
- 105 393
-
- 105 393
-
-
- 105 866
-
- 105 866
Zmiana wartości brutto wynikająca z reklasyfikacji aktywa finansowego pomiędzy Koszykami
- 126 076
- 6 334
132 410
-
-
635 028
- 571 900
- 63 128
-
-
Transfer do Koszyka 1
41 690
- 41 034
- 656
-
-
1 363 188
- 1 168 850
- 194 338
-
-
Transfer do Koszyka 2
- 60 393
69 633
- 9 240
-
-
- 610 533
675 160
- 64 627
-
-
Transfer do Koszyka 3
- 107 373
- 34 933
142 306
-
-
- 117 627
- 78 210
195 837
-
-
Inne zmiany
- 45
86
- 41
-
-
2 550
- 2 552
2
-
-
Stan na koniec okresu
31-12-2021
2 673 144
158 503
401 253
1 660
3 234 560
6 950 879
1 138 263
1 241 772
9 583
9 340 497
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 122
Odpisy na należności od klientów indywidualnych
Odpisy na należności od klientów instytucjonalnych
Wyszczególnienie
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Razem
Koszyk 1
Koszyk 2
Koszyk 3
POCI
Razem
Stan na początek okresu
01-01-2021
15 509
21 690
299 370
-
336 569
69 502
106 965
683 063
25
859 555
Zwiększenia z tytułu utworzenia
i nabycia
3 103
32
-
16
3 151
23 270
1 419
-
209
24 898
Zmiany wynikające ze zmiany ryzyka kredytowego
- 2 791
3 033
91 612
16
91 870
- 50 758
11 573
111 644
765
73 224
Zmniejszenia z tytułu zaprzestania ujmowania
- 870
- 641
- 113 980
-
- 115 491
- 6 537
- 23 597
- 135 125
-
- 165 259
w tym: zmiana odpisów wynikająca z instrumentów finansowych, które zostały odpisane ze sprawozdania
z sytuacji finansowej
-
-
- 105 394
-
- 105 394
-
-
- 105 866
-
- 105 866
Zmiana odpisów wynikająca
z transferów aktywa finansowego pomiędzy Koszykami
3 463
- 8 450
4 987
-
-
34 646
- 30 915
- 3 731
-
-
Transfer do Koszyka 1
5 268
- 4 995
- 273
-
-
47 352
- 39 725
- 7 627
-
-
Transfer do Koszyka 2
- 508
3 699
- 3 191
-
-
- 10 915
13 673
- 2 758
-
-
Transfer do Koszyka 3
- 1 297
- 7 154
8 451
-
-
- 1 791
- 4 863
6 654
-
-
Inne zmiany
- 11
10
1
-
-
- 65
- 40
105
-
-
Stan na koniec okresu
31-12-2021
18 403
15 674
281 990
32
316 099
70 058
65 405
655 956
999
792 418
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 123
27. Aktywa finansowe wg terminów zapadalności
31-12-2022
do 1 miesiąca
powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy
powyżej 3 miesięcy
do 6 miesięcy
powyżej 6 miesięcy do 12 miesięcy
powyżej 1 roku
do 5 lat
powyżej 5 lat
z nieokreślonym terminem zapadalności
Razem
Należności od innych banków (nota 23)
225 720
-
165
-
15 000
-
-
240 885
Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu (nota 24)
-
-
-
-
20 225
-
-
20 225
Papiery wartościowe wyceniane
wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite (nota 25)
4 507 029
513
1 118
263 778
2 143 375
-
85 465
7 001 278
Papiery wartościowe wyceniane
wg zamortyzowanego kosztu (nota 25)
-
-
-
50 873
1 766 992
82 350
-
1 900 215
Papiery wartościowe wyceniane
wg wartości godziwej przez wynik finansowy (nota 25)
-
-
-
-
-
106 625
-
106 625
Należności od klientów (nota 26)
409 456
399 270
876 571
1 366 408
4 497 794
3 624 080
-
11 173 579
Razem
5 142 205
399 783
877 854
1 681 059
8 443 386
3 813 055
85 465
20 442 807
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 124
31-12-2021
do 1 miesiąca
powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy
powyżej 3 miesięcy
do 6 miesięcy
powyżej 6 miesięcy do 12 miesięcy
powyżej 1 roku
do 5 lat
powyżej 5 lat
z nieokreślonym terminem zapadalności
Razem
Należności od innych banków (nota 23)
375 373
-
79
-
15 000
-
-
390 452
Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu (nota 24)
-
-
-
-
4 200
-
-
4 200
Papiery wartościowe wyceniane
wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite (nota 25)
2 899 015
213 187
187 254
243 007
1 716 832
52 558
85 483
5 397 336
Papiery wartościowe wyceniane
wg zamortyzowanego kosztu (nota 25)
-
-
76 082
51 903
1 077 650
376 731
-
1 582 366
Papiery wartościowe wyceniane
wg wartości godziwej przez wynik finansowy (nota 25)
-
-
-
-
-
129 229
-
129 229
Należności od klientów (nota 26)
202 595
280 592
576 266
1 325 680
5 136 468
3 994 456
-
11 516 057
Razem
3 476 983
493 779
839 681
1 620 590
7 950 150
4 552 974
85 483
19 019 640
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 125
28. Inwestycje w jednostkach zależnych
Inwestycje Banku w jednostkach zależnych wyceniane są wg metody wyceny wg praw własności.
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Dom Maklerski BOŚ S.A.
161 712
138 461
BOŚ Leasing - EKO Profit S.A.*\
64 446
60 910
Razem
226 158
199 371
*\wartość wyceny spółki BOŚ Leasing EKO Profit zawiera wycenę spółki pośrednio zależnej od Banku MS WIND sp. z o. o. (spółka zależna bezpośrednio od BOŚ Leasing – EKO Profit S.A.).
Zmiana stanu wartości bilansowej inwestycji w jednostkach zależnych
Wyszczególnienie
Dom Maklerski BOŚ S.A.
BOŚ Leasing - EKO Profit S.A.
Razem
Wartość bilansowa na 01-01-2022 wg wyceny
metodą praw własności
138 461
60 910
199 371
Zmiany z tyt. wyceny inwestycji metodą praw własności
33 251
3 536
36 787
Zmniejszenie z tyt. wypłaty dywidendy
-10 000
-
-10 000
Wartość bilansowa na 31-12-2022 wg wyceny metodą praw własności
161 712
64 446
226 158
Wyszczególnienie
Dom Maklerski BOŚ S.A.
BOŚ Leasing - EKO Profit S.A.
Razem
Wartość bilansowa na 01-01-2021 wg wyceny
metodą praw własności
134 324
59 479
193 803
Zmiany z tyt. wyceny inwestycji metodą praw własności
20 137
1 430
21 567
Inne
-
1
1
Zmniejszenie z tyt. wypłaty dywidendy
- 16 000
-
- 16 000
Wartość bilansowa na 31-12-2021 wg wyceny metodą praw własności
138 461
60 910
199 371
29. Wartości niematerialne
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Licencje i oprogramowanie w tym:
81 159
81 876
oprogramowanie wytworzone we własnym zakresie
1 336
917
Nakłady w trakcie realizacji
37 092
17 917
Razem
118 251
99 793
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 126
Wartości niematerialne w pełni zamortyzowane, w ciągłym użyciu:
31-12-2022 144 464
31-12-2021 140 514
W odniesieniu do wartości niematerialnych, które nie jeszcze dostępne do użytkowania, tzn. będące w trakcie realizacji, Bank na bieżąco identyfikuje przesłanki utraty wartości. Na podstawie przeglądu poniesionych nakładów na wartości niematerialne w budowie na dzień 31 grudnia 2022 roku oraz 31 grudnia 2021 roku nie stwierdzono utraty ich wartości.
Zmiana stanu wartości niematerialnych
Wyszczególnienie
Licencje i oprogramowanie
Nakłady w trakcie realizacji
Razem
Stan na 01 stycznia 2022 roku
Wartość bilansowa brutto
357 516
17 917
375 433
Umorzenie
-275 640
-
-275 640
Wartość bilansowa netto
81 876
17 917
99 793
Okres kończący się 31 grudnia 2022 roku
Wartość bilansowa netto na początek roku
81 876
17 917
99 793
Zwiększenia
25 713
32 147
57 860
zakup
12 741
32 147
44 888
przeniesienie z nakładów w trakcie realizacji
12 972
-
12 972
Zmniejszenia
-
-12 972
-12 972
przeniesienie do licencji i oprogramowania
-
-12 972
-12 972
Naliczenie amortyzacji
-26 430
-
-26 430
Wartość bilansowa netto na 31 grudnia 2022 roku
81 159
37 092
118 251
Stan na 31 grudnia 2022 roku
81 159
37 092
118 251
Wartość bilansowa brutto
383 229
37 092
420 321
Umorzenie
-302 070
-
-302 070
Wartość bilansowa netto na 31-12-2022
81 159
37 092
118 251
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 127
Wyszczególnienie
Licencje i oprogramowanie
Nakłady w trakcie realizacji
Razem
Stan na 01 stycznia 2021 roku
Wartość bilansowa brutto
341 665
9 194
350 859
Umorzenie
-251 375
-
-251 375
Wartość bilansowa netto
90 290
9 194
99 484
Okres kończący się 31 grudnia 2021 roku
Wartość bilansowa netto na początek roku
90 290
9 194
99 484
Zwiększenia
15 851
15 016
30 867
zakup
9 558
15 016
24 574
przeniesienie z nakładów w trakcie realizacji
6 293
-
6 293
Zmniejszenia
-
-6 293
-6 293
przeniesienie do licencji i oprogramowania
-
-6 293
-6 293
Naliczenie amortyzacji
-24 265
-
-24 265
Wartość bilansowa netto na 31 grudnia 2021 roku
81 876
17 917
99 793
Stan na 31 grudnia 2021 roku
Wartość bilansowa brutto
357 516
17 917
375 433
Umorzenie
-275 640
-
-275 640
Wartość bilansowa netto na 31-12-2021
81 876
17 917
99 793
30. Rzeczowe aktywa trwałe
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Środki trwałe, w tym:
44 500
38 128
grunty
182
182
budynki i lokale
4 328
4 539
ulepszenia w obcych środkach trwałych
3 867
2 947
sprzęt komputerowy i urządzenia techniczne
34 043
28 587
inne środki trwałe
2 080
1 873
Środki trwałe w budowie
1 487
1 194
Razem
45 987
39 322
Na dzień 31 grudnia 2022 roku oraz na dzień 31 grudnia 2021 roku nie było składników majątku wycofanych z aktywnego użytkowania i przeznaczonych do zbycia.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 128
Zmiana stanu rzeczowych aktywów trwałych
Wyszczególnienie
Grunty i budynki
Ulepszenia w obcych środkach trwałych
Urządzenia techniczne, środki transportu i inne
Środki trwałe w budowie
Zaliczki
Razem
Stan na 01 stycznia 2022 roku
Wartość bilansowa brutto
8 624
26 433
81 362
1 194
-
117 613
Umorzenie
- 3 903
- 23 486
- 50 902
-
-
- 78 291
Wartość bilansowa netto
4 721
2 947
30 460
1 194
-
39 322
Okres kończący się 31 grudnia 2022 roku
Wartość bilansowa netto na początek roku
4 721
2 947
30 460
1 194
-
39 322
Zwiększenia:
-
2 231
13 811
8 364
-
24 406
zakupy
-
2 231
5 740
8 364
-
16 335
przeniesienie z inwestycji
-
-
8 071
-
-
8 071
Zmniejszenia:
-
- 845
- 5 641
- 8 071
-
- 14 557
likwidacje/ sprzedaż
-
- 845
- 5 641
-
-
- 6 486
przeniesienie z inwestycji
-
-
-
- 8 071
-
- 8 071
Naliczenie amortyzacji
- 211
- 1 302
- 8 086
-
-
- 9 599
Wyksięgowanie umorzenia z tyt. likwidacji /sprzedaży
-
836
5 579
-
-
6 415
Wartość bilansowa netto na 31 grudnia 2022 roku
4 510
3 867
36 123
1 487
-
45 987
Stan na 31 grudnia 2022 roku
Wartość bilansowa brutto
8 624
27 819
89 532
1 487
-
127 462
Umorzenie
- 4 114
- 23 952
- 53 409
-
-
- 81 475
Wartość bilansowa netto
4 510
3 867
36 123
1 487
-
45 987
W prezentowanych okresach nie występowały aktywa trwałe czasowo nieużywane o istotnej wartości bilansowej.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 129
Wyszczególnienie
Grunty i budynki
Ulepszenia w obcych środkach trwałych
Urządzenia techniczne, środki transportu i inne
Środki trwałe w budowie
Zaliczki
Razem
Stan na 01 stycznia 2021 roku
Wartość bilansowa brutto
8 555
27 816
86 971
2 167
173
125 682
Umorzenie
- 3 694
- 24 645
- 58 914
-
-
- 87 253
Wartość bilansowa netto
4 861
3 171
28 057
2 167
173
38 429
Okres kończący się 31 grudnia 2021 roku
Wartość bilansowa netto na początek roku
4 861
3 171
28 057
2 167
173
38 429
Zwiększenia:
69
1 309
8 843
1 477
-
11 698
zakupy
69
-
7 702
1 477
-
9 248
przeniesienie z inwestycji
-
1 309
1 141
-
-
2 450
Zmniejszenia:
-
- 2 692
- 14 452
- 2 450
- 173
- 19 767
likwidacje/ sprzedaż
-
- 2 692
- 14 452
-
- 173
- 17 317
przeniesienie z inwestycji
-
-
-
- 2 450
-
- 2 450
Naliczenie amortyzacji
- 209
- 1 517
- 6 407
-
-
- 8 133
Wyksięgowanie umorzenia z tyt. likwidacji /sprzedaży
-
2 676
14 419
-
-
17 095
Wartość bilansowa netto na 31 grudnia 2021 roku
4 721
2 947
30 460
1 194
-
39 322
Stan na 31 grudnia 2021 roku
Wartość bilansowa brutto
8 624
26 433
81 362
1 194
-
117 613
Umorzenie
- 3 903
- 23 486
- 50 902
-
-
- 78 291
Wartość bilansowa netto
4 721
2 947
30 460
1 194
-
39 322
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 130
31. Prawo do użytkowania - leasing
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Nieruchomości
58 071
72 523
Samochody
3 128
148
Razem
61 199
72 671
Zmiana stanu prawa użytkowania – leasing
Zmiana stanu prawa użytkowania
Nieruchomości i grunty
Samochody
Razem
Stan na 01 stycznia 2022 roku
Wartość bilansowa brutto
109 160
374
109 534
Umorzenie
- 36 637
- 226
- 36 863
Wartość bilansowa netto
72 523
148
72 671
Wartość bilansowa netto na początek roku
72 523
148
72 671
Zwiększenia
318
3 314
3 632
Zmniejszenia
- 543
- 543
Naliczenie amortyzacji
- 14 227
- 334
- 14 561
Wyksięgowanie umorzenia
-
-
-
Wartość bilansowa brutto na 31 grudnia 2022 roku
58 071
3 128
61 199
Stan na 31 grudnia 2022 roku
Wartość bilansowa brutto
108 935
3 688
112 623
Umorzenie
- 50 864
- 560
- 51 424
Wartość bilansowa netto
58 071
3 128
61 199
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 131
Zmiana stanu prawa użytkowania
Nieruchomości i grunty
Samochody
Razem
Stan na 01 stycznia 2021 roku
Wartość bilansowa brutto
91 142
221
91 363
Umorzenie
- 27 762
- 119
- 27 881
Wartość bilansowa netto
63 380
102
63 482
Wartość bilansowa netto na początek roku
63 380
102
63 482
Zwiększenia
22 566
153
22 719
Zmniejszenia
- 4 548
-
- 4 548
Naliczenie amortyzacji
- 12 958
- 107
- 13 065
Wyksięgowanie umorzenia
4 083
-
4 083
Wartość bilansowa brutto na 31 grudnia 2021 roku
72 523
148
72 671
Stan na 31 grudnia 2021 roku
Wartość bilansowa brutto
109 160
374
109 534
Umorzenie
- 36 637
- 226
- 36 863
Wartość bilansowa netto
72 523
148
72 671
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 132
32. Inne aktywa
31-12-2022
31-12-2021
Koszty do zapłacenia z góry
5 662
5 324
Odprowadzenie nadmiaru gotówki
4 981
2 151
Rozliczenia z tytułu kart płatniczych
7 642
4 949
Dłużnicy różni
3 448
3 831
Rozrachunki publiczno-prawne
164
315
Przychody do otrzymania
14 713
13 278
Należności z tytułu unieważnionych walutowych umów kredytowych
13 543
2 396
Pozostałe
5
4
Razem
50 158
32 248
33. Zobowiązania wobec Banku Centralnego oraz innych banków
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Depozyty innych banków
44 548
275 826
Transakcje z przyrzeczeniem odkupu
96 595
144 563
Razem
141 143
420 389
Zobowiązania wobec Banku Centralnego oraz innych banków wg terminów wymagalności:
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
do 1 miesiąca
44 506
126 258
powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy
-
68 951
powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy
-
88 745
powyżej 6 miesięcy do 12 miesięcy
96 637
136 435
Razem
141 143
420 389
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 133
34. Zobowiązania wobec klientów
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Klienci detaliczni
9 138 745
7 397 756
rachunki bieżące/rozliczeniowe
3 288 571
3 824 753
lokaty terminowe
5 850 174
3 573 003
Klienci instytucjonalni
8 978 603
8 917 630
rachunki bieżące/rozliczeniowe
6 678 344
7 372 660
lokaty terminowe
2 300 259
1 544 970
Pozostali klienci
124 710
87 729
Kredyty i pożyczki otrzymane od międzynarodowych instytucji finansowych
589 675
510 954
Środki funduszy z przeznaczeniem na kredyty
48 191
98 077
Razem
18 879 924
17 012 146
W roku 2022 oraz 2021 Bank nie odnotował żadnych opóźnień w płatnościach rat kapitałowych lub odsetkowych, ani nie naruszył żadnych innych postanowień umownych wynikających ze swoich zobowiązań.
Zobowiązania wobec klientów wg terminów wymagalności:
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
do 1 miesiąca
12 319 411
12 624 569
powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy
3 764 787
1 670 636
powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy
1 166 365
1 176 370
powyżej 6 miesięcy do 12 miesięcy
864 739
641 283
powyżej 1 roku do 5 lat
535 093
764 593
powyżej 5 lat
229 529
134 695
Razem
18 879 924
17 012 146
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 134
35. Zobowiązania podporządkowane
Wartość nominalna
Stan zobowiązań
Wartość nominalna
Stan zobowiązań
Seria
Waluta
Warunki oprocentowania
Termin wymagalności/
wykupu
31-12-2022
31-12-2021
Seria AA1
PLN
WIBOR 6M + marża (kupony 6-miesięczne)
7 lat (z opcją wykupu po 5 latach)
34 214
35 927
34 214
34 889
Seria AA2
PLN
WIBOR 6M + marża (kupony 6-miesięczne)
7 lat (z opcją wykupu po 5 latach)
65 786
67 077
65 786
66 347
Seria P
PLN
WIBOR 6M + marża (kupony 6-miesięczne)
10 lat (z opcją wykupu po 5 latach)
150 000
156 945
150 000
151 814
Seria R1
PLN
WIBOR 6M + marża (kupony 6-miesięczne)
10 lat (z opcją wykupu po 5 latach)
83 000
85 086
83 000
83 572
Seria W
PLN
WIBOR 6M + marża (kupony 6-miesięczne)
7 lat (z opcją wykupu po 5 latach)
-
-
32 500
32 485
Razem
333 000
345 035
365 500
369 107
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 135
36. Rezerwy
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Rezerwy na udzielone zobowiązania warunkowe, w tym:
35 168
30 046
otwarte linie kredytowe
21 734
16 613
gwarancje
13 434
13 433
Rezerwa na świadczenia pracownicze - odprawy emerytalne i rentowe
3 483
3 086
Rezerwa na ryzyko prawne związane z walutowymi kredytami hipotecznymi
116 457
51 965
Rezerwa na zwroty prowizji z tyt. wcześniejszej spłaty kredytów
260
952
Rezerwa na zwroty odsetek podwyższonych do czasu wpisu zabezpieczenia w postaci hipoteki
2 710
-
Rezerwa na pozostałe zobowiązania i roszczenia
1 279
2 364
Razem
159 357
88 413
Zmiana stanu rezerw
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Rezerwa na udzielone zobowiązania warunkowe
Stan na początek okresu
30 046
31 733
utworzenie rezerw na utratę wartości zobowiązań pozabilansowych
83 709
81 911
rozwiązanie rezerw na utratę wartości zobowiązań pozabilansowych
- 78 585
- 83 598
inne
- 2
-
Stan na koniec okresu
35 168
30 046
Rezerwa na świadczenia pracownicze
Stan na początek okresu
3 086
2 976
utworzenie rezerw
956
437
wykorzystanie rezerw
- 559
- 327
Stan na koniec okresu
3 483
3 086
Rezerwa na ryzyko prawne związane z walutowymi kredytami hipotecznymi
Stan na początek okresu
51 965
26 072
utworzenie rezerw
95 855
14 940
różnice kursowe z wyceny rezerw
26 520
14 396
wykorzystanie rezerw
- 57 883
-3 443
Stan na koniec okresu
116 457
51 965
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 136
Rezerwa na zwroty prowizji z tyt. wcześniejszej spłaty kredytów
Stan na początek okresu
952
1 534
utworzenie rezerw
10
184
wykorzystanie rezerw
- 85
-267
rozwiązanie rezerw
- 617
-499
Stan na koniec okresu
260
952
Rezerwa na zwroty odsetek podwyższonych do czasu wpisu zabezpieczenia
w postaci hipoteki
Stan na początek okresu
-
-
utworzenie rezerw
2 710
-
Stan na koniec okresu
2 710
-
Rezerwa na pozostałe zobowiązania i roszczenia
Stan na początek okresu
2 364
2 417
utworzenie rezerw
29 998
445
wykorzystanie rezerw
- 28 359
-32
rozwiązanie rezerw
- 2 724
-466
Stan na koniec okresu
1 279
2 364
Razem stan rezerw na koniec okresu
159 357
88 413
Wartość obecna przyszłych zobowiązań z tytułu odpraw emerytalnych i rentowych wobec pracowników zatrudnionych na dzień 31 grudnia 2022 roku:
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Stopa przyrostu płac
4.5% (4.5% w 2022)
2,5% (0% w 2021)
Stopa procentowa dla przyszłych zobowiązań z tytułu:
odpraw emerytalnych i rentowych
6,8%
1,5%
Koszt świadczeń:
Koszt bieżącego zatrudnienia
282
273
Koszt odsetkowy netto
96
36
Składniki kosztów programu zdefiniowanych świadczeń ujęte w wyniku finansowym
378
309
Przeszacowanie zobowiązania netto z tytułu zdefiniowanych świadczeń:
Aktuarialne zyski i straty wynikające ze zmian założeń finansowych
578
128
Składniki kosztów programu zdefiniowanych świadczeń ujęte w pozostałych całkowitych dochodach
578
128
Razem
956
437
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 137
Zobowiązania z tytułu zdefiniowanych świadczeń
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
KWOTY UJMOWANE W CAŁKOWITYCH DOCHODACH W ODNIESIENIU DO OMAWIANYCH PROGRAMÓW ZDEFINIOWANYCH ŚWIADCZEŃ:
Stan na początek okresu
3 086
2 976
Koszt bieżących świadczeń
282
273
Koszt odsetkowy
96
36
(Zyski)/straty z przeszacowania:
Aktuarialne zyski i straty wynikające ze zmian założeń finansowych
578
128
Świadczenia wypłacone
- 559
- 327
Stan na koniec okresu
3 483
3 086
Obliczenia wartości obecnej przyszłych zobowiązań z tytułu odpraw emerytalnych i rentowych dotyczą obecnej populacji pracowników Banku Ochrony Środowiska S.A. i nie uwzględniają pracowników, którzy będą przyjęci do pracy w przyszłości. Polegają na wyznaczeniu nabytego w roku następującym po dacie obliczeń prawa pracownika do określonej części odprawy zgodnie z metodą „Projected Unit Credit” obliczania aktuarialnej obecnej wartości przyszłych zobowiązań. Wartość nabytego przez pracownika prawa do określonej części odprawy, która ma być wypłacona w przyszłości obliczona została przy założeniu, że pracownik będzie utrzymywał ciągłość pracy w Banku do momentu wypłaty danego świadczenia i zdyskontowaniu na moment obliczeń.
Nabyte prawo do części świadczenia jest ilorazem obecnego stażu pracy pracownika i stażu pracy wymaganego do uzyskania odprawy emerytalnej i rentowej.
Odprawy rentowe obliczane jako suma iloczynów prawdopodobieństw nabycia inwalidztwa w latach przyszłych dla osoby będącej w określonym wieku oraz nabytych praw do części świadczenia w każdym roku, w całym prognozowanym okresie i są zdyskontowane na moment waluacji. Nabyte prawo do części świadczenia z tytułu odprawy rentowej w każdym roku jest obliczane jako iloraz obecnego stażu pracy do stażu pracy w danym przyszłym roku.
Obecna wartość nabytych praw wyliczana jest przy założeniu wzrostu podstawy wymiaru odpraw do momentu wypłaty zgodnie ze stopą przyrostu płac.
Na dzień 31 grudnia 2022 roku do oszacowania zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych przyjęto stopę dyskontową w wysokości 6,8%. Przy zastosowaniu stopy dyskontowej 6,3% zobowiązania z tytułu świadczeń pracowniczych wynosiłyby na dzień 31 grudnia 2022 roku 3 577 tys. zł, natomiast przy stopie dyskontowej 7,3% zobowiązania te wynosiłyby 3 393 tys. zł.
Na dzień 31 grudnia 2021 roku do oszacowania zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych przyjęto stopę dyskontową w wysokości 3,9%. Przy zastosowaniu stopy dyskontowej 3,65% zobowiązania z tytułu świadczeń pracowniczych wynosiłyby na dzień 31 grudnia 2021 roku 3 130 tys. zł, natomiast przy stopie dyskontowej 4,15% zobowiązania te wynosiłyby 3 043 tys. zł.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 138
Bank szacuje, że wypływ korzyści ekonomicznych wynikający z realizacji tych rezerw nastąpi w prezentowanych okresach:
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
do 1 roku
873
794
powyżej 1 roku do 5 lat
961
731
powyżej 5 lat do 10 lat
971
893
powyżej 10 lat do 20 lat
650
635
powyżej 20 lat
28
33
Razem
3 483
3 086
Rezerwy na postępowania sądowe i roszczenia na ryzyko prawne związane z walutowymi kredytami hipotecznymi oraz z tytułu zwrotu prowizji utworzone zostały w wysokości przewidywanych wypływów korzyści ekonomicznych w prezentowanych poniżej okresach:
01-01-2022 do 31-12-2022
01-01-2021 do 31-12-2021
Wyszczególnienie
Kwota
Przewidywany wypływ korzyści
Kwota
Przewidywany wypływ korzyści
Rezerwa na pozostałe zobowiązania i roszczenia
1 279
2 364
494
do roku
298
do roku
785
powyżej roku
2 066
powyżej roku
Rezerwa na ryzyko prawne związane
z walutowymi kredytami hipotecznymi
116 457
51 965
14 023
do roku
7 013
do roku
102 434
powyżej roku
44 952
powyżej roku
Rezerwa na zwroty prowizji z tyt. wcześniejszej spłaty kredytów
260
952
87
do roku
317
do roku
173
powyżej roku
635
powyżej roku
Rezerwa na zwroty odsetek podwyższonych do czasu wpisu zabezpieczenia w postaci hipoteki
2 710
-
903
do roku
-
1 807
powyżej roku
-
Razem
120 706
55 281
Łączna wartość postępowań będących w toku w prezentowanych okresach:
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Bank jest pozwanym
358 979
212 160
Bank jest powodem
98 984
108 790
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 139
Zdaniem Zarządu Banku ryzyko związane z powyższymi postępowaniami, za wyjątkiem tych, które zostały objęte rezerwami na roszczenia, oceniane jest na poziomie możliwym, ale nie prawdopodobnym. Wszelkie ryzyka wiążące się z postępowaniami toczącymi się przed sądem lub organami administracji publicznej odpowiednio zabezpieczone poziomem rezerw.
Na dzień 31 grudnia 2022 roku Bank nie prowadził istotnych postępowań toczących się przed sądem, organem właściwym dla postępowania arbitrażowego lub organem administracji publicznej, dotyczących zobowiązań oraz wierzytelności emitenta, tj. takich, których wartość stanowi co najmniej 10% kapitałów własnych.
Informacje o postępowaniach sądowych dotyczących kredytów i pożyczek denominowanych lub indeksowanych do walut obcych
Informacje o postępowaniach sądowych dotyczących kredytów i pożyczek denominowanych lub indeksowanych do walut obcych znajdują się w Nocie 41: Ryzyko prawne dotyczące kredytów mieszkaniowych, zabezpieczonych hipotecznie powiązanych z kursem waluty obcej
Informacja o postępowaniach przeciwko Bankowi dotyczących zwrotu części kosztów kredytu konsumenckiego w związku z przedterminową spłatą
W dniu 11 września 2019 roku TSUE wydał w trybie prejudycjalnym wyrok w sprawie C 383/18 Lexitor przeciwko SKOK Stefczyka, Santander Consumer Bank i mBank, który zawiera wykładnię przepisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 roku w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG.
W odpowiedzi na pytanie prejudycjalne sformułowane przez sąd krajowy TSUE orzekł, że prawo konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie nałożone na konsumenta koszty.
Przeciwko Bankowi nie toczy się żadne postępowanie dotyczące zwrotu części kosztów kredytów konsumenckich w trybie ustawy z dnia 17 grudnia 2009 roku o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.
Według stanu na dzień 31 grudnia 2022 roku przed sądami toczyło się 7 postępowań przeciwko Bankowi, dotyczących zwrotu części kosztów kredytu konsumenckiego w związku z przedterminową spłatą.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 140
37. Odroczony podatek dochodowy
Odroczony podatek dochodowy obliczany jest w stosunku do wszystkich różnic przejściowych przy zastosowaniu stawki podatku dochodowego w wysokości 19%.
Stan odroczonego podatku dochodowego
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Stan na początek okresu
144 947
115 694
Zmiana stanu w tym z tytułu:
14 140
29 253
odpisów aktualizujących należności
11 538
4 869
wyceny aktywów
10 742
18 593
kosztów do zapłacenia
16 413
- 2 778
otrzymanych odsetek od papierów wartościowych uprzednio zakupionych przez Bank
16 575
- 916
pozostałych różnic
- 3 926
- 713
prowizji rozliczanych wg ESP
- 12 490
3 428
niezamortyzowanych środków trwałych objętych ulgą inwestycyjną
- 1 030
- 382
rezerw na koszty rzeczowe i osobowe oraz pozostałe
1 960
1 171
przychodów do otrzymania
- 25 891
5 733
IBNR zaliczonego do kosztów podatkowych
249
248
Stan na koniec okresu
159 087
144 947
Podatek odroczony odniesiony na kapitał z aktualizacji wyceny:
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Stan na początek okresu
6 325
- 15 920
Zmiana stanu z tytułu wyceny aktywów
7 013
22 245
Stan na koniec okresu
13 338
6 325
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 141
Zobowiązania i aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego są przypisywane następującym pozycjom:
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Zobowiązania z tytułu odroczonego podatku dochodowego z tytułu:
przychodów do otrzymania
52 959
27 068
zwyżek z tytułu wyceny aktywów
49 603
36 255
niezamortyzowanych środków trwałych objętych ulgą inwestycyjną
13 301
12 271
zapłaconych prowizji do rozliczenia wg ESP
2 864
2 911
IBNR zaliczony do kosztów podatkowych w latach ubiegłych
497
746
Razem
119 224
79 251
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego z tytułu:
odpisy aktualizujące nie stanowiące k.u.p.
140 067
128 529
otrzymanych prowizji do rozliczenia wg ESP
8 310
20 847
rezerw na koszty rzeczowe i osobowe oraz pozostałe
8 502
6 542
kosztów do zapłacenia
32 705
16 292
otrzymanych odsetek od papierów wartościowych uprzednio zakupionych przez Bank
22 973
6 398
zniżek z tytułu wyceny aktywów
62 673
38 583
pozostałych różnic przejściowych
3 081
7 007
Razem
278 311
224 198
Bank dokonał analizy wrażliwości odzyskiwalności aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego na dzień 31 grudnia 2022 roku wynoszą 278 311 tys. zł, z czego najistotniejsza pozycja wynika z utworzonych odpisów aktualizujących na zagrożone ekspozycje kredytowe w wysokości 140 067 tys. zł oraz z tytułu wyceny aktywów trwałych i obrotowych w wysokości 62 673 tys. zł.
Zmiana stanu podatku odroczonego w okresie
Wyszczególnienie
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Stan na początek okresu
144 947
115 694
zmiana stanu ujemnych różnic przejściowych
- 39 973
19 086
zmiana stanu dodatnich różnic przejściowych
54 113
10 167
Razem zmiana stanu w tym:
14 140
29 253
zmiana stanu na kapitale z aktualizacji wyceny
7 014
22 244
zmiana stanu odniesiona na rachunek zysków i strat
3 815
7 096
Stan na koniec okresu
159 087
144 947
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 142
38. Zobowiązania z tytułu leasingu
Bank jako leasingobiorca ujmuje leasing w sprawozdaniu z sytuacji finansowej, jako składnik aktywów stanowiących prawo do użytkowania i odpowiadające mu zobowiązanie w dniu, w którym przedmiot leasingu jest dostępny do użytkowania. Każda płatność leasingowa jest alokowana pomiędzy zmniejszenie zobowiązania i koszt finansowy. Koszt finansowy jest ujmowany w rachunku zysków i strat przez okres leasingu. Składnik aktywów związanych z prawem do użytkowania jest amortyzowany metodą liniową. Zobowiązania z tytułu leasingu zostały wycenione w wartości bieżącej przyszłych opłat leasingowych, zdyskontowanych przy użyciu krańcowej stopy procentowej Spółki na dzień 01 stycznia 2019 roku wynoszącej 5,00%. Dla umów zawartych od września 2020 roku na okres do 5 lat stopa wynosi 5,25%, a powyżej 5 do 9 lat w wysokości 5,75%.
W ramach leasingu Bank zawarł umowy jako leasingobiorca, których przedmiotem są pojazdy i nieruchomości.
Umowy najmu są zwykle zawierane na okresy od 1 roku do 10 lat. Warunki najmu są negocjowane indywidualnie.
Umowy najmu nie nakładają żadnych zobowiązań, ale aktywa będące przedmiotem leasingu nie mogą być wykorzystywane jako zabezpieczenie w celu zaciągnięcia pożyczki lub innego finansowania zewnętrznego.
Terminy wymagalności zobowiązań z tytułu leasingu
31-12-2022
Wyszczególnienie
Nieruchomości
i grunty
Samochody
Razem
do 1 roku
813
54
867
powyżej 1 roku do 5 lat
11 535
3 267
14 802
powyżej 5 lat
47 806
-
47 806
Razem
60 154
3 321
63 475
31-12-2021
Wyszczególnienie
Nieruchomości
i grunty
Samochody
Razem
do 1 roku
527
42
569
powyżej 1 roku do 5 lat
19 142
134
19 276
powyżej 5 lat
55 469
-
55 469
Razem
75 138
176
75 314
Zobowiązania z tytułu umów najmu nieruchomości dotyczą powierzchni użytkowanych przez Bank w ramach działalności operacyjnej.
Dla umów zawartych w EUR poziom miesięcznej raty wynagrodzenia w kwocie netto, stanowi równowartość w złotych (liczonej według średniego kursu NBP) sumy opłat za wynajmowany rodzaj powierzchni określonych jako iloczyn ceny netto wyrażonej w EUR za metr kwadratowy danego rodzaju powierzchni oraz faktycznie wynajmowanej powierzchni danego rodzaju wraz z należnym podatkiem VAT.
Dla umów zawartych w PLN poziom miesięcznej raty wynagrodzenia w kwocie netto, stanowi równowartość sumy opłat za wynajmowany rodzaj powierzchni określonych jako iloczyn ceny netto za metr kwadratowy danego rodzaju powierzchni oraz faktycznie wynajmowanej powierzchni danego rodzaju wraz z należnym podatkiem VAT.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 143
Stawki miesięczne rat wynagrodzenia podlegają waloryzacji o wskaźnik i w terminach określonych w umowie. Umowy zawarte w EUR waloryzowane o indeksy stosowane na terenie Unii Europejskiej. Umowy zawarte w PLN waloryzowane o wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych za okres poprzedni ogłaszany przez Prezesa GUS.
Umowy nie przewidują prawa do nabycia nieruchomości.
Umowy zawierane na czas określony, w części umów nie ma możliwości ich wypowiedzenia, w niektórych z nich zawarte jest zastrzeżenie wcześniejszego rozwiązania lub wygaśnięcia pod warunkiem likwidacji placówki, w takim przypadku obowiązuje termin wypowiedzenia 6 lub 12 miesięcy. W części umów wprowadzony jest zapis o możliwości jej przedłużenia na dotychczasowych warunkach na podstawie oświadczenia woli leasingodawcy złożonego na piśmie na 6 miesięcy przed upływem terminu zakończenia umowy.
Bank zastosował do umów leasingu wyłączenia jakie dopuszcza standard MSSF 16 dotyczące:
1. korzystania z aktywa o niskiej wartości,
2. korzystania z aktywa przez okres nie dłuższy niż 12 miesięcy.
Do umów leasingu o niskiej wartości zaklasyfikowano umowy w których wartość bazowego składnika aktywów ma niską wartość tzn. nie przekracza kwoty 20 tys. zł.
Płatności związane z umowami wyłączonymi są ujmowane liniowo jako koszt w rachunku zysków i strat.
Przyszłe minimalne opłaty z tytułu umów wyłączonych
Stan na 31 grudnia 2022 roku:
Wyszczególnienie
Nieruchomości
Samochody
Razem
niska wartość
436
10
446
krótkoterminowe
1 085
-
1 085
Razem
1 521
10
1 531
Stan na 31 grudnia 2021 roku:
Wyszczególnienie
Nieruchomości
Samochody
Razem
niska wartość
94
211
305
krótkoterminowe
1 456
-
1 456
Razem
1 550
211
1 761
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 144
39. Pozostałe zobowiązania
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Rozliczenia międzybankowe
73 651
47 301
Rozliczenia międzyokresowe bierne
38 380
27 101
Rozliczenia publiczno-prawne
11 395
5 462
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług
80 301
70 285
Prowizje do rozliczenia w czasie
7 567
7 379
Rozliczenia z tytułu kart płatniczych
829
1 135
Rezerwa na zwroty prowizji z tyt. wcześniejszej spłaty kredytów
2 648
3 310
Pozostałe
1 615
844
Razem
216 386
162 817
40. Aktywa i zobowiązania warunkowe
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Zobowiązania warunkowe:
3 263 185
3 370 486
Finansowe, w tym:
2 796 667
2 920 453
otwarte linie kredytowe w tym:
2 781 823
2 899 502
odwołalne
2 319 626
2 443 944
nieodwołalne
462 197
455 558
otwarte akredytywy importowe
14 844
20 951
gwarancyjne, w tym:
466 518
450 033
poręczenia i gwarancje spłaty kredytu
12 739
12 739
gwarancje właściwego wykonania kontraktu
453 779
437 294
Aktywa warunkowe:
2 164 961
2 126 300
Finansowe, w tym:
154 767
344 955
otwarte linie kredytowe
154 767
344 955
Gwarancyjne
2 010 194
1 781 345
Aktywa i zobowiązania warunkowe razem
5 428 146
5 496 786
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 145
41. Ryzyko prawne dotyczące kredytów mieszkaniowych, zabezpieczonych hipotecznie powiązanych z kursem waluty obcej
W dniu 03 października 2019 roku Europejski Trybunał Sprawiedliwości (TSUE) wydał w trybie prejudycjalnym wyrok w sprawie C-260/18 Kamil Dziubak, Justyna Dziubak przeciwko Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu prowadzącej działalność w Polsce w formie oddziału pod nazwą Raiffeisen Bank International AG Oddział w Polsce, dawniej Raiffeisen Bank Polska S.A. z siedzibą w Warszawie, który zawiera wykładnię przepisów dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 05 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich w odpowiedzi na pytania prejudycjalne sformułowane przez sąd krajowy po analizie postanowień umowy o kredyt indeksowany do CHF.
Zgodnie z treścią wyroku, TSUE nie odniósł się do kwestii niedozwolonego charakteru klauzul umownych, wskazując, że badanie występowania wszystkich przesłanek abuzywności oraz ocena postanowień umownych w każdej indywidualnej sprawie odrębnie należy do sądów krajowych. TSUE jednocześnie nie wykluczył możliwości uznania przez sąd krajowy możliwości dalszego funkcjonowania umowy bez mechanizmu indeksacji (co sprowadzałoby się do traktowania kredytu jako kredytu złotowego oprocentowanego według stawki LIBOR), niemniej w ocenie TSUE rozwiązanie to uznano za niepewne. TSUE wykluczył możliwość uzupełniania treści umowy po eliminacji klauzul abuzywnych regułami wynikającymi z przepisów ogólnych prawa krajowego. TSUE potwierdził jednak możliwość uzupełnienia luk w umowie regułami wynikającymi z wyraźnego przepisu dyspozytywnego albo innymi regułami ustalonymi przez strony.
Od czasu wydania wyroku TSUE, wzrasta liczba spraw sądowych dotyczących umów kredytowych powiązanych z kursem walut obcych. Przyczyny tego zjawiska znaleźć można w nasilonej akcji marketingowej ze strony podmiotów reprezentujących kredytobiorców w postępowaniach sądowych i stałej obecności tematyki w mediach oraz zmieniającej się tendencji w orzecznictwie sądów krajowych.
Większość wyroków sądowych zapadających po orzeczeniu TSUE z 03 października 2019 roku nie jest korzystna dla banków, jednak orzecznictwo nadal nie jest jednolite. Niektóre sądy rozpoznające sprawy dotyczące kredytów hipotecznych powiązanych z kursem walut obcych zwróciły się do TSUE z kolejnymi pytaniami prejudycjalnymi. Stanowisko TSUE w tym zakresie może mieć wpływ na dalsze orzecznictwo sądowe.
Bank na bieżąco monitoruje orzecznictwo krajowe oceniając ryzyko prawne związane z kredytami waloryzowanymi kursem waluty obcej i uwzględnia w swoich analizach to, wyrok TSUE z 03 października 2019 roku oraz orzeczenia polskich sądów w podobnych sprawach wpływają na wzrost liczby postępowań sądowych i zwiększenie wartości dochodzonych roszczeń.
W dniu 07 maja 2021 roku Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów podjął uchwałę dotyczącą odpowiedzi na pytania postawione przez Rzecznika Finansowego, potwierdzając stanowisko, w razie nieważności umowy kredytu, każdej ze stron przysługuje odrębnie roszczenie o zwrot spełnionego świadczenia oraz wskazując, że umowa może być uznana za definitywnie bezskuteczną dopiero wtedy, gdy konsument zostanie należycie poinformowany o skutkach upadku umowy i nie wyrazi zgody na związanie postanowieniem uznanym za abuzywne. Pytania postawione przez Rzecznika Finansowego tylko w pewnej części pokrywały się z pytaniami przedstawionymi Sądowi Najwyższemu przez Pierwszego Prezesa SN. Nie zapadła dotychczas uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN odpowiadająca na wszystkie zagadnienia przedstawione przez Pierwszego Prezesa SN. Na dzień 11 maja 2021 roku (poprzednio zakładane terminy to 25 marca 2021 roku a następnie 13 kwietnia 2021 roku) wyznaczony był termin posiedzenia Izby Cywilnej Sądu Najwyższego w pełnym składzie. Sąd Najwyższy nie podjął jednak zapowiadanej uchwały we wskazanym wyżej terminie, lecz wystąpił do Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Urzędu Komisji Nadzoru Bankowego oraz Prezesa Narodowego Banku Polskiego o przedstawienie stanowiska co do kierunków rozstrzygnięcia zagadnień prawnych przedstawionych przez Pierwszego Prezesa SN. Oczekiwane stanowiska zostały przekazane do SN. Na kolejnym posiedzeniu pełnego składu Izby Cywilnej wyznaczonym na 02 września 2021 roku nie zapadła uchwała o charakterze merytorycznym. Wydane zostało postanowienie o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytań, których przedmiotem kwestie dotyczące zasad powoływania i odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów. Zwrócenie się z pytaniami prejudycjalnymi
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 146
w kwestiach ustrojowych do TSUE oznacza, że kolejne posiedzenie składu całej Izby odbyć się może zapewne nie wcześniej niż za kilkanaście miesięcy. Równolegle postanowieniem z 29 lipca 2021 roku SN w składzie trzech sędziów przedstawił powiększonemu składowi SN (7 sędziów) pytanie prawne związane z zagadnieniami dotyczącymi wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Termin posiedzenia w tej sprawie nie jest znany.
W dniu 16 lutego 2023 roku Rzecznik Generalny TSUE w sprawie sprawy C-520/21 przedstawił opinię, w której stwierdził, że:
1. przepisy Dyrektywy 93/13 (art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1) należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą w przypadku uznania, umowa kredytu zawarta przez konsumenta i bank jest od początku nieważna z powodu zawarcia w niej nieuczciwych warunków umownych, konsument, oprócz zwrotu pieniędzy zapłaconych na podstawie tej umowy oraz zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty, może w następstwie takiego uznania domagać się od banku także dodatkowych świadczeń. Do sądu krajowego należy ustalenie, w świetle prawa krajowego, czy konsumenci mają prawo dochodzić tego rodzaju roszczeń oraz, jeżeli tak jest, rozstrzygnięcie o ich zasadności.
2. przepisy Dyrektywy 93/13 stoją na przeszkodzie wykładni sądowej prawa krajowego, zgodnie z którą w przypadku nieważności umowy o kredyt, bank, oprócz zwrotu kapitału oraz zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty, może domagać się od konsumenta także dodatkowych świadczeń. Rzecznik uważa jednak, że nawet jeśli prawo krajowe dopuszczałoby takie roszczenia, to Dyrektywa 93/13 je wyklucza.
Opinia Rzecznika jest niekorzystna dla sektora bankowego, przy czym jest niewiążąca dla TSUE. Następnym etapem w tej sprawie będzie wydanie wyroku przez TSUE. Rozstrzygnięcie TSUE będzie miało istotny wpływ na orzecznictwo krajowe i w zależności od treści wyroku może mieć negatywne skutki dla sektora bankowego.
Na dzień 31 grudnia 2022 roku przed sądami zawisły łącznie 919 sprawy przeciwko Bankowi, dotyczące kredytów i pożyczek powiązanych z kursem waluty obcej, głównie CHF, w których wartość przedmiotu sporu wynosiła 316,23 mln zł. Zgłaszane w pozwach roszczenia wywodzone z umów kredytów i pożyczek powiązanych z kursem waluty obcej generalnie dotyczą uznania umowy kredytu/pożyczki za nieważną i zasądzenia alternatywnie uznania za abuzywne klauzul denominacyjnych (przeliczeniowych).
Program Ugód dotyczący kredytów mieszkaniowych, zabezpieczonych hipotecznie, powiązanych z kursem waluty obcej
W styczniu 2021 roku grupa banków, w tym Bank Ochrony Środowiska S.A., w oparciu o założenia propozycji Przewodniczącego KNF ogłoszonej w grudniu 2020, rozpoczęła konsultacje międzysektorowe dotyczące stworzenia katalogu najlepszych praktyk celem dążenia do wypracowania ugody zawieranej z klientami na zasadzie dobrowolnej oferty.
Na podstawie tych konsultacji i w oparciu o propozycję Przewodniczącego KNF Bank opracował Program Ugód dla klientów spłacających kredyty mieszkaniowe powiązane z kursem waluty obcej. Program Ugód umożliwia klientom uwolnienie się od ryzyka kursowego przez przewalutowanie kredytu na PLN i spłatę pozostałego salda kredytu po jego redukcji do poziomu wynikającego z rzeczywiście wykonanych spłat na rzecz Banku w oparciu o harmonogram określony w PLN tak, jakby od początku kredyt ten był kredytem złotowym z oprocentowaniem według stawki WIBOR oraz odpowiedniej marży.
W dniu 08 grudnia 2021 roku Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Banku wyraziło zgodę na Program Ugód. Z dniem 31 stycznia 2022 roku Bank uruchomił Program Ugód dla klientów spłacających kredyty hipoteczne powiązane z kursem waluty obcej na zasadach zaproponowanych przez Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego.
Do ugody z Bankiem w ramach Programu Ugód przystąpić może klient, którego kredyt jest w trakcie spłaty, i który zaciągnął go na własne cele mieszkaniowe. Do ugody może przestąpić również ten klient, który wszczął przeciwko Bankowi postępowanie o unieważnienie umowy kredytowej nie zakończone prawomocnym orzeczeniem sądu. Szczegółowe warunki programu Ugód opisane zostały na stronie internetowej Banku https://www.bosbank.pl/przewalutowanie-kredytu .
Zarząd Banku dokonując szacunku rezerwy na ryzyko prawne związane z walutowymi kredytami hipotecznymi na dzień 31 grudnia 2022 roku uwzględnił scenariusz zawierania ugód z klientami ze względu na oczekiwaną skłonność klientów do zawarcia porozumienia z Bankiem. Na dzień 31 grudnia 2022 roku do Banku wpłynęło 798 wniosków
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 147
o ugody dotyczących walutowych kredytów hipotecznych. Saldo do spłaty tych kredytów wyniosło 81 mln zł. Podpisano 327 ugody.
Ujęcie ryzyka prawnego dotyczącego kredytów mieszkaniowych, zabezpieczonych hipotecznie powiązanych z kursem waluty obcej
Unieważnienie umowy kredytu walutowego skutkuje wzajemnym zwrotem świadczeń spełnionych przez strony umowy. Zawarcie ugody z klientem na warunkach proponowanych przez Bank powoduje zmniejszenie kwoty kredytu pozostającego do spłaty. W obydwu przypadkach Bank odnotowuje spadek oczekiwanych przepływów pieniężnych i na tej podstawie zgodnie z paragrafem B5.4.6 MSSF 9 „Instrumenty finansowe” ujmowana jest korekta wartości bilansowej brutto kredytu walutowego. W przypadku oszacowania zobowiązania wobec klienta przewyższającego dotychczasową wartość bilansową brutto kredytu ujmowana jest rezerwa zgodnie z MSR 37. Bank ujmuje również rezerwę zgodnie z MSR 37 dotyczącą kredytów spłaconych na dzień bilansowy.
Korekta wartości bilansowej brutto kredytów walutowych zgodnie z paragrafem B5.4.6 MSSF 9 „Instrumenty finansowe” oraz rezerwa zgodnie z MSR 37 szacowane na podstawie założonych scenariuszy zawarcia ugody oraz unieważnienia umowy kredytowej.
Założenia w ramach scenariusza uwzględniającego możliwość zawierania porozumienia z klientami opierają się na konwersji dotychczasowego kredytu denominowanego lub indeksowanego do waluty obcej na kredyt wyrażony w PLN. Przewidziane jest, że dotychczasowe spłaty kredytu denominowanego lub indeksowanego będą podlegać rozliczeniu wg harmonogramu spłaty kredytu tak, jakby od początku były on kredytem złotowym, tj. uwzględniając oprocentowanie wg odpowiedniej stopy WIBOR powiększonej o marżę. Wskutek takiej konwersji wartość dotychczasowego portfela kredytów denominowanych lub indeksowanych ulegnie zmniejszeniu, co odzwierciedlone jest w kwocie rezerwy.
W związku ze sprawami sądowymi Bank szacuje również wartość rezerwy wynikającej ze zgłoszonych pozwów oraz pozwów, których zgłoszenie przewiduje się w latach przyszłych. Wartość rezerwy jest szacowana na podstawie prawdopodobieństwa wydania niekorzystnego wyroku sądowego dla Banku i jego oczekiwanych skutków finansowych w zależności od rodzaju rozstrzygnięć sądowych. Przyjęte scenariusze niekorzystnych rozstrzygnięć bazują na opiniach prawnych i dotychczasowych doświadczeniach Banku. Przyjęte scenariusze uwzględniają stwierdzenie nieważności umowy lub zawarcia ugody sądowej.
W modelu kalkulacji rezerwy przyjęto również założenie co do prognozy liczby pozwów klientów w horyzoncie 5 lat. Liczba pozwów sądowych utrzymywała się w ciągu roku 2022 na stabilnym poziomie. Przedstawiona przez Rzecznika Generalnego TSUE opinia w dniu 16 lutego 2023 roku nie ma bezpośrednio negatywnego skutku na poziom korekty wartości bilansowej brutto kredytów walutowych oraz rezerwy na ryzyko prawne, ponieważ Bank nie ujmował w wyliczeniu skutków ryzyka prawnego wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. W przyszłości opinia ta i orzeczenie TSUE wydane w sprawie C-520/21 mogą mieć jednak wpływ na zmiany parametrów modelu i wielkość prognoz. Bank będzie obserwował statystyki i oceniał ich wpływ na model.
Działający od lutego 2022 roku Programu Ugód wpływa korzystnie na kształtowanie się liczby nowych pozwów w perspektywie działania programu. Utrzymujące się jednak wysokie stopy procentowe zahamowały dynamikę podpisywanych nowych porozumień z klientami.
Unieważnienie umowy kredytu lub zawarcie z klientem ugody skutkuje usunięciem z bilansu Banku dotychczasowej należności. Koszt powstały po stronie Banku, tj. usunięcie należności bilansowej oraz ewentualne płatności realizowane na rzecz klienta, kompensowany jest z korektą wartości bilansowej brutto kredytu lub rezerwą utworzoną zgodnie z MSR 37. Koszty przewyższające korektę wartości bilansowej brutto lub rezerwę utworzoną zgodnie z MSR 37 ujmowane w rachunku zysków i strat. Niezwrócona Bankowi na dzień bilansowy kwota wypłaconego kapitału kredytu ujęta jest jako należność w pozycji „Inne aktywa”. W przypadku zawarcia z klientem ugody polegającej na przewalutowaniu umowy kredytowej na walutę PLN i określeniu pozostałej kwoty kredytu do spłaty, Bank ujmuje nową umowę kredytową w ramach należności od klientów (kredyty mieszkaniowe).
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 148
Korekta wartości bilansowej brutto kredytów i szacunki ryzyka prawnego
Wartość zadłużenia klientów z tytułu kapitału pozostającego do spłaty kredytów powiązanych z kursem waluty obcej
31-12-2022
31-12-2021
CHF
773 402
877 489
EUR
508 081
552 439
USD
36 053
36 781
Razem
1 317 536
1 466 709
Korekta wartości bilansowej brutto kredytów hipotecznych powiązanych z kursem waluty obcej i rezerwa z tytułu ryzyka prawnego
31-12-2022
31-12-2021
Rezerwy:
CHF
108 681
46 955
EUR
1 279
4 440
USD
6 497
570
116 457
51 965
Korekta WBB:
CHF
381 502
321 828
EUR
11 637
30 773
USD
5 168
3 581
398 308
356 181
Razem
514 764
408 146
Zmiany korekty wartości bilansowej brutto kredytów i rezerwa z tytułu ryzyka prawnego
31-12-2022
Razem
Korekta wartości bilansowej brutto
Rezerwa
Stan na początek okresu
408 146
356 181
51 965
Wykorzystanie z tytułu zawartej ugody
w ramach Programu Ugód
-27 303
-
-27 303
Wykorzystanie w wyniku sprawy spornej
-34 449
-3 869
-30 580
Koszty utworzonych rezerw
139 930
44 075
95 855
Różnice kursowe
28 440
1 920
26 520
Stan na koniec okresu
514 764
398 307
116 457
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 149
31-12-2021
Razem
Korekta wartości bilansowej brutto
Rezerwa
Stan na początek okresu
376 410
350 338
26 072
Wykorzystanie z tytułu zawartej ugody
w ramach Programu Ugód
-
-
-
Wykorzystanie w wyniku sprawy spornej
-3 443
-
-3 443
Koszty utworzonych rezerw
20 783
5 843
14 940
Różnice kursowe
14 396
-
14 396
Stan na koniec okresu
408 146
356 181
51 965
Koszty ryzyka prawnego ujęte w rachunku zysków i strat
01-01-2022 31-12-2022
01-01-2021 31-12-2021
Koszt z tytułu zawartej ugody w ramach Programu Ugód
478
-
Koszt w wyniku sprawy spornej
3 898
-
Razem
4 376
-
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 150
42. Kapitał podstawowy
Zarejestrowany kapitał zakładowy
Na dzień 31 grudnia 2022 roku kapitał zakładowy wynosił 929 477 tys. i nie uległ zmianie wobec stanu na dzień 31 grudnia 2021 roku.
Seria/ emisja
Rodzaj akcji
Rodzaj uprzywile- jowania akcji
Liczba akcji
Wartość serii/emisji wg wartości nominalnej w tys. zł
Sposób pokrycia
Data rejestracji
Prawo do dywidendy (od daty)
A
O
zwykłe
236 700
2 367
opłacone
09-01-91
01-01-92
B
O
zwykłe
1 263 300
12 633
opłacone
11-03-92
01-01-93
C
O
zwykłe
477 600
4 776
opłacone
30-12-92
01-01-93
C
O
zwykłe
22 400
224
wkład niepieniężny
30-12-92
01-01-93
D
O
zwykłe
1 300 000
13 000
opłacone
30-12-93
01-01-94
E
O
zwykłe
647 300
6 473
opłacone
30-06-94
01-01-95
E
O
zwykłe
15 500
155
wkład niepieniężny
30-06-94
01-01-95
E
O
zwykłe
37 200
372
wkład niepieniężny
30-06-94
01-01-95
F
O
zwykłe
1 500 000
15 000
opłacone
30-12-94
01-01-95
G
O
zwykłe
1 260 000
12 600
opłacone
30-06-95
01-01-96
H
O
zwykłe
670 000
6 700
opłacone
30-06-95
01-01-96
I
O
zwykłe
70 000
700
opłacone
30-06-95
01-01-96
J
O
zwykłe
1 055 000
10 550
opłacone
21-06-96
01-01-96
K
O
zwykłe
945 000
9 450
opłacone
21-06-96
01-01-96
L
O
zwykłe
1 200 000
12 000
opłacone
29-11-96
01-01-96
M
O
zwykłe
2 500 000
25 000
opłacone
07-05-98
01-01-97
N
O
zwykłe
1 853 000
18 530
opłacone
13-06-07
01-01-07
O
O
zwykłe
1 320 245
13 202
wkład niepieniężny
25-06-10
01-01-10
P
O
zwykłe
6 500 000
65 000
opłacone
15-06-12
01-01-11
U
O
zwykłe
40 000 000
400 000
opłacone
12-07-17
01-01-16
V
O
zwykłe
30 074 426
300 744
opłacone
04-07-18
01-01-18
Liczba akcji, razem
92 947 671
Kapitał zakładowy wg wartości nominalnej razem
929 477
Kapitał zakładowy razem
929 477
Wartość nominalna jednej akcji wynosi 10 zł.
Na dzień 31 grudnia 2022 roku ogólna liczba głosów wynikająca ze wszystkich wyemitowanych przez Bank akcji wynosiła 92 947 671 i nie zmieniła się wobec stanu na dzień 31 grudnia 2021 roku.
Jedna akcja daje prawo do jednego głosu na walnym zgromadzeniu.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 151
Struktura akcjonariuszy posiadających bezpośrednio i pośrednio przez podmioty zależne co najmniej 5% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu Banku:
31-12-2022
31-12-2021
Akcjonariusz
Liczba głosów na WZ (akcji)
% udział w ogólnej liczbie głosów na WZ (w kapitale zakładowym)
Liczba głosów na WZ (akcji)
% udział w ogólnej liczbie głosów na WZ (w kapitale zakładowym)
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
53 951 960
58,05
53 951 960
58,05
Fundusz Inwestycji Polskich Przedsiębiorstw Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych
8 000 000
8,61
8 000 000
8,61
Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych
5 148 000
5,54
5 148 000
5,54
Na pozostałych akcjonariuszy przypada łącznie 27,8% udziałów w kapitale zakładowym Banku.
Na dzień sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego nie znane zmiany w strukturze własności znacznych pakietów akcji.
Akcje własne
Na dzień 31 grudnia 2022 roku Bank posiadał 37 775 akcji własnych, które reprezentują 0,04% kapitału zakładowego i 0,04% ogólnej liczby głosów na Walnym Zgromadzeniu Banku.
Bank, zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych, nie jest uprawniony do wykonywania prawa głosu z akcji własnych.
Kapitał zapasowy ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej
Kapitał zapasowy ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej tworzony jest z nadwyżki osiągniętej przy emisji akcji powyżej wartości nominalnej pozostałej po pokryciu kosztów emisji.
Na dzień 31 grudnia 2022 roku oraz na dzień 31 grudnia 2021 roku kapitał zapasowy wynosił 532 851 tys. zł.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 152
43. Kapitał z aktualizacji wyceny
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Przeszacowanie składników aktywów finansowych wycenianych wg wartości godziwej przez inne całkowite dochody
-72 867
-36 530
Przeszacowanie zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych
2 665
3 243
Odroczony podatek dochodowy
13 339
6 325
Kapitał z aktualizacji wyceny, razem
- 56 863
- 26 962
Zmiana stanu kapitału z aktualizacji wyceny
Wyszczególnienie
Stan na 01 stycznia 2022
-26 962
Zwiększenie z tytułu:
856 987
wyceny inwestycyjnych papierów wartościowych
856 987
Zmniejszenie z tytułu:
-893 902
wyceny inwestycyjnych papierów wartościowych
-893 324
przeszacowanie zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych
-578
Odroczony podatek dochodowy
7 014
Stan na 31 grudnia 2022
-56 863
Stan na 01 stycznia 2021
67 869
Zwiększenie z tytułu:
249 345
wyceny inwestycyjnych papierów wartościowych
249 345
Zmniejszenie z tytułu:
-366 421
wyceny inwestycyjnych papierów wartościowych
-366 111
przeszacowanie zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych
-310
Odroczony podatek dochodowy
22 245
Stan na 31 grudnia 2021
-26 962
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 153
44. Zyski zatrzymane
Na zyski zatrzymane składają się: pozostały kapitał zapasowy, fundusz ogólnego ryzyka oraz niepodzielony wynik finansowy.
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Pozostały kapitał zapasowy:
382 585
333 871
utworzony ustawowo
44 000
44 000
utworzony zgodnie ze statutem ponad wymaganą ustawowo (minimalną) wartość
334 260
285 546
inny
4 325
4 325
Fundusz ogólnego ryzyka
48 302
48 302
Niepodzielony wynik finansowy
127 608
48 714
niepodzielony wynik z lat ubiegłych
-
-
wynik netto bieżącego okresu
127 608
48 714
Zyski zatrzymane razem
558 495
430 887
Kapitał zapasowy tworzony jest z odpisów z rocznego zysku netto w wysokości co najmniej 8% zysku netto, dopóki kapitał ten nie osiągnie przynajmniej jednej trzeciej kapitału zakładowego. Część kapitału zapasowego w wysokości jednej trzeciej kapitału zakładowego może być przeznaczona jedynie na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym.
Kapitał rezerwowy tworzony jest z odpisów z rocznego zysku netto niezależnie od kapitału zapasowego z przeznaczeniem na pokrycie szczególnych strat i wydatków.
O użyciu kapitału zapasowego i rezerwowego rozstrzyga Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy.
Fundusz ogólnego ryzyka przeznaczony na niezidentyfikowane ryzyka w działalności Banku tworzony jest z odpisów z rocznego zysku netto, zgodnie z zasadami określonymi w przepisach prawa bankowego.
45. Rachunkowość zabezpieczeń
Przyjęte zasady rachunkowości zabezpieczeń
Rachunkowość zabezpieczeń jest integralnym elementem procesu zarządzania ryzykiem finansowym. Zarządzanie ryzykiem finansowym odbywa się w ramach obowiązującego w Banku procesu zarządzania ryzykiem.
Zabezpieczanym ryzykiem jest ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej. Bank stosuje rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej obligacji Skarbu Państwa o stałym oprocentowaniu.
Rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych
Na 31 grudnia 2022 roku BOŚ S.A. nie stosował rachunkowości zabezpieczeń przepływów pieniężnych.
Rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej
Bank w okresie objętym zabezpieczeniem dokonuje zabezpieczenia zmienności wartości godziwej obligacji o stałym oprocentowaniu, wynikających ze zmian rynkowych stóp procentowych. Pozycję zabezpieczaną stanowi część obligacji Skarbu Państwa utrzymywanych w modelu biznesowym HtCS. Instrumentem zabezpieczającym transakcje Interest Rate Swap (IRS), w których Bank dokonuje płatności w oparciu o stałą stopę procentową, a otrzymuje kupon oparty o zmienną stopę (6-miesięczny WIBOR).
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 154
Dzięki ustanowieniu powiązania zabezpieczającego, w rachunku zysków i strat uzyskiwany jest efekt wzajemnego kompensowania się zmian wartości godziwej instrumentu zabezpieczającego i pozycji zabezpieczanej z tytułu zabezpieczanego ryzyka. Zabezpieczeniu podlega tylko jeden rodzaj ryzyka (tj. ryzyko zmienności stóp procentowych). Spread pomiędzy kwotowaniami obligacji skarbowych i transakcji IRS zostaje wyłączony z zabezpieczenia.
Oczekuje się, że zabezpieczenie będzie wysoce skuteczne w kompensowaniu zmian wartości godziwej wynikających z zabezpieczanego ryzyka. Efektywność zabezpieczenia jest weryfikowana poprzez zastosowanie prospektywnych i retrospektywnych testów efektywności. Test prospektywny polega na analizie miary BPV pozycji zabezpieczanej i instrumentu zabezpieczającego. Test retrospektywny jest wykonywany w oparciu o metodę bezpośredniej kompensaty, w ramach której następuje porównanie zmian wartości transakcji zabezpieczających oraz pozycji zabezpieczanej wynikających ze zmian zabezpieczanego czynnika ryzyka. Test retrospektywny daje wynik pozytywny, jeżeli współczynnik oceny efektywności mieści się w przedziale <0,8;1,25>. Testy wykonywane z częstotliwością kwartalną. Bank nie identyfikuje istotnych źródeł nieefektywności zabezpieczenia wartości godziwej.
Zmiana wartości godziwej pozycji zabezpieczanej wynikająca ze zmian rynkowych stóp procentowych ujmowana jest w rachunku zysków i strat. Zmiany wartości godziwej obligacji, nie wynikające ze zmian zabezpieczanego czynnika ryzyka odnoszone na kapitał z aktualizacji wyceny. Zmiany wyceny instrumentu zabezpieczającego ujmowane są w rachunku zysków i strat.
Wg stanu na 31 grudnia 2022 roku Bank posiadał jedno powiązanie zabezpieczające wartość godziwą zabezpieczenie ustanowione 20 października 2015 roku.
Pozycja zabezpieczana w ramach powiązania zabezpieczającego ustanowionego w 2015 roku obejmuje 240 mln obligacji Skarbu Państwa DS0725, zapadających w lipcu 2025 roku.
Wg stanu na 31 grudnia 2022 roku na rachunku zysków i strat zaksięgowano kwotę 5 224 tys. zł, wynikającą ze zmian wartości godziwej obligacji z tytułu ryzyka stopy procentowej oraz wartości godziwej transakcji IRS. W kapitale z aktualizacji wyceny zaewidencjonowana była kwota -6 238 tys. zł, stanowiąca sumę wpływu na kapitał obligacji z momentu ustanowienia powiązania zabezpieczającego (-11 345 tys. zł) oraz zmiany wartości godziwej obligacji, wynikającej z niezabezpieczonej części ryzyka (spreadu pomiędzy kwotowaniami obligacji i transakcji IRS).
31-12-2022
31-12-2021
Wyszczególnienie
wartość bilansowa
wartość nominalna
wartość godziwa*\
wartość bilansowa
wartość nominalna
wartość godziwa*\
Instrumenty zabezpieczające
Interest Rate Swap (IRS) – wycena ujemna
30 562
258 000
25 090
9 121
258 000
11 587
Pozycja zabezpieczana
Obligacje SP - wycena dodatnia
223 428
240 000
-19 866
238 620
240 000
-6 490
Łączny wpływ na wynik
5 224
5 097
*\w przypadku obligacji stanowiących pozycję zabezpieczaną jest to korekta wartości godziwej.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 155
46. Płatności na bazie akcji
Polityka wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w BOŚ S.A.
W celu wypełnienia wymogów określonych w Rozporządzeniu Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 8 czerwca 2021 roku w sprawie systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej oraz polityki wynagrodzeń w bankach a także w zgodzie z postanowieniami Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 roku w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, Bank wdrożył Politykę wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze, zatwierdzoną przez Radę Nadzorczą Banku Ochrony Środowiska S.A.
Komitet ds. Wynagrodzeń i Nominacji powołany przez Radę Nadzorczą Banku opiniuje Politykę wynagrodzeń, opiniuje i projektuje zasady wynagradzania członków Zarządu, opiniuje wysokość wynagrodzenia zmiennego osób zajmujących stanowiska kierownicze, opiniuje i monitoruje wysokość wynagrodzenia zmiennego osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku odpowiedzialne za zarządzanie ryzykiem na drugim poziomie, kierowanie komórką do spraw zgodności oraz kierowanie komórką audytu wewnętrznego.
Wypełniając obowiązek informacyjny wynikający z postanowień rekomendacji nr 30.1. Rekomendacji Z KNF oraz Polityki wynagrodzeń, Bank Ochrony Środowiska S.A. informuje, że stosunek średniego całkowitego wynagrodzenia brutto członków zarządu w okresie 2022 roku do średniego całkowitego wynagrodzenia brutto pozostałych pracowników banku w okresie 2022 roku, wynosi 6,59 i tym samym nie przekracza ustalonej wartości.
Maksymalny poziom wynagrodzenia zmiennego każdej z osób zajmujących stanowisko kierownicze nie przekracza 100% wynagrodzenia stałego. Walne Zgromadzenie Banku Ochrony Środowiska S.A. może wyrazić zgodę na zwiększenie maksymalnego poziomu wynagrodzenia zmiennego w stosunku do wynagrodzenia stałego do 200%, zgodnie z procedurą przewidzianą w § 25 ust. 3 pkt 4) lit. b) i c) Rozporządzenia MFFiPR. Zwiększenie maksymalnego poziomu wynagrodzenia zmiennego, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym, nie dotyczy Członków Zarządu Banku.
W okresie sprawozdawczym, Polityka wynagrodzeń nie była nowelizowana.
W okresie sprawozdawczym:
1. rozliczono trzecią (z trzech) transzę odroczonego wynagrodzenia zmiennego za wyniki roku 2018; przewidywany całkowity koszt wyniesie 113,5 tys. brutto, w tym przyznano płatności w akcjach fantomowych stanowiące świadczenie krótkoterminowe, które zostanie wypłacone po upływie okresu retencyjnego, tj. po okresie 6 miesięcy liczonego od dnia przyznania zmiennego składnika wynagrodzenia po kursie stanowiącym średnią arytmetyczną z kursów zamknięcia ustalonych na pięciu pierwszych sesjach po upływie okresu retencyjnego 7 785 sztuk akcji oraz wypłacono w gotówce 56,8 tys. zł brutto stanowiące świadczenie krótkoterminowe,
2. rozliczono drugą (z trzech) transzę odroczonego wynagrodzenia zmiennego za wyniki roku 2019; przewidywany całkowity koszt wyniesie 96,9 tys. brutto, w tym przyznano płatności w akcjach fantomowych stanowiące świadczenie krótkoterminowe, które zostanie wypłacone po upływie okresu retencyjnego, tj. po okresie 6 miesięcy liczonego od dnia przyznania zmiennego składnika wynagrodzenia po kursie stanowiącym średnią arytmetyczną z kursów zamknięcia ustalonych na pięciu pierwszych sesjach po upływie okresu retencyjnego 7 071 sztuk akcji oraz wypłacono w gotówce 48,4 tys. zł brutto stanowiące świadczenie krótkoterminowe,
3. członkom zarządu zostało naliczone wynagrodzenie zmienne za wyniki roku 2021 w łącznej wartości 1 564,8 tys. 60% naliczonego wynagrodzenie podlegało rozliczeniu w 2022 roku, natomiast 40% naliczonego wynagrodzenia (tj. 625,9 tys. zł) zostało odroczone na kolejne 5 lat. 50% z wynagrodzenia rozliczonego w 2022 roku zostało wypłacone w gotówce (łączna kwota 469,4 tys. zł), natomiast pozostałe 50% przyznano w akcjach fantomowych stanowiących świadczenie krótkoterminowe, który zostaną wypłacone po upływie okresu retencyjnego, tj. w marcu 2023, po kursie stanowiącym średnią arytmetyczną z kursów zamknięcia ustalonych na pięciu pierwszych sesjach po upływie okresu retencyjnego - 52 601 sztuk akcji,
4. 32 osobom zajmującym stanowiska kierownicze zidentyfikowane jako mające istotny wpływ na profil ryzyka Banku (z pominięciem Członków Zarządu), z uwagi na spełnienie obu warunków niezbędnych do naliczenia
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 156
premii oraz brak stwierdzonych znaczących nieprawidłowości czy zastrzeżeń w wykonywaniu powierzonych obowiązków, zostało naliczone i wypłacone wynagrodzenie zmienne, w łącznej wysokości 1 191,2 tys. zł,
5. 6 osobom zajmującym stanowiska kierownicze zidentyfikowane jako mające istotny wpływ na profil ryzyka Banku (z pominięciem Członków Zarządu), została wypłacona nagroda pieniężna w łącznej wysokości 51 tys. za realizację poszczególnych projektów realizowanych w 2021 roku,
6. 25 osobom zajmującym stanowiska kierownicze zidentyfikowane jako mające istotny wpływ na profil ryzyka Banku (z pominięciem Członków Zarządu), mając na uwadze wzorową postawę odzwierciedlającą wartości Banku, ponadprzeciętne zaangażowanie oraz efektywność, skuteczność oraz terminowość w realizacji wyznaczonych zadań, co miało wpływ na poprawę postrzegania BOŚ jako banku specjalistycznego oraz osiągnięcie przez Grupę BOŚ w 2021 roku zysku netto w wysokości ponad 47 mln wobec 307 mln straty netto wykazanej rok wcześniej, poprawę w obydwu podstawowych obszarach działalności, tj. wyniku odsetkowego (wzrost do 376 mln zł, tj. o 1,4% rok do roku), oraz wyniku prowizyjnego (sięgnął 142 mln i był o 5,4% wyższy od dotychczas rekordowego poziomu z 2020 roku), zostały wypłacone nagrody uznaniowe w łącznej wysokości 377,8 tys. zł.
Zgodnie z postanowieniami Rozdziału IV par. 14 ust. 4 Polityki wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku Ochrony Środowiska S.A. (z pominięciem Członków Zarządu) wynagrodzenie zmienne nie podlegało mechanizmowi odraczania i wypłaty części wynagrodzenia w akcjach.
Wynagrodzenie zmienne za wyniki roku 2022 nie zostało jeszcze rozliczone i przyznane.
47. Informacje dodatkowe do sprawozdania z przepływów pieniężnych
Środki pieniężne i ekwiwalenty środków pieniężnych
Dla potrzeb sprawozdania z przepływów pieniężnych saldo środków pieniężnych i ekwiwalentów środków pieniężnych zawiera następujące salda o wysokiej płynności i terminie zapadalności krótszym niż trzy miesiące.
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Kasa, środki w Banku Centralnym (Nota 22)
575 865
361 564
Lokaty w innych bankach, ujęte w ekwiwalentach środków pieniężnych (Nota 23)
213 672
339 005
Inwestycyjne papiery wartościowe (Nota 25)
4 465 127
2 899 014
Razem
5 254 664
3 599 583
Saldo środków pieniężnych i ekwiwalentów środków pieniężnych zawiera rezerwę obowiązkową utrzymywaną na rachunku w NBP.
Zgodnie z paragrafem 12 Uchwały NBP nr 40/2015 Bank może wykorzystywać środki utrzymywane na rachunku rezerwy obowiązkowej do bieżących rozliczeń pieniężnych.
Rezerwa deklarowana do utrzymania w miesiącu grudniu 2022 roku wynosiła 618 966 tys. (grudzień 2021 295 202 tys. zł). Bank zobowiązany jest utrzymywać średnie saldo środków pieniężnych w miesiącu powyżej zadeklarowanej rezerwy obowiązkowej.
Zarząd Narodowego Banku Polskiego w dniu 21 czerwca 2018 roku podjął uchwałę w sprawie zwolnienia Banku z obowiązku utrzymywania 55% wymaganej rezerwy obowiązkowej. Powyższe zwolnienie obowiązuje od dnia 02 lipca 2018 roku do dnia 31 grudnia 2021 roku.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 157
Objaśnienie różnic pomiędzy bilansowymi zmianami stanu, a zmianami stanu tych pozycji wykazywanymi w działalności operacyjnej sprawozdania z przepływów pieniężnych:
za rok zakończony
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Zmiana stanu należności od innych banków
149 567
- 248 437
Zmiana stanu lokat w innych bankach, ujęte w ekwiwalentach środków pieniężnych
- 125 333
310 190
Zmiana stanu lokat w innych bankach oraz należności od innych banków razem
24 234
61 753
Zmiana stanu inwestycyjnych papierów wartościowych
- 1 899 187
262 483
Zmiana stanu inwestycyjnych papierów wartościowych przyjęta do środków pieniężnych
1 566 113
719 062
Wykup papierów wartościowych utrzymywanych do terminu zapadalności
- 204 225
- 28 287
Zakup papierów wartościowych wycenianych wg zamortyzowanego kosztu
475 938
70 595
Odsetki otrzymane od papierów wartościowych wycenianych
wg zamortyzowanego kosztu
- 63 833
- 45 169
Przesunięcie odsetek od papierów wartościowych wycenianych
wg zamortyzowanego kosztu do odsetek z działalności inwestycyjnej
109 969
49 988
Przeszacowanie aktywów finansowych wycenianych wg wartości godziwej prze inne całkowite dochody
- 36 337
- 116 766
Zmiana stanu inwestycyjnych papierów wartościowych razem
- 51 562
911 906
Zmiana stanu inwestycji w jednostkach zależnych
- 26 787
- 5 568
Wycena akcji metodą praw własności
36 787
21 567
Pozostałe zmiany
-
1
Dywidenda otrzymana
- 10 000
- 16 000
Zmiana stanu inwestycji w jednostkach zależnych razem
-
-
Zmiana stanu innych aktywów i podatku dochodowego
- 34 495
- 25 172
Odroczony podatek dochodowy wykazany w rachunku zysków i strat
7 126
7 008
Odroczony podatek dochodowy z tytułu wyceny inwestycyjnych papierów wartościowych oraz świadczeń pracowniczych
7 014
22 245
Niepieniężne zmiany z tytułu wartości niematerialnych, rzeczowych środków trwałych oraz prawa do użytkowania - leasing
61
47
Pozostałe zmiany
- 1
Zmiana stanu innych aktywów i podatku dochodowego razem
- 20 294
4 127
Zmiana stanu rezerw
70 944
23 681
Wycena aktuariusza wpływ na kapitał z aktualizacji wyceny
- 578
- 310
Zmiana stanu rezerw razem
70 366
23 371
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 158
Zmiana stanu pozostałych zobowiązań i podatku dochodowego
46 136
41 020
Bieżące obciążenia z tytułu podatku dochodowego
- 65 430
- 32 185
Zapłacony podatek dochodowy
75 567
24 752
Zmiana stanu pozostałych zobowiązań i podatku dochodowego razem
56 273
33 587
Zmiana stanu zobowiązań z tytułu emisji bankowych papierów wartościowych
- 24 072
111
Wykup obligacji, w tym:
32 500
-
od podporządkowanych
32 500
-
Odsetki zapłacone od obligacji własnych, w tym:
14 901
12 036
od obligacji podporządkowanych
14 901
12 036
Odsetki naliczone od obligacji własnych, w tym:
- 23 329
- 12 147
od obligacji podporządkowanych
- 23 329
- 12 147
Zmiana stanu zobowiązań z tytułu emisji bankowych papierów wartościowych razem
-
-
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 159
48. Charakterystyka instrumentów pochodnych oraz transakcji wymiany walutowej
Transakcje wymiany walut i walutowych instrumentów pochodnych:
31-12-2022
31-12-2021
31-12-2022
31-12-2021
31-12-2022
31-12-2021
Instrument
FX Swap
FX Forward
FX Spot
Opis instrumentu
Transakcja, która zobowiązuje strony kontraktu do dokonania początkowej wymiany walut
w wyznaczonym dniu i po określonym kursie oraz zwrotnej (końcowej) wymiany tych walut, w określonym w przyszłości dniu (innym niż rozliczenie tzw. pierwszej „nogi”) i po kursie uzgodnionym w momencie zawarcia transakcji (przeważnie różnym od kursu wymiany początkowej). Waluta, którą jeden z kontrahentów jest zobowiązany zapłacić drugiemu w wyniku wymiany końcowej jest tą samą walutą, którą kontrahent otrzymał w wymianie początkowej.
Terminowa transakcja wymiany określonej kwoty waluty na inną walutę w określonym terminie, wg ustalonego kursu terminowego.
Jest to tzw. kontrakt z dostawą waluty (forward outright).
Wszystkie warunki transakcji ustalane są w dniu jej zawarcia.
Transakcja wymiany określonej kwoty waluty na inną walutę, po kursie uzgodnionym w momencie zawierania transakcji.
Rozliczenie tej transakcji następuje w terminie zazwyczaj do dwóch dni roboczych od daty zawarcia.
Cel nabycia lub wystawienia
do obrotu/płynność
do obrotu
do obrotu
Ilość transakcji
36
31
74
91
91
43
Wartość nominalna instrumentów (w tys. zł)
360 035
439 791
191 527
383 526
457 812
110 894
Wartość godziwa
(w tys. zł)
-875
-20 685
4 732
9 316
-432
-54
- dodatnia
135
839
6 244
10 071
259
75
- ujemna
-1 010
-21 524
-1 512
-755
-691
-129
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 160
Przyszłe przychody/ płatności
Zmienne
Zmienne
Zmienne
Średnia zapadalność
2023-01-07
2022-02-22
2023-02-16
2022-05-08
2023-01-03
2022-01-03
Możliwość wcześniejszego rozliczenia
Brak
Na wniosek klienta
Brak
Możliwość wymiany lub zamiany na inny składnik aktywów/ pasywów
Brak
Brak
Brak
Inne warunki
Brak
Brak
Brak
Rodzaj ryzyka związanego z danym instrumentem pochodnym
Ryzyko operacyjne, ryzyko rynkowe, ryzyko kontrahenta
Ryzyko operacyjne, ryzyko rynkowe, ryzyko kontrahenta
Ryzyko operacyjne, ryzyko rynkowe, ryzyko kontrahenta
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 161
Transakcje instrumentami pochodnymi stopy procentowej:
31-12-2022
31-12-2021
31-12-2022
31-12-2021
31-12-2022
31-12-2021
31-12-2022
31-12-2021
Instrument
Transakcje wymiany stopy procentowej (IRS)
Transakcje wymiany stopy procentowej (IRS zabezpieczający PLN)
Transakcje wymiany stopy procentowej (IRS zabezpieczający EUR)
Transakcje Forward na obligacje
Opis instrumentu
Transakcja zobowiązująca obie strony do wymiany okresowych płatności odsetkowych od określonej kwoty nominalnej przez uzgodniony okres. Dokonywane płatności odsetkowe są wyrażone w tej samej walucie i obliczane według ustalonej dla każdej ze stron stopy procentowej (jedna stopa może być stała a druga zmienna lub obie mogą być zmienne, ale uzależnione od różnych indeksów). Ta kategoria obejmuje także transakcje IRS, których kwota nominalna zmienia się w czasie – swapy amortyzowane.
Transakcja zobowiązująca obie strony do wymiany okresowych płatności odsetkowych od określonej kwoty nominalnej przez uzgodniony okres. Dokonywane płatności odsetkowe są wyrażone w tej samej walucie i obliczane według ustalonej dla każdej ze stron stopy procentowej (jedna stopa może być stała a druga zmienna lub obie mogą być zmienne, ale uzależnione od różnych indeksów).
Transakcja zobowiązująca obie strony do wymiany okresowych płatności odsetkowych od określonej kwoty nominalnej przez uzgodniony okres. Dokonywane płatności odsetkowe są wyrażone w tej samej walucie i obliczane według ustalonej dla każdej ze stron stopy procentowej (jedna stopa może być stała a druga zmienna lub obie mogą być zmienne, ale uzależnione od różnych indeksów).
Terminowa transakcja kupna/sprzedaży określonej kwoty papieru wartościowego w określonym terminie, wg ustalonej ceny terminowej. Wszystkie warunki transakcji ustalane są w dniu jej zawarcia.
Cel nabycia lub wystawienia
do obrotu
jako zabezpieczenie (rachunkowość zabezpieczeń wartości godziwej)
jako zabezpieczenie (rachunkowość zabezpieczeń przepływów pieniężnych)
do obrotu
Ilość transakcji
135
162
2
2
-
-
-
-
Wartość nominalna instrumentów (w tys. zł)
2 979 603
3 731 294
258 000
258 000
-
-
-
-
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 162
Wartość godziwa (w tys. zł)
51 372
32 654
30 562
9 121
-
-
-
-
- dodatnia
196 081
104 125
30 562
9 121
-
-
-
-
- ujemna
-144 709
-71 471
-
-
-
-
Przyszłe przychody/ płatności
Zmienne
Zmienne
Zmienne
Zmienne
Średnia zapadalność
2027-02-24
2025-07-17
2025-07-25
2025-07-25
-
-
-
-
Możliwość wcześniejszego rozliczenia
Generalnie brak, ale istnieje taka możliwość w przypadku transakcji z klientami niebankowymi w przypadkach określonych w umowach. Możliwe, rzadko stosowane.
Brak
Brak
Brak
Możliwość wymiany lub zamiany na inny składnik aktywów/ pasywów
Brak
Brak
Brak
Brak
Inne warunki
Brak
Brak
Brak
Brak
Rodzaj ryzyka
Ryzyko operacyjne, ryzyko rynkowe, ryzyko kontrahenta
Ryzyko operacyjne, ryzyko rynkowe, ryzyko kontrahenta
Ryzyko operacyjne, ryzyko rynkowe, ryzyko kontrahenta
Ryzyko operacyjne, ryzyko rynkowe, ryzyko kontrahenta
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 163
Transakcje wymiany walut i walutowych instrumentów pochodnych:
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Wartość instrumentów według wartości nominalnej
1 009 374
934 211
Razem transakcje wymiany walut i walutowych instrumentów pochodnych:
aktywa
6 638
10 985
zobowiązania
-3 213
-22 408
Transakcje instrumentami pochodnymi stopy procentowej:
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Wartość instrumentów według wartości nominalnej
3 237 603
3 989 294
Razem transakcje instrumentami pochodnymi stopy procentowej:
aktywa
226 643
113 246
zobowiązania
-144 709
-71 471
Razem pochodne instrumenty finansowe:
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Wartość instrumentów według wartości nominalnej
4 246 977
4 923 505
Razem pochodne instrumenty finansowe:
aktywa
233 281
124 231
zobowiązania
-147 922
-93 879
Kompensowanie aktywów finansowych i zobowiązań finansowych
Bank w aktywach finansowych i zobowiązaniach finansowych ujętych w sprawozdaniu finansowym nie stosuje kompensaty wartości posiadanych instrumentów finansowych.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 164
49. Wartość godziwa aktywów i zobowiązań finansowych
Poniżej przedstawiono wartość bilansową i godziwą aktywów i zobowiązań finansowych innych niż wyceniane wg wartości godziwej w sprawozdaniu finansowym:
Wyszczególnienie
Wartość bilansowa
31-12-2022
Wartość godziwa 31-12-2022
Wartość bilansowa
31-12-2021
Wartość godziwa 31-12-2021
AKTYWA FINANSOWE
Należności od innych banków
240 885
242 439
390 452
392 591
Należności od klientów
w tym:
11 173 579
11 207 309
11 516 057
11 475 336
należności w złotych polskich
8 731 755
8 795 118
9 014 168
9 032 689
należności w walutach obcych
2 441 824
2 412 191
2 501 889
2 442 647
Inwestycyjne papiery wartościowe - wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
1 900 215
1 626 239
1 582 366
1 544 358
Dłużne papiery wartościowe, w tym:
1 900 215
1 626 239
1 582 366
1 544 358
Skarbu Państwa
1 691 585
1 465 902
1 373 528
1 362 035
pozostałe
208 630
160 337
208 838
182 323
ZOBOWIĄZANIA FINANSOWE
Zobowiązania Banku Centralnego i innych banków
141 143
141 143
420 389
420 389
Zobowiązania wobec klientów, w tym:
18 879 924
18 460 439
17 012 146
17 020 095
klientów instytucjonalnych
9 026 794
9 025 834
9 015 707
9 015 780
klientów detalicznych
9 138 745
9 114 063
7 397 756
7 405 359
pozostałych Klientów
124 710
124 710
87 729
87 729
międzynarodowych instytucji finansowych
589 675
195 832
510 954
511 227
Zobowiązania podporządkowane
345 035
335 736
369 107
356 419
Należności od innych banków
Należności od innych banków obejmują lokaty międzybankowe, rachunki nostro oraz kredyty i pożyczki. Wartość godziwa lokat międzybankowych z uwagi na krótki termin realizacji (do 6 m-cy lokaty międzybankowe na stopę stałą) jest równa wartości bilansowej. Obligacje wyemitowane przez banki wyceniono według wartości godziwej z uwzględnieniem spreadu kredytowego wyznaczonego w oparciu o porównywalne emisje przeprowadzone przez podobne banki.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 165
Należności od klientów
Należności od klientów przedstawiono po pomniejszeniu o odpisy z tytułu utraty wartości. Należności od klientów w bilansie wycenia się głównie według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej (99% wartości bilansowej kredytów).
Za wartość godziwą kredytów jest przyjmowana ich wartość wynikająca z bieżąco oszacowanych przyszłych przepływów kapitałowo-odsetkowych (oddzielnie dla walut i oddzielnie dla PLN) wyliczonych w oparciu o efektywną stopę procentową dla każdego kredytu (z wyjątkiem kredytów o nieustalonym harmonogramie lub kredytów zagrożonych dla których jako wartość godziwa przyjmowana jest wartość bilansowa) dyskontowanych średnią efektywną stopą procentową kredytów udzielonych w ostatnich dwunastu miesiącach. Dla kredytów hipotecznych uwzględniono przedpłaty. W przypadku kredytów w walutach obcych, których Bank zaprzestał udzielania została zastosowana średnia efektywna stopa procentowa odpowiadających im kredytów udzielanych w PLN, skorygowana o różnicę pomiędzy poziomami stóp w poszczególnych walutach i PLN.
Inwestycyjne papiery wartościowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
Do inwestycyjnych papierów wartościowych wycenianych wg zamortyzowanego kosztu należą obligacje Skarbu Państwa przyporządkowane do modelu biznesowego HtC. Za wartość godziwą obligacji przyjmuje się aktualną wycenę pochodzącą z kwotowań rynkowych powiększonych o narosłe odsetki.
Zobowiązania wobec Banku Centralnego i innych banków
Zobowiązania wobec Banku Centralnego oraz zobowiązania z tytułu transakcji repo zostały wykazane w wartości bilansowej. Zobowiązania z tytułu transakcji repo zostały wykazane w wartości bilansowej ze względu na brak dostępnych danych rynkowych do kalkulacji wartości godziwej podstawowej transakcji repo Banku z kontrahentem.
Depozyty międzybankowe, z uwagi na krótki termin zostały ujęte w wartości bilansowej, a zaciągnięte pożyczki (kapitał i odsetki) zostały zdyskontowane średnią efektywną stopą procentową.
Zobowiązania wobec klientów
Zobowiązania w bilansie wycenia się według zamortyzowanego kosztu z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej. Jako wartość godziwa zobowiązań jest przyjmowana ich wartość wynikająca ze zdyskontowania kapitału oraz odsetek dla wszystkich depozytów średnią ważoną stopą procentową, która obowiązywała dla depozytów przyjętych w grudniu 2022 roku. Z uwagi na brak harmonogramów dla rachunków bieżących zostały one ujęte wg wartości bilansowej.
Zobowiązania (kapitał i odsetki) wobec międzynarodowych instytucji finansowych zostały zdyskontowane średnią efektywną stopą procentową (dla EUR) bądź ostatniej transakcji zawartej w danej walucie (dla PLN).
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych
Zobowiązania z tytułu emisji papierów wartościowych wycenione według wartości godziwej z uwzględnieniem zmiany spreadu kredytowego dla obligacji w PLN wyznaczonego w oparciu o ostatnią emisję przeprowadzoną przez Bank.
Zobowiązania podporządkowane
Zobowiązania podporządkowane wycenione według wartości godziwej z uwzględnieniem zmiany spreadu kredytowego wyznaczonego w oparciu o ostatnią emisję przeprowadzoną przez Bank.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 166
50. Podział instrumentów finansowych wycenianych wg wartości godziwej w zależności od sposobu pomiaru wartości godziwej
Wartość godziwa zgodnie z MSSF 13 definiowana jest jako cena, którą otrzymano by za zbycie składnika aktywów lub zapłacono by za przeniesienie zobowiązania w transakcji przeprowadzonej na zwykłych warunkach na głównym (lub najkorzystniejszym) rynku na dzień wyceny w aktualnych warunkach rynkowych (tj. ceną wyjścia) bez względu na to, czy cena ta jest bezpośrednio obserwowalna lub oszacowana przy użyciu innej techniki wyceny. Bank szacując wartość godziwą uwzględnia korektę z tytułu ryzyka kredytowego kontrahenta.
Na 31 grudnia 2022 roku oraz na 31 grudnia 2021 roku Bank dokonywał klasyfikacji aktywów oraz zobowiązań finansowych wycenianych do wartości godziwej na trzy kategorie (poziomy) według ich metody wyceny:
1. Poziom 1: metoda wyceny mark-to-market bezpośrednio z dostępnych kwotowań instrumentów na rynku. Dotyczy to kwotowanych kapitałowych i dłużnych papierów wartościowych i bonów NBP (kwotowania oparte o stopę referencyjną),
2. Poziom 2: metoda wyceny mark-to-model z parametryzacją modeli w oparciu o kwotowania z aktywnego rynku dla danego typu instrumentów lub ceny uzyskane w ramach transakcji, które zostały dokonane w terminie bliskim dacie bilansowej na normalnych zasadach rynkowych. Wartość godziwą ustala się również poprzez odwołanie się do innych, podobnych instrumentów, poprzez analizę zdyskontowanych przepływów pieniężnych i inne metody wyceny powszechnie stosowane przez uczestników rynku, a w przypadku instrumentów finansowych dla których brak jest możliwości wyceny po koszcie nabycia. Dotyczy to nienotowanych bankowych papierów, kapitałowych papierów wartościowych oraz instrumentów pochodnych (w tym transakcji terminowych na papiery wartościowe) za wyjątkiem przypadków które spełniają kryteria przynależności do Poziomu 3. Z uwagi na powyższe wartość godziwa tych papierów jest oparta na modelu wyceny wypracowanym przez Spółkę, uwzględniającym porównywalne wartości dla podmiotów gospodarczych notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie,
3. Poziom 3: metoda wyceny mark-to-model z parametryzacją modeli w oparciu o kwotowania z aktywnego rynku dla danego typu instrumentów oraz parametryzacją modelu na podstawie estymowanych czynników ryzyka. Dotyczy to komunalnych papierów wartościowych (wycena dokonywana na podstawie zdyskontowanych przepływów, przy czym spready kredytowe używane do wyceny wyznaczane w oparciu o wewnętrzne ratingi), papierów innych banków (cena ustalana jest w oparciu o marże papierów, kwotowanych na rynku na moment ustalenia ceny, emitowanych przez odpowiednio wyselekcjonowanych emitentów), nienotowanych papierów kapitałowych oraz papierów kapitałowych charakteryzujących się niską płynnością (wyceniane metodą zdyskontowanych przepływów).
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 167
Podział instrumentów finansowych wg poziomów:
31-12-2022
Poziom 1
Poziom 2
Poziom 3
Razem
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu
20 225
202 719
-
222 944
Dłużne papiery wartościowe
20 225
-
-
20 225
Pochodne instrumenty finansowe
-
202 719
-
202 719
Pochodne instrumenty zabezpieczające
-
30 562
-
30 562
Inwestycyjne papiery wartościowe wyceniane
wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
6 310 813
106 624
690 466
7 107 903
dłużne papiery wartościowe
6 292 270
106 624
623 544
7 022 438
kapitałowe papiery wartościowe
18 543
-
66 922
85 465
Należności od innych Banków
-
-
242 439
242 439
Należności od klientów
-
-
11 207 309
11 207 309
Inwestycyjne papiery wartościowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
1 626 239
-
-
1 626 239
Razem
7 957 277
339 905
12 140 214
20 437 396
31-12-2022
Poziom 1
Poziom 2
Poziom 3
Razem
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu
-
147 922
-
147 922
Pochodne instrumenty finansowe
-
147 922
-
147 922
Zobowiązania wobec innych banków
-
-
141 143
141 143
Zobowiązania wobec klientów
-
-
18 460 439
18 460 439
Zobowiązania podporządkowane
-
-
335 736
335 736
Razem
-
147 922
18 937 318
19 085 240
Zmiany w papierach wartościowych wycenianych wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
Poziom 3
Stan na początek okresu 01-01-2022
1 017 347
Zakup
-
Sprzedaż i wykup
-302 468
Suma zysków lub strat
-24 413
w wyniku finansowym
-18 804
w pozostałych całkowitych dochodach
-5 609
Stan na koniec okresu 31-12-2022
690 466
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 168
31-12-2021
Poziom 1
Poziom 2
Poziom 3
Razem
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu
4 200
115 110
-
119 310
Dłużne papiery wartościowe
4 200
-
-
4 200
Pochodne instrumenty finansowe
-
115 110
-
115 110
Pochodne instrumenty zabezpieczające
-
9 121
-
9 121
Inwestycyjne papiery wartościowe wyceniane
wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
4 379 989
129 229
1 017 347
5 526 565
dłużne papiery wartościowe
4 361 446
129 229
950 407
5 441 082
kapitałowe papiery wartościowe
18 543
-
66 940
85 483
Należności od innych Banków
-
-
392 591
392 591
Należności od klientów
-
-
11 475 336
11 475 336
Inwestycyjne papiery wartościowe wyceniane wg zamortyzowanego kosztu
1 544 358
-
-
1 544 358
Razem
5 928 547
253 460
12 885 274
19 067 281
31-12-2021
Poziom 1
Poziom 2
Poziom 3
Razem
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu
-
93 879
-
93 879
Pochodne instrumenty finansowe
-
93 879
-
93 879
Zobowiązania wobec innych banków
-
-
420 389
420 389
Zobowiązania wobec klientów
-
-
17 020 095
17 020 095
Zobowiązania podporządkowane
-
-
356 419
356 419
Razem
-
93 879
17 796 903
17 890 782
Zmiany w papierach wartościowych wycenianych wg wartości godziwej przez inne dochody całkowite
Poziom 3
Stan na początek okresu 01-01-2021
1 297 304
Zakup
1 154 823
Sprzedaż i wykup
-1 365 770
Suma zysków lub strat
-69 010
w wyniku finansowym
-14 931
w pozostałych całkowitych dochodach
-54 079
Stan na koniec okresu 31-12-2021
1 017 347
Przeniesienie instrumentów pomiędzy Poziomem 1 a Poziomem 2 występuje na podstawie dostępności kwotowań z aktywnego rynku według stanu na zakończenie danego okresu sprawozdawczego.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 169
Przeniesienie z Poziomu 2 do Poziomu 3 następuje w sytuacji zamiany w wycenie czynnika obserwowalnego na nieobserwowalny lub zastosowanie do wyceny nowego nieobserwowalnego czynnika ryzyka, która jednocześnie skutkuje istotnym wpływem na wycenę instrumentu.
Przeniesienie z Poziomu 3 do Poziomu 2 następuje w sytuacji zamiany w wycenie czynnika nieobserwowalnego na obserwowalny lub gdy wpływ czynnika nieobserwowalnego na wycenę instrumentu przestaje być istotny.
Przeniesienie między metodami wyceny następują w dacie i według stanu na koniec okresu sprawozdawczego.
W okresie od 01 stycznia do 31 grudnia 2022 roku nie nastąpiły przeniesienia instrumentów pomiędzy poziomami. W przypadku instrumentów zaklasyfikowanych do Poziomu 3 ich wycena nie ma wpływu na rachunek zysków i strat.
Wycena do wartości godziwej instrumentów zakwalifikowanych do Poziomu 3 została uwzględniona w pozostałych całkowitych dochodach. W wyniku finansowym zostały uwzględnione odsetki naliczone, odsetki zapłacone, dyskonto lub premia, różnice kursowe oraz rozwiązane rezerwy (dotyczy to kapitałowych papierów wartościowych).
Na dzień 31 grudnia 2022 roku wrażliwość wyceny, instrumentów komunalnych zaklasyfikowanych do Poziomu 3, na zmianę spreadu kredytowego o +/- 1 p. b. (nieobserwowalny parametr modelu) wynosiła 14 tys. (na dzień 31 grudnia 2021 roku wynosiła 24 tys. zł).
51. Sprawozdawczość dotycząca segmentów
Zgodnie z wymogami MSSF 8, segmenty operacyjne zostały określone na podstawie sprawozdań wewnętrznych dotyczących komponentów jednostki gospodarczej podlegających okresowym przeglądom dokonywanym przez członka kierownictwa odpowiedzialnego za podejmowanie decyzji operacyjnych. MSSF 8 definiuje segment operacyjny jako część działalności jednostki spełniający trzy kryteria:
1. segment prowadzi działalność gospodarczą, w ramach której może osiągać przychody i ponosić koszty,
2. wyniki działalności operacyjnej segmentu przeglądane regularnie przez osobę podejmującą w jednostce główne decyzje operacyjne,
3. odrębne informacje finansowe dla segmentu są dostępne.
Poniżej przedstawiono zasady sprawozdawczości według segmentów operacyjnych za okresy zakończone dnia 31 grudnia 2022 roku i 31 grudnia 2021 roku w podziale na następujące obszary działalności:
1. pion klienta instytucjonalnego,
2. pion klienta detalicznego,
3. działalność skarbowa i inwestycyjna,
4. pozostałe (nieulokowane w segmentach).
W ramach pionu klienta instytucjonalnego prowadzona jest działalność obejmująca transakcje zawierane poprzez Centra Biznesowe, oddziały operacyjne oraz Centralę Banku z klientami korporacyjnymi, małymi i średnimi przedsiębiorstwami oraz klientami strategicznymi. Pion klienta detalicznego uwzględnia osoby fizyczne, mikroprzedsiębiorstwa prowadzące uproszczoną księgowość, wspólnoty mieszkaniowe oraz organizacje pozarządowe nieposiadające kredytu.
W skład obszaru działalności skarbowej i inwestycyjnej wchodzi działalność na rynku międzybankowym i dłużnych papierów wartościowych, instrumentów pochodnych, a także w obszarze inwestycji kapitałowych. Działalność skarbowa i inwestycyjna obejmuje zarządzanie płynnością, ryzykiem walutowym i stóp procentowych Banku oraz rozliczenia z tytułu cen transferowych funduszy z innymi pionami (segmentami) biznesowymi.
W ramach działalności maklerskiej świadczone są usługi dla klientów detalicznych jak również instytucjonalnych.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 170
W obszarze pozostałe (nieulokowane w segmentach) znajdują się pozycje rachunku zysków i strat, które nie zostały przypisane do żadnego z wymienionych w ppkt 1-4 obszarów działalności, w szczególności przychody i koszty związane z klientami niesklasyfikowanymi.
Dane finansowe spółek BOŚ Leasing - EKO Profit S.A. oraz MS Wind Sp. z o.o. klasyfikowane do pionu klienta instytucjonalnego.
W związku z usługowym charakterem działalności skarbowej i inwestycyjnej względem pionu klienta instytucjonalnego oraz pionu klienta detalicznego, dla celów prezentacyjnych dokonuje się alokacji wyniku odsetkowego oraz o podobnym charakterze obszaru działalności skarbowej i inwestycyjnej na piony biznesowe. Alokacja odbywa się na podstawie kluczy opartych na skali działalności kredytowej i depozytowej. Poczynając od IV kwartału 2022 roku zmianie uległ klucz alokacji wyniku działalności skarbowej i inwestycyjnej z tytułu rozliczeń transferowych na piony biznesowe z „saldo aktywów linii biznesowych” na „saldo aktywów i pasywów linii biznesowych”.
Wyniki działalności segmentów operacyjnych za analogiczny okres poprzedniego roku zostały doprowadzone do porównywalności.
Produktami obszaru działalności skarbowej i inwestycyjnej instrumenty finansowe, bieżące i terminowe lokaty i depozyty międzybankowe oraz klientów ALM, kredyty od innych banków oraz kredyty udzielone bankom, dłużne i kapitałowe papiery wartościowe oraz instrumenty pochodne.
Natomiast obszar działalności maklerskiej obejmuje głównie nabywanie i zbywanie papierów wartościowych na cudzy lub własny rachunek, prowadzenie rachunków papierów wartościowych, zarządzanie cudzym pakietem papierów wartościowych na zlecenie oraz oferowanie papierów wartościowych w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej.
Aktywa i pasywa obszarów określonych w ppkt 1-2 powyżej zostały wyodrębnione w oparciu o bazę kredytową i depozytową Banku.
Wynik odsetkowy uwzględnia rozliczenia transferowe pomiędzy pionem klienta instytucjonalnego oraz pionem klienta detalicznego a obszarem działalności skarbowej i inwestycyjnej. Wycena transferowa funduszy jest oparta na stawkach referencyjnych oraz dodatkowych stawkach finansowania, z uwzględnieniem m.in. waluty, stabilności środków i terminu, które odnoszone do krzywej rentowności. Wycenie stawkami transferowymi podlegają wszystkie istotne pozycje aktywów i pasywów odsetkowych, jak również pozycje pozabilansowe, generujące zapotrzebowanie na płynność. Wycena przeprowadzana jest w cyklu miesięcznym i bazuje na średniej (ze stanów dziennych) poszczególnych transakcji odsetkowych przypisanych do danego pionu odrębnie dla każdej waluty.
Wynik na działalności operacyjnej pionu klienta instytucjonalnego oraz pionu klienta detalicznego jest wynikiem z działalności finansowej tych pionów, pomniejszonym o wartość kosztów administracyjnych przypisanych bezpośrednio do transakcji lub jednostek danego pionu, jak również kosztów alokowanych oraz odpisów z tytułu utraty wartości, z uwzględnieniem rozliczeń wzajemnych z tytułu obsługi klientów pionu klienta instytucjonalnego przez oddziały operacyjne Banku (ukierunkowane na obsługę klientów pionu detalicznego).
Na wynik z działalności finansowej ww. pionów składają się m.in.
1. Wynik z tytułu odsetek , tj. suma różnicy pomiędzy przychodami odsetkowymi od kredytów i obligacji komunalnych klientów, a kosztami za otrzymane fundusze od ALM (działalność skarbowa i inwestycyjna) oraz przychodów z transferu funduszy do ALM pomniejszonych o koszty odsetkowe zapłacone klientom Banku.
2. Wynik z tytułu prowizji, tj. różnica przychodów z opłat i prowizji oraz kosztów przypisanych do danej transakcji oraz alokowanych do obszaru działalności. Wynik uwzględnia przychody i koszty rozliczane jednorazowo oraz rozliczane w czasie metodą liniową, natomiast przychody i koszty rozliczane przy transakcji według efektywnej stopy procentowej odnoszone są do wyniku z tytułu odsetek.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 171
3. Wynik z pozycji wymiany, tj. dochody z negocjowanych transakcji wymiany walut (terminowych i SPOT) oraz dochody z wymiany walut według tabeli kursowej Banku. Pozycja uwzględnia wynik z transakcji instrumentami pochodnymi.
4. Wynik pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych.
5. Wynik ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach obcych, dotyczący zawiązanych / rozwiązanych rezerw z tytułu toczących się oraz przyszłych spraw sądowych jak również programu ugód z klientami związanych z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie C-260/18.
6. Wynik odpisów z tytułu utraty wartości oraz wycena należności według wartości godziwej przez rachunek zysków i strat, tj. wynik z tytułu zmiany wartości odpisów z tytułu utraty wartości kredytów oraz obligacji komunalnych i korporacyjnych oraz wynik na kredytach oraz obligacjach komunalnych i korporacyjnych wycenianych według wartości godziwej przypisanych do danego obszaru działalności. Wynik uwzględnia zmiany z tytułu wahań kursowych portfela kredytów walutowych objętych utratą wartości.
Wynik finansowy obszaru działalności skarbowej i inwestycyjnej stanowi sumę wyników z obszaru działalności skarbowej oraz obszaru inwestycji kapitałowych Banku, na które składają się m.in:
1. Wynik odsetkowy wyliczany jako suma wyniku odsetkowego z tytułu transakcji z klientami zewnętrznymi oraz wyniku rozliczeń z tytułu cen transferowych funduszy z innymi segmentami. Przychody i koszty odsetkowe zewnętrzne dotyczą transakcji na rynku międzybankowym (lokaty i kredyty), jak również nabywanych oraz emitowanych dłużnych papierów wartościowych. Wynik rozliczeń z tytułu cen transferowych funduszy jest różnicą pomiędzy przychodami z tytułu finansowania aktywów innych segmentów, a kosztami transferowymi za środki depozytowe otrzymane od innych segmentów.
2. Wynik z pozycji wymiany , uwzględnia wynik z handlowych transakcji wymiany walut, rewaluację pozycji zabezpieczających rezerwy na kredyty walutowe oraz zmiany wyceny pozycji zabezpieczających aktywne walutowe transakcji terminowe. Pozycja uwzględnia wynik z pozycji wymiany nie przypisany innym segmentom.
3. Wynik na rachunkowości zabezpieczeń, uwzględnia wynik z transakcji zabezpieczających przepływy pieniężne oraz wartość godziwą.
4. Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez rachunek zysków i strat, wynik z działalności ewidencjonowanej w Księdze Handlowej oraz z operacji instrumentami finansowymi, w tym typu FX SWAP.
5. Wynik na inwestycyjnych papierach wartościowych - wynik dotyczy akcji, udziałów i dłużnych papierów wartościowych oraz wyceny instrumentów finansowych.
6. Przychody z tytułu dywidend.
7. Różnica wartości odpisów z tytułu utraty wartości, wynik dotyczy akcji i udziałów oraz zaangażowań wobec instytucji finansowych przypisanych do obszaru działalności skarbowej i inwestycyjnej.
Poniżej przedstawiono wyniki finansowe Banku za okresy zakończone dnia 31 grudnia 2022 roku oraz 31 grudnia 2021 roku przypadające na przyjęte segmenty.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 172
Lp.
Sprawozdanie przedstawiające składniki rachunku zysków i strat za okres 12 miesięcy zakończony 31 grudnia 2022
PION INSTYTUCJONALNY
PION DETALICZNY
DZIAŁALNOŚĆ SKARBOWA I INWESTYCYJNA
POZOSTAŁE (NIEULOKOWANE W SEGMENTACH)
Razem
I.
Wynik z tytułu odsetek
280 518
201 714
188 708
-
670 940
1.
Przychody z tytułu odsetek
i o podobnym charakterze, w tym:
1 036 091
577 792
- 415 301
-
1 198 582
sprzedaż klientom zewnętrznym
645 039
125 775
427 768
-
1 198 582
sprzedaż innym segmentom
391 052
452 017
- 843 069
-
-
2.
Koszty z tytułu odsetek i o podobnym charakterze, w tym:
- 755 573
- 376 078
604 009
-
- 527 642
sprzedaż klientom zewnętrznym
- 248 011
- 233 284
- 46 347
-
- 527 642
sprzedaż innym segmentom
- 507 562
- 142 794
650 356
-
-
II.
Wynik z tytułu opłat i prowizji
63 022
10 175
-
- 492
72 705
III.
Przychody z tytułu dywidend
181
-
6 743
-
6 924
IV.
Wynik na instrumentach finansowych wycenianych wg wartości godziwej przez wynik finansowy
- 18
- 31
- 2 609
-
- 2 658
V.
Wynik na rachunkowości zabezpieczeń
-
-
119
-
119
VI.
Wynik na inwestycyjnych papierach wartościowych
-
-
-
-
-
VII.
Wynik z pozycji wymiany
16 486
3 710
16 510
-
36 706
VIII.
Wynik z tytułu zaprzestania ujmowania instrumentów finansowych
2 079
- 9
-
-
2 070
IX.
Wynik na działalności bankowej
362 268
215 559
209 471
- 492
786 806
X.
Wynik pozostałych przychodów
i kosztów operacyjnych
422
390
-
- 9 150
- 8 338
XI.
Wynik ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach obcych
-
- 144 306
-
-
- 144 306
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 173
XII.
Wynik odpisów z tytułu utraty wartości
- 168 949
66 137
2 164
14
- 100 634
XIII.
Wynik na działalności finansowej
193 741
137 780
211 635
- 9 628
533 528
1.
Koszty bezpośrednie
- 33 697
- 24 159
- 2 522
-
- 60 378
Wynik po kosztach bezpośrednich
160 044
113 621
209 113
- 9 628
473 150
2.
Koszty pośrednie i usługi wzajemne
- 91 905
- 90 163
- 17 013
-
- 199 081
Wynik po kosztach bezpośrednich
i pośrednich
68 139
23 458
192 100
- 9 628
274 069
3.
Amortyzacja
- 23 933
- 24 369
- 2 287
-
- 50 589
4.
Pozostałe koszty (podatki, BFG, KNF)
- 41 436
- 32 122
- 797
-
- 74 355
XIV.
Udział w zyskach (stratach) jednostek wycenianych metodą praw własności
36 787
-
-
-
36 787
XV.
WYNIK FINANSOWY BRUTTO
39 557
- 33 033
189 016
- 9 628
185 912
XVI.
Alokowany wynik ALM
48 145
142 163
- 190 308
-
-
XVII.
Wynik finansowy brutto po alokacji wyniku ALM
87 702
109 130
- 1 292
- 9 628
185 912
XVIII.
Obciążenia podatkowe
- 58 304
XIX.
WYNIK FINANSOWY NETTO
127 608
Aktywa segmentu
8 610 239
2 589 306
10 500 343
215 350
21 915 238
w tym należności od banków
i klientów
8 544 362
2 589 306
277 136
3 660
11 414 464
Zobowiązania segmentu
8 978 603
9 138 745
3 233 962
563 928
21 915 238
w tym zobowiązania wobec banków
i klientów
8 978 603
9 138 745
779 009
124 710
19 021 067
Nakłady na aktywa trwałe i wartości niematerialne
30 912
27 649
3 661
-
62 222
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 174
Lp.
Sprawozdanie przedstawiające składniki rachunku zysków i strat za okres 12 miesięcy zakończony 31 grudnia 2021
PION INSTYTUCJONALNY
PION INDYWIDUALNY
DZIAŁALNOŚĆ SKARBOWA I INWESTYCYJNA
POZOSTAŁE (NIEULOKOWANE W SEGMENTACH)
Razem
I.
Wynik z tytułu odsetek
158 447
55 068
150 858
-
364 373
1.
Przychody z tytułu odsetek
i o podobnym charakterze, w tym:
276 569
137 288
9 450
-
423 307
sprzedaż klientom zewnętrznym
259 467
89 120
74 720
-
423 307
sprzedaż innym segmentom
17 102
48 168
- 65 270
-
-
2.
Koszty z tytułu odsetek i o podobnym charakterze, w tym:
- 118 122
- 82 220
141 408
-
- 58 934
sprzedaż klientom zewnętrznym
- 7 705
- 27 498
- 23 731
-
- 58 934
sprzedaż innym segmentom
- 110 417
- 54 722
165 139
-
-
II.
Wynik z tytułu opłat i prowizji
66 124
7 331
-
- 546
72 909
III.
Przychody z tytułu dywidend
241
-
6 286
-
6 527
IV.
Wynik na instrumentach finansowych wycenianych wg wartości godziwej przez wynik finansowy
24
52
20 146
-
20 222
V.
Wynik na rachunkowości zabezpieczeń
-
-
764
-
764
VI.
Wynik na inwestycyjnych papierach wartościowych
-
-
197
-
197
VII.
Wynik z pozycji wymiany
18 495
14 070
- 7 308
-
25 257
VIII.
Wynik z tytułu zaprzestania ujmowania instrumentów finansowych
1 596
- 6
1 590
IX.
Wynik na działalności bankowej
244 927
76 515
170 943
- 546
491 839
X.
Wynik pozostałych przychodów
i kosztów operacyjnych
- 11 472
- 5 613
11 047
- 7 184
- 13 222
XI.
Wynik ryzyka prawnego kredytów hipotecznych w walutach obcych
-
- 20 783
-
-
- 20 783
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 175
XII.
Wynik odpisów z tytułu utraty wartości
- 29 790
- 78 008
2 324
- 14
- 105 488
XIII.
Wynik na działalności finansowej
203 665
- 27 889
184 314
- 7 744
352 346
1.
Koszty bezpośrednie
- 28 352
- 23 006
- 2 564
-
- 53 922
Wynik po kosztach bezpośrednich
175 313
- 50 895
181 750
- 7 744
298 424
2.
Koszty pośrednie i usługi wzajemne
- 74 746
- 78 323
- 14 477
-
- 167 546
Wynik po kosztach bezpośrednich
i pośrednich
100 567
- 129 218
167 273
- 7 744
130 878
3.
Amortyzacja
- 19 930
- 23 460
- 2 073
-
- 45 463
4.
Pozostałe koszty (podatki, BFG, KNF)
- 18 531
- 14 061
- 499
-
- 33 091
XIV.
Udział w zyskach (stratach) jednostek wycenianych metodą praw własności
21 567
-
-
-
21 567
XV.
WYNIK FINANSOWY BRUTTO
83 673
- 166 739
164 701
- 7 744
73 891
XVI.
Alokowany wynik ALM
90 014
53 971
- 143 985
-
-
XVII.
Wynik finansowy brutto po alokacji wyniku ALM
173 687
- 112 768
20 716
- 7 744
73 891
XVIII.
Obciążenia podatkowe
- 25 177
XIX.
WYNIK FINANSOWY NETTO
48 714
Aktywa segmentu
8 652 595
2 919 112
8 342 247
179 833
20 093 787
w tym należności od banków
i klientów
8 561 539
2 919 112
423 220
2 638
11 906 509
Zobowiązania segmentu
8 917 630
7 397 756
3 358 038
420 363
20 093 787
w tym zobowiązania wobec banków
i klientów
8 917 630
7 397 756
1 029 420
87 729
17 432 535
Nakłady na aktywa trwałe i wartości niematerialne
16 061
15 584
2 201
-
33 846
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2020 r. w tys. zł.
S t r o n a | 176
52. Transakcje z podmiotami powiązanymi
Na dzień 31 grudnia 2022 roku Bank Ochrony Środowiska S.A. pełnił rolę dominującą wobec Domu Maklerskiego BOŚ S.A., BOŚ Leasing - EKO Profit S.A., a także MS Wind Sp. z o.o.
Jednostką dominującą wobec BOŚ S.A. był Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Za podmioty powiązane uznaje się również kluczowy personel kierowniczy.
Opis transakcji z głównym akcjonariuszem Banku, tj. NFOŚiGW
Na dzień 31 grudnia 2022 roku w ramach programu Prosument, dotyczącego finansowania zakupu i montażu instalacji odnawialnych źródeł energii, NFOŚiGW powierzył środki na kredyty preferencyjne w wysokości 7 169 tys. zł, podczas gdy na dzień 31 grudnia 2021 roku kwota ta wynosiła 10 299 tys. zł.
NFOŚiGW jest podmiotem powiązanym ze Skarbem Państwa. Bank zawiera transakcje z jednostkami powiązanymi ze Skarbem Państwa – głównie z jednostkami sektora finansów publicznych.
Opis transakcji z jednostkami powiązanymi:
Dom Maklerski BOŚ S.A.
Oddziały Banku prowadzą rachunki bieżące Domu Maklerskiego BOŚ S.A. Transakcje wykonywane na rachunkach bieżących to przede wszystkim wpłaty i wypłaty realizowane przez klientów Spółki. Rachunki Bankowe Domu Maklerskiego na których przechowywane środki zarówno klientów jak i własne oprocentowane w oparciu o stawkę WIBID.
Bank udzielił Domowi Maklerskiemu BOŚ S.A. kredytu obrotowego odnawialnego.
Wyżej wymienione transakcje mają charakter czasowy, zawarte zostały z uwagi na wewnętrzne potrzeby Banku, na zasadach rynkowych.
BOŚ Leasing - EKO Profit S.A.
Bank prowadzi rachunki bieżące i rachunki lokat terminowych BOŚ Leasing - EKO Profit S.A. Bank udzielił spółce kredyty inwestycyjne (w 2022 roku nastąpiła zmiana charakteru linii wielocelowej na odnawialny). Zostały również zawarte transakcje IRS.
W 2022 roku Bank posiadał zawarte ze spółką umowy wynajmu:
1. w Warszawie - umowę podnajmu powierzchni biurowej od Banku, w budynku przy ul. Jana Pawła II 12 - umowa zawarta w dniu 31 października 2019 roku, w 2021 roku przedłużona Aneksem nr 2 z dnia 01 marca 2021 roku na okres do dnia 29 lutego 2024 roku.
2. w Toruniu:
umowa najmu z dn. 20 maja 2022 roku zawarta w Toruniu na okres od 01 czerwca 2022 roku do 01 czerwca 2025 roku;
umowa podnajmu z dn. 07 listopada 2022 roku części powierzchni biurowej z umowy a), zawarta pomiędzy BOŚ Leasing-EKO Profit SA a BOŚ SA. Umowa zawarta na czas nieokreślony;
umowa podnajmu z dn. 07 listopada 2022 roku powierzchni biurowej w 15 Centrach Biznesowych BOS SA, zawarta pomiędzy BOŚ SA a BOŚ Leasing-EKO Profit SA. Umowa zawarta na czas nieokreślony
Opłaty za czynsz w umowach b) i c) kompensują się.
3. w Katowicach umowa najmu z dn. 09 czerwca 2022 roku zawarta w Katowicach na okres od 09 czerwca 2022 roku do dnia 30 czerwca 2027 roku.
BOŚ Leasing EKO Profit S.A. w 2022 roku nie zawierał z Bankiem kolejnych umów wykupu wierzytelności leasingowych z regresem. Wg stanu na dzień 31 grudnia 2022 roku umowy wierzytelności z regresem wygasły.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 177
W roku 2022 nie były podpisywane umowy wykupu wierzytelności leasingowych bez regresu.
Wyżej wymienione transakcje i umowy najmu zawarte zostały z uwagi na wewnętrzne potrzeby Banku, na zasadach rynkowych.
MS Wind Sp. z o. o.
Bank prowadzi rachunki bieżące i rachunki lokat terminowych MS Wind Sp. z o.o. Bank udzielił MS Wind Sp. z o.o. kredytów z przeznaczeniem na finansowanie realizacji farmy wiatrowej oraz zawarł transakcję IRS.
Saldo kredytu na dzień 31 grudnia 2022 roku wynosi 18,6 mln. Kredyt zabezpieczony jest w 80% stałą stopą procentową z uwagi na zawarty kontrakt IRS.
Wyżej wymienione transakcje mają charakter czasowy, zawarte zostały z uwagi na wewnętrzne potrzeby Banku, na zasadach rynkowych.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 178
Dane liczbowe dotyczące transakcji z jednostkami zależnymi przedstawiono w tabelach poniżej.
Stan na dzień 31 grudnia 2022 roku:
Wyszczególnienie
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu
Należności od klientów
Inwestycje w jednostkach zależnych
Inne aktywa
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu
Zobowiązania wobec klientów
Rezerwy
Pozostałe zobowiązania
Zobowiązania warunkowe
JEDNOSTKI ZALEŻNE
Dom Maklerski BOŚ S.A.
-
69 893
161 712
1
-
2 298 188
287
392
40 180
BOŚ Leasing-EKO Profit S.A.
-
177 528
64 446
-
336
17 610
643
546
84 115
JEDNOSTKI POŚREDNIO ZALEŻNE
MS Wind sp. z o.o.
-
18 569
-
-
266
8 620
-
-
-
Razem
-
265 990
226 158
1
602
2 324 418
930
938
124 295
Stan na dzień 31 grudnia 2021 roku:
Wyszczególnienie
Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu
Należności od klientów
Inwestycje w jednostkach zależnych
Inne aktywa
Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu
Zobowiązania wobec klientów
Rezerwy
Pozostałe zobowiązania
Zobowiązania warunkowe
JEDNOSTKI ZALEŻNE
Dom Maklerski BOŚ S.A.
-
36 584
138 461
-
-
2 202 743
275
227
43 078
BOŚ Leasing-EKO Profit S.A.
-
115 475
62 654
-
93
14 482
424
-
63 286
JEDNOSTKI POŚREDNIO ZALEŻNE
MS Wind sp. z o.o.
274
18 968
-
-
-
5 207
-
-
-
Razem
274
171 027
201 115
-
93
2 222 432
699
227
106 364
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 179
Przychody i koszty za okres 12 miesięcy zakończony 31 grudnia 2022 roku:
Wyszczególnienie
Przychody
z tytułu odsetek
i o podobnym charakterze
Koszty
z tytułu odsetek
i o podobnym charakterze
Przychody
z tytułu opłat i prowizji
Koszty
z tytułu opłat i prowizji
Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy
(w tym należności
od klientów)
Pozostałe przychody operacyjne
Pozostałe koszty operacyjne
Wynik odpisów netto z tytułu utraty wartości
Ogólne koszty administracyjne
Udział
w zyskach (stratach) jednostek wycenianych metodą praw własności
JEDNOSTKI ZALEŻNE
Dom Maklerski BOŚ S.A.
4 678
- 91 002
1 580
-
-
2
- 1
- 137
- 12
33 251
BOŚ Leasing - EKO Profit S.A.
10 057
- 366
45
-
- 342
417
-
- 572
- 12
3 536
JEDNOSTKI POŚREDNIO ZALEŻNE
MS Wind sp. z o.o.
1 413
- 9
39
-
- 523
-
-
65
-
-
Razem
16 148
- 91 377
1 664
-
- 865
419
- 1
- 644
- 24
36 787
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 180
Przychody i koszty za okres 12 miesięcy zakończony 31 grudnia 2021 roku:
Wyszczególnienie
Przychody
z tytułu odsetek
i o podobnym charakterze
Koszty
z tytułu odsetek
i o podobnym charakterze
Przychody
z tytułu opłat i prowizji
Koszty
z tytułu opłat i prowizji
Wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez wynik finansowy
(w tym należności
od klientów)
Pozostałe przychody operacyjne
Pozostałe koszty operacyjne
Wynik odpisów netto z tytułu utraty wartości
Ogólne koszty administracyjne
Udział
w zyskach (stratach) jednostek wycenianych metodą praw własności
JEDNOSTKI ZALEŻNE
Dom Maklerski BOŚ S.A.
978
- 3 187
2 851
- 1
3
-
332
- 12
20 137
BOŚ Leasing - EKO Profit S.A.
2 018
- 4
38
-
- 465
443
-
1 804
- 52
1 430
JEDNOSTKI POŚREDNIO ZALEŻNE
MS Wind sp. z o.o.
514
- 3
60
-
- 793
-
-
603
-
-
Razem
3 510
- 3 194
2 949
- 1
- 1 258
446
-
2 739
- 64
21 567
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 181
Informacje dotyczące kredytów i depozytów Członków Zarządu i Rady Nadzorczej Banku
W ramach działalności operacyjnej przeprowadzone transakcje z członkami organu zarządzającego i kluczowym personelem kierowniczym obejmują przede wszystkim kredyty i depozyty. Salda poszczególnych pozycji bilansu na dzień 31 grudnia 2022 roku i 31 grudnia 2021 roku oraz koszty i przychody za okres 12 miesięcy zakończony dnia 31 grudnia 2022 roku oraz 31 grudnia 2021 roku zaprezentowano poniżej:
Kluczowy personel kierowniczy
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Stan kredytów
246
297
Stan depozytów
959
739
Razem
1 205
1 036
Wyszczególnienie
31-12-2022
31-12-2021
Koszty odsetek od depozytów
3
1
Przychody z odsetek od kredytów
3
2
Kluczowy personel kierowniczy korzysta z kredytów i depozytów na warunkach ogólnych oferty publicznej Banku.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 182
Wynagrodzenie kluczowego personelu kierowniczego BOŚ S.A.
Wynagrodzenie
Z tytułu pełnienia funkcji we władzach jednostek podporządkowanych
Rada Nadzorcza Banku
wypłacone za 2022 rok
wypłacone za 2021 rok
wypłacone za 2022 rok
wypłacone za 2021 rok
Wojciech Wardacki 1
-
93
-
-
Andrzej Matysiak 2
154
68
-
-
Paweł Sałek
156
152
-
-
Piotr Bielarczyk 3
72
-
-
-
Tadeusz Wyrzykowski 3
72
-
-
-
Aleksandra Świderska 3
72
-
-
-
Iwona Marciniak 3
83
-
-
-
Piotr Sadownik 3
80
-
-
-
Zbigniew Dynak 4
72
69
-
-
Emil Ślązak 5
187
161
-
-
Janina Goss 6
136
131
-
-
Ireneusz Purgacz 7
82
149
-
-
Piotr Wróbel 7
73
133
-
-
Marcin Jastrzębski 7
73
133
-
-
Leszek Banaszak 7
72
133
-
-
Robert Czarnecki 7
73
132
-
-
Razem 8
1 457
1 354
-
-
1 w składzie Rady Nadzorczej do 23 czerwca 2021 roku
2 w składzie Rady Nadzorczej od 30 czerwca 2022 roku
3 w składzie Rady Nadzorczej od 23 czerwca 2021 roku do 30 czerwca 2022 roku
4 w składzie Rady Nadzorczej od 23 listopada 2022 roku
5 w składzie Rady Nadzorczej do 23 listopada 2022 roku
6 w składzie Rady Nadzorczej do 10 grudnia 2022 roku
7 w składzie Rady Nadzorczej do 30 czerwca 2022 roku
8 wszystkie płatności stanowiły krótkoterminowe świadczenia pracownicze.
Łączna kwota wynagrodzeń Rady Nadzorczej wypłaconych w 2022 roku zawiera: wynagrodzenie Członków Rady Nadzorczej, zwrot nadpłaconych składek ZUS i składek PPK zapłaconych przez BOŚ S.A.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 183
Wynagrodzenie
Z tytułu pełnienia funkcji we władzach jednostek podporządkowanych
Zarząd Banku
wypłacone za 2022 rok
wypłacone za 2021 rok
wypłacone za 2022 rok
wypłacone za 2021 rok
Wojciech Hann 1
716
637
-
Marzena Koczut 2
296
540
-
Bogusław Białowąs 3
91
181
-
Arkadiusz Garbarczyk
800
817
-
Emil Ślązak 4
68
-
-
Jerzy Zań
617
523
-
Robert Kasprzak 5
605
454
-
Razem
3 193
3 152
-
w tym:
- krótkoterminowe świadczenia pracownicze
3 193
2 664
-
- długoterminowe świadczenia pracownicze
-
-
-
- świadczenia po okresie zatrudnienia
91
181
-
- świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy
-
-
-
- płatności w formie akcji własnych (fantomowe)
-
307
-
1 w składzie Zarządu Banku do 23 listopada 2022 roku
2 w składzie Zarządu Banku do 23 maja 2022 roku
3 w składzie Zarządu Banku do 17 czerwca 2020 roku
4 w składzie Zarządu Banku od 24 listopada 2022 roku
5 w składzie Zarządu Banku od 15 lutego 2021 roku
Łączna kwota wynagrodzeń członków Zarządu Banku wypłaconych w 2022 roku zawiera: wynagrodzenia wynikające z zawartych umów o świadczenie usług zarządzania, świadczenia po okresie zatrudnienia, składek na PPK zapłaconych przez BOŚ S.A.
53. Zbycie i likwidacja oraz połączenie spółek
W 2021 i 2022 roku Bank nie dokonywał zbycia, likwidacji ani połączeń spółek zależnych.
54. Wypłacone dywidendy (łącznie lub w przeliczeniu na jedną akcję), z podziałem na akcje zwykłe i pozostałe akcje
W 2022 i 2021 roku nie była wypłacona ani zadeklarowana dywidenda.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 184
55. Reforma wskaźników referencyjnych
W celu dostosowania Banku do zmian wynikających z regulacji Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 08 czerwca 2016 roku oraz Rozporządzenia (UE) nr 596/2014 (Dz.U. L 171 z 29 czerwca 2016 roku, z późn. zm.), tzw. „Rozporządzenia BMR”, został uruchomiony projekt „Wdrożenie wymogów Rozporządzenia BMR” (Projekt BMR). W Projekcie BMR biorą udział przedstawiciele komórek organizacyjnych odpowiedzialnych za obszary produktowe (detaliczny i korporacyjny), zarządzanie ryzykiem stopy procentowej, obszar prawny, rachunkowy oraz IT.
Bank posiada „Plan działania w przypadku istotnych zmian lub zaprzestania opracowywania wskaźników referencyjnych” wymagany przez przepis art. 28 ust. 2 Rozporządzenia BMR.
W związku z komunikatem ogłoszonym przez Financial Conduct Authority (FCA) z dnia 05 marca 2021 roku, zgodnie z którym stawki LIBOR dla wszystkich walut, z wyjątkiem USD, przestały być opracowywane oraz publikowane z końcem 2021 roku, działania Banku w ramach Projektu BMR w pierwszej fazie koncentrowały się na przygotowaniu Banku do zmian wynikających ze zniknięcia tych wskaźników.
Bank stosował wskaźniki referencyjne LIBOR CHF i LIBOR USD w produktach zarówno detalicznych, jak i korporacyjnych.
Według stanu na 31 grudnia 2022 roku Bank nie posiadał w swoim portfelu ekspozycji opartych na LIBOR GBP, EUR, JPY.
W odniesieniu do portfela umów opartych na LIBOR CHF, zgodnie z Rozporządzeniem Wykonawczym Komisji (UE) z dnia 14 października 2021 roku w sprawie wyznaczenia ustawowego zamiennika dla niektórych terminów zapadalności stopy LIBOR dla franka szwajcarskiego (CHF LIBOR), Bank dokonał tranzycji umów na wskaźnik SARON Compound Rate.
Bank zaproponował również Klientom podpisanie aneksu do umów, regulującego działania na wypadek czasowej lub trwałej niedostępności wskaźnika referencyjnego SARON Compound Rate, a także regulującego konsekwencje wystąpienia ewentualnej zmiany dotyczącej opracowywania tego wskaźnika.
W odniesieniu do produktów opartych o wskaźnik LIBOR USD, Bank zdecydował się na zastosowanie jako wskaźnika alternatywnego, wskaźnika CME Term SOFR. Zgodnie z komunikatem FCA, LIBOR USD ma przestać być publikowany z dniem 30 czerwca 2023 roku. Bank jest w trakcie realizacji procesu wprowadzania do oferty produktów opartych o CME Term SOFR oraz tranzycji umów opartych o dotychczasowy wskaźnik LIBOR USD.
Członkowie Projektu BMR biorą także czynny udział w pracach Narodowej Grupy Roboczej ds. reformy wskaźników referencyjnych (NGR) w powołanej w lipcu 2022 roku. W skład Grupy NGR (oprócz szerokiej reprezentacji instytucji finansowych) wchodzą również przedstawiciele UKNF, MF, NBP, BFG, ZBP oraz GPW Benchmark.
Celem prac NGR jest przygotowanie procesu skutecznego wdrożenia wskaźnika referencyjnego RFR (Risk-Free Rate) na polskim rynku finansowym oraz zastąpienia nim stosowanego obecnie wskaźnika referencyjnego WIBOR.
We wrześniu 2022 roku Komitet Sterujący Narodowej Grupy Roboczej (KS NGR) wybrał WIRON jako wskaźnik, który ma za zadanie zastąpić WIBOR.
Realizacja prac projektowych w Banku została zaplanowana i przebiega zgodnie z Mapą Drogową NGR oraz zatwierdzonymi przez KS NGR Rekomendacjami zarówno dla nowych umów jak i dla obecnego portfela w zakresie wdrażania wskaźnika WIRON.
Bank na bieżąco monitoruje sytuację rynkową związaną z reformą wskaźników referencyjnych oraz analizuje jej skutki dla Banku.
Na obecnym etapie Projektu, w Banku trwają prace związane m.in. dostosowaniem infrastruktury IT do obsługi nowych wskaźników referencyjnych, a także z przygotowaniem regulacji wewnętrznych i dokumentacji umownej dla klientów Banku.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 185
Wyszczególnienie
31-12-2022
Aktywa oparte o stawkę WIBOR
Kredyty hipoteczne
1 328 089
Kredyty konsumenckie
259 518
Pozostałe kredyty
6 722 497
Dłużne papiery wartościowe
1 984 273
Pasywa oparte o stawkę WIBOR
Emisja dłużnych papierów wartościowych
345 035
Depozyty
1 412 446
Pasywa oparte o stawkę WIBID
Depozyty
2 441 566
Instrumenty pochodne (nominał)
IRS
2 500 712
Aktywa oparte o stawkę LIBOR
Kredyty hipoteczne
27 907
Pozostałe kredyty
167 310
Ryzyko Stopy Procentowej
Ryzyko stopy procentowej może się zmaterializować głównie wskutek niedopasowania terminów przeszacowania wskaźnika zastępującego względem wskaźnika kontraktowego oraz wskutek niedopasowania dat konwersji wskaźnika dla różnych umów i kontraktów np. kredytów vs kontrakty IRS. Ponadto istnieje ryzyko, międzybankowy rynek transakcji pochodnych zabezpieczających ryzyko stopy procentowej nie będzie pozwalał na zabezpieczanie ryzyka bazowego wbudowanego w transakcje bilansowe (kredytowe). Bank monitoruje skalę wrażliwości ekspozycji na powyższe ryzyko i podejmuje stosowne działania zgodne z zasadami zarządzania ryzykiem stopy procentowej.
Zidentyfikowane powyżej ryzyka nie mają wpływu na strategię zarządzania ryzykiem stopy procentowej.
Ryzyko prawne
W zakresie ryzyk prawnych (w tym sądowych) należy zwrócić uwagę na traktowanie kredytów oparty o wskaźnik BMR w sytuacji zaniechania publikacji konkretnego wskaźnika. Należy wyróżnić należy dwie sytuacje, w której dany wskaźnik przestanie być publikowany oraz, w której zamiennik dla wskaźnika zostanie wskazany w prawie powszechnie obowiązującym (analogicznie jak dla LIBOR CHF):
1. W pierwszej sytuacji ryzyko prawne (a w konsekwencji również ryzyko postępowań sądowych) dotyczy sposobu wyznaczenia oprocentowania kredytu, czyli wysokości odsetek dla Klienta. W przypadku, gdy umowa zawarta z Klientem zawiera sposób wskazania wskaźnika alternatywnego, ryzyko wiąże się z brakiem akceptacji Klienta dla wskaźnika przyjętego przez Bank (rozbieżność pomiędzy wskaźnikiem alternatywnym przyjętym przez Bank a interpretacją przez Klienta postanowień umownych). W przypadku natomiast, gdy umowa nie zawiera takiego wskazania, powstaje wątpliwość co do sposobu wyznaczenia oprocentowanie kredytu.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 186
2. W drugiej sytuacji ryzyko prawne wydaje się być znacząco mniejsze, z uwagi na fakt, że „nowy” wskaźnik BMR stanie się niejako elementem umowy z mocy samego prawa co znacząco zmniejsza ryzyko ewentualnych roszczeń Klientów.
Rachunkowość zabezpieczeń
Bank wykorzystuje rachunkowość zabezpieczeń do zabezpieczenia wartości godziwej obligacji o stałym oprocentowaniu instrumentami typu Interest Rate Swap opartymi o stawkę WIBOR (szczegóły opisane w Nocie 45 Rachunkowość zabezpieczeń). Wskutek reformy wskaźników BMR zmianie ulegnie stawka referencyjna dla instrumentu zabezpieczającego.
56. Zdarzenia po dniu bilansowym
Opinia Rzecznika Generalnego TSUE w sprawie mieszkaniowych kredytów walutowych
W dniu 16 lutego 2023 roku Rzecznik Generalny TSUE przedstawił opinię w sprawie C-520/21. Wpływ opinii Rzecznika Generalnego TSUE na ryzyko prawne i szacunek poziomu rezerw na ryzyko prawne przedstawiony jest w Nocie 41 Ryzyko prawne dotyczące kredytów mieszkaniowych, zabezpieczonych hipotecznie powiązanych z kursem waluty obcej.
Roczne Sprawozdanie Finansowe BOŚ S.A. za rok zakończony dnia 31 grudnia 2022 r. w tys. zł.
S t r o n a | 187
Podpisy członków Zarządu BOŚ S.A.
Data
Imię i nazwisko
Stanowisko/funkcja
Podpis
21.03.2023 r.
Emil Ślązak
Wiceprezes Zarządu- kierujący pracami Zarządu
Podpisano kwalifikowanym
podpisem elektronicznym
21.03.2023 r.
Arkadiusz Garbarczyk
Wiceprezes Zarządu –
pierwszy zastępca Prezesa Zarządu
Podpisano kwalifikowanym podpisem elektronicznym
21.03.2023 r.
Robert Kasprzak
Wiceprezes Zarządu
Podpisano kwalifikowanym podpisem elektronicznym
21.03.2023 r.
Jerzy Zań
Wiceprezes Zarządu
Podpisano kwalifikowanym podpisem elektronicznym
Podpis osoby, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych:
21.03.2023 r.
Andrzej Kowalczyk
Dyrektor Departamentu Rachunkowości
Podpisano kwalifikowanym
podpisem elektronicznym