Ryszard Mocha
główny inżynier ekolog
Krajowa branża budowlana jest dopiero na wstępnych etapach prowadzących do osiągnięcia gospodarki cyrkularnej opartej na regeneracji.
Jak wskazano w raporcie „Odpowiedzialne inwestycje. ESG na rynku nieruchomości” rynek nieruchomości funkcjonuje w modelu gospodarki liniowej, która opiera się na pozyskiwaniu materiałów, ich wykorzystywaniu i ostatecznym usuwaniu jako odpady. Taki model stoi w zupełnej sprzeczności z pożądaną gospodarką o obiegu zamkniętym. Skala problemu odpadów i zużycia materiałów w budownictwie jest znaczna – jak wyżej wspomniano branża budowlana, budynki odpowiadają aż za 1/3 odpadów. Od 2023 roku w Polsce wejdzie w życie regulacja dotycząca odpadów budowlanych i rozbiórkowych, w wyniku dostosowania do unijnej dyrektywy odpadowej - odpady budowlane i rozbiórkowe będą zbierane selektywnie z podziałem na co najmniej sześć frakcji. Nowelizacja ustawy o odpadach zmienia definicje odpadów komunalnych, odpadów budowlanych i odpadów rozbiórkowych. Jako jeden z większych problemów wskazywany jest brak selektywnego zbierania odpadów wszelkiego rodzaju odpadów (nie tylko budowlanych i rozbiórkowych) na budowie. Jak widać krajowa branża budowlana jest dopiero na wstępnych etapach prowadzących do osiągnięcia gospodarki cyrkularnej opartej na regeneracji i przywracaniu zasobów naturalnych, maksymalizacji wykorzystania wyprodukowanych dóbr, zwiększeniu wydajności systemu, a co najważniejsze priorytetowym utrzymywaniu produktów i materiałów w całym cyklu życia – właśnie poprzez regenerację produktów i komponentów i recykling materiałów.
Funkcjonujący dotychczas model realizacji projektów budowlanych w znacznym stopniu charakteryzuje się negatywnym wpływem na środowisko w odniesieniu do konieczności składowania znacznych ilości odpadów i stałą potrzebą pozyskiwania nowych surowców. W celu osiągnięcia net-zero do 2050 roku rynek nieruchomości musi przyjąć zasady gospodarki o obiegu zamkniętym (ang. circular economy).
W zrównoważonym budownictwie pożądane jest ponowne wykorzystanie już istniejących produktów, np. materiały zawierające odpady z tworzyw sztucznych jak wykładziny mające w sobie przetworzone butelki plastikowe, beton zawierający kruszywa z recyklingu lub inne produkty odpadowe albo wełna szklana czy szkło okienne, w których produkcji używana jest stłuczka szklana a także płyty gipsowo-kartonowe (gdy karton wykonano z makulatury), stal wyprodukowana z udziałem złomu. Z kolei materiały drewniane może charakteryzować produkcja bezodpadowa przy wykorzystaniu wiórów z tartaku do produkcji płyt drewnopochodnych.
Odnosząc się do oddziaływania budynków na bezpośrednie otoczenia i wpływ na zanieczyszczenie środowiska warto zwrócić uwagę na inwestycje realizowane na terenach poprzemysłowych, zdegradowanych w wyniku prowadzonej tam w przeszłości działalności. Realizowane projekty urbanistyczne na takich obszarach mogą pomóc w przywróceniu pierwotnych walorów środowiskowych, z kolei przekształcanie takich obszarów i obiektów do nowych funkcji może stanowić formę działań ochronnych i wzmacniających potencjał przyrodniczy oraz podnoszących jakość życia w otaczającej przestrzeni.