Zsuzsanna Iwanicka Ewelina Jurczuk
Główny inżynier ekolog Inżynier ekolog
Jak banki postrzegają programy dotacyjne? Są konkurencją czy potrzebnym wsparciem? Przykład programu „Energia dla wsi”.
W nowej perspektywie 2021-2027 Fundusze Europejskie oferują pokaźną transzę środków dotacyjnych dla przedsiębiorstw na działania zwiększające efektywność energetyczną, rozwój odnawialnych źródeł energii, instalowanie magazynów energii, zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego czy rozwój projektów badawczo-rozwojowych. Łączna kwota budżetu FENiKS przeznaczona na inwestycje i przedsięwzięcia wynosi prawie 29,3 mld euro, w tym na sektor energia: 6 079 mln euro. Branża biogazowa i biometanowa zwraca szczególną uwagę na program „Energia dla wsi”.
Głównym celem programu jest zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii na terenach gmin wiejskich i wiejsko-miejskich. W aktualnym naborze, który potrwa do 19 grudnia2025 roku lub do wyczerpania środków, na inwestycje przeznaczono 1 mld złotych. Inwestycje uwzględniają:
- Elektrownie wodne;
- Magazyny energii;
- Instalacje fotowoltaiczne;
- Instalacje wiatrowe,
- Instalacje wytwarzania energii z biogazu rolniczego w warunkach wysokosprawnej kogeneracji.
Budżet programu to 1 mld zł, z czego 485 mln zł stanowią dotacje a 515 mln zł pożyczki. Cele aktualnego naboru ustalono zgodnie długoterminowymi celami określonymi w Porozumieniu Paryskim oraz korespondującymi celami narodowymi, obejmują one: zmniejszenie emisji CO2 na poziomie co najmniej 260 000 Mg/rok, produkcję co najmniej 450 000 MWh/rok energii ze źródeł odnawialnych – jest to ilość energii potrzebnej do zasilania ok. 150 000 gospodarstw domowych przez rok i zainstalowanie 90MW nowej mocy wytwórczej z odnawialnych źródeł energii.
Program skierowany jest do:
- Spółdzielni energetycznych i ich członków (przedsiębiorców);
- Powstających spółdzielni energetycznych (spółdzielnie lub spółdzielnie rolników), których działalność opiera się na wytwarzaniu energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, w instalacjach odnawialnego źródła energii i równoważenie zapotrzebowania energii elektrycznej lub biogazu, lub ciepła, wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni energetycznej i jej członków;
- Rolników (osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej).
W zależności od typu Beneficjenta, promowane są następujące inwestycje:
- Spółdzielnie energetyczne (członkowie spółdzielni, powstające spółdzielnie) – instalacje odnawialnych źródeł energii o mocy elektrycznej powyżej 10 kW nie większej 10 MW:
- instalacje fotowoltaiczne,
- instalacje wiatrowe,
- elektrownie wodne,
- instalacje wytwarzania energii z biogazu lub biogazu rolniczego w warunkach wysokosprawnej kogeneracji o mocy elektrycznej powyżej 10 kW nie większej niż 10 MW i cieplnej powyżej 30 kW i nie większej 30 MW.
- Rolnik – instalacje odnawialnych źródeł energii o mocy elektrycznej powyżej 50 kW nie większej niż 1 MW:
- instalacje fotowoltaiczne,
- instalacje wiatrowe.
- Rolnik - instalacje odnawialnych źródeł energii o mocy elektrycznej powyżej 10 kW nie większej niż 1 MW:
- elektrownie wodne,
- instalacje wytwarzania energii z biogazu rolniczego w warunkach wysokosprawnej kogeneracji o mocy elektrycznej powyżej 10 kW nie większej niż 1 MW i cieplnej powyżej 30 kW i nie większej 3 MW.
Z punktu widzenia ubiegania się o dofinansowanie najważniejszym elementem jest poziom dotacji możliwy do uzyskania, który uzależniony jest od rodzaju instalacji, mocy instalacji oraz typu beneficjenta. Rozkład intensywności dofinansowania kształtuje się następująco:
- Dla spółdzielni energetycznych (jej członków oraz powstających spółdzielni):
- Instalacja fotowoltaiczna lub turbina wiatrowa o mocy powyżej 10kW do 10MW - pożyczka do 100% kosztów kwalifikowanych
- Biogazownie i elektrownie wodne powyżej 10 kW do 10 MW - dotacja do 45%* kosztów kwalifikowanych i/lub Pożyczka do 100% kosztów kwalifikowanych. Poziom dotacji może zostać zwiększony:
- 20 punktów procentowych – w przypadku mikroprzedsiębiorcy i małego przedsiębiorcy,
- 10 punktów procentowych – w przypadku średniego przedsiębiorcy
Dofinansowanie do magazynów energii:
- procentowy udział w kosztach kwalifikowanych magazynu energii – dotacja do 20%
- maksymalny procentowy udział kosztów kwalifikowanych magazynu energii w kosztach kwalifikowanych źródła energii – do 50%
- Dla rolnika:
- Instalacja fotowoltaiczna lub turbina wiatrowa o mocy powyżej j 50 kW do 1 MW - Pożyczka do 100% kosztów kwalifikowanych
- Biogazownie i elektrownie wodne powyżej 10 kW do 10 MW - dotacja do 45%* kosztów kwalifikowanych i/lub Pożyczka do 100% kosztów kwalifikowanych. Poziom dotacji może zostać zwiększony:
- 20 punktów procentowych – w przypadku mikroprzedsiębiorcy i małego przedsiębiorcy,
- 10 punktów procentowych – w przypadku średniego przedsiębiorcy
Dofinansowanie do magazynów energii:
- procentowy udział w kosztach kwalifikowanych magazynu energii – dotacja do 20%
- maksymalny procentowy udział kosztów kwalifikowanych magazynu energii w kosztach kwalifikowanych źródła energii – do 50%
Wiele osób zadaje przy takich okazjach pytanie jak banki komercyjne postrzegają dotacje? Zawęża czy rozszerza to dla nich rynek finansowy? W przypadku finansowania nowych technologii, prawidłowo skonstruowane programy dotacyjne banki postrzegają pozytywnie, ponieważ przyspieszają wdrożenie nowych technologii, dają przestrzeń do wypracowania najlepszych praktyk inwestycyjnych i eksploatacyjnych, uczestniczące w procesie firmy zyskują referencje i doświadczenia. Dotacje wspomagają również rozwój branży towarzyszącej, np. dostarczającej surowce, utrzymującej infrastruktury, świadczącej usługi serwisowe czy doradcze. Kolejną korzyścią jest określenie rzeczywistych wskaźników finansowych (benchmarków), które dają punkt odniesienia co do jednostkowych kosztów inwestycyjnych oraz eksploatacyjnych, niezbędnych do weryfikacji założeń oraz analizy prognoz finansowych kolejnych inwestycji. Działa również tzw. efekt skali, polegający na tym, że wraz z rozprzestrzenianiem nowych technologii spadają jednostkowe koszty inwestycyjne i stają się one opłacalne bez wsparcia dotacyjnego. Dobrym przykładem są np. elektrownie fotowoltaiczne oraz wiatrowe, które od wielu lat budowane są na zasadach rynkowych.
Banki oferują również finansowanie uzupełniające dla inwestycji korzystających z dotacji, aby zapewnić płynność finansową inwestorom. Szczególnie przydatny może być kredyt obrotowy na VAT oraz kredyt pomostowy, gdy dotacja wypłacana jest po realizacji określonych kamieni milowych. Ponieważ wymogiem programów dotacyjnych jest to, aby w umownym terminie osiągnąć założony efekt, środki na zakończenie inwestycji lub pokrycia nie planowanych wydatków, związanych np. z kosztami uruchomienia instalacji mogą być kluczowe dla rozliczania inwestycji i pełnego wykorzystania uzyskanej dotacji.
Podsumowując, banki komercyjne pozytywnie postrzegają programy dotacyjne, jednak w przypadku współfinansowania inwestycji mają świadomość ryzyka zwrotu części lub całości przyznanej dotacji, jeżeli inwestor nie wywiązuje się z zapisów umowy dotacyjnej. Bankowalność projektów z dotacją zależy od tego, czy projekt posiada zdolność do obsługi długu w przypadku utraty przyznanej dotacji lub redukcji jej wysokości.