Jak sfinansować termomodernizację budynków mieszkalnych?

Małgorzata Kocoń,
inżynier ekolog

Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS)¹ prawie 60% budynków w  Polsce zostało wybudowanych przed rokiem 1989, a około 15% w okresie od 1989 do roku 2002 – co ilustruje poniższa grafika.

Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Poprawa efektywności energetycznej budynków jest jednym z kluczowych elementów transformacji energetycznej oraz najbardziej opłacalną możliwością redukcji emisji gazów cieplarnianych. Niesie za sobą również długofalowe obniżenie kosztów utrzymania budynku, a  poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na energię wpływa również na wzrost bezpieczeństwa energetycznego. Z danych zgromadzonych na potrzeby opracowania Krajowego Planu Renowacji Budynków² wynika, że poprawa izolacyjności przegród budowlanych jest potrzebą sygnalizowaną we wszystkich typach budynków zarówno mieszkalnych jak i użytkowych. Jednak, aby cieszyć się korzyściami wynikającymi z przeprowadzonej termomodernizacji konieczne jest określenie jej zakresu oraz zapewnienie źródła finansowania.

Dokumentacja

W celu określenia aktualnego stanu budynku oraz jego zapotrzebowania na energię na potrzeby ogrzewania, wentylacji i ciepłej wody użytkowej, a także sprecyzowania koniecznych działań niezbędny jest audyt energetyczny.  Jest to opracowanie, które określa zakres oraz parametry techniczno-ekonomiczne termomodernizacji i wskazuje rozwiązanie prowadzące do optymalnych oszczędności energii w budynku. Audyt sporządzony przez doświadczonego i rzetelnego audytora wskazuje jakie prace i z zastosowaniem jakich materiałów należy podjąć, aby zmniejszyć zapotrzebowanie budynku na energię, a co za tym idzie obniżyć koszty jego utrzymania. Do jego sporządzenia audytor przeprowadza inwentaryzację budynku, określa aktualny stan przegród budowlanych, systemu grzewczego (w tym źródła ciepła), instalacji ciepłej wody użytkowej i wentylacji, a w przypadku gdy mają wpływ na ulepszenia także instalacji elektrycznej, gazowej czy przewodów kominowych. W wyniku analizy wpływu tych elementów na zapotrzebowanie na energię budynku oraz technicznych możliwości i opłacalności powstaje lista przedsięwzięć rekomendowanych do realizacji.
W konsekwencji audytor wskazuje rozwiązanie prowadzące do optymalnych oszczędności.

Cena audytu jest uzależniona od rodzaju analizowanego budynku, jego wielkości i stopnia skomplikowania formy budowlanej, dostępności dokumentacji technicznej, zakresu analizy czy lokalizacji. Dodatkowo, konieczne jest  opracowanie projektu budowlanego, co również wiąże się z kosztami.

W ramach oferowanego w Banku Ochrony Środowiska finansowania termomodernizacji można ubiegać się o dofinansowanie w wysokości 90% kosztów dokumentacji technicznej niezbędnej do realizacji inwestycji zwiększającej efektywność energetyczną budynków oraz termomodernizacji w połączeniu z odnawialnymi źródłami energii.

Inwestycja

Dla budynków nowych aktualny poziom zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną (EP) na potrzeby ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej, zgodnie z Warunkami technicznymi³ wynosi dla budynku mieszkalnego, jednorodzinnego 70 kWh/m²*rok, natomiast dla budynku wielorodzinnego 65 kWh/m²*rok. Jednak w Polsce duża liczba budynków mieszkalnych to budynki funkcjonujące od lat, które wymagają poprawy parametrów energetycznych, co potwierdzają dane z Centralnego rejestru charakterystyki energetycznej budynków.

Mediana wartości wskaźnika EP w zależności od przeznaczenia oraz roku oddania do użytkowania budynku⁴

W budownictwie mieszkaniowym zużycie energii na ogrzewanie wynosi ok. 65% całkowitego zużycia, natomiast wydatki na energię stanowią istotną pozycję w budżecie domowym, zarówno dla mieszkańców budynków jednorodzinnych, jak i obiektów wielorodzinnych zarządzanych w ramach wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych.

Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Wielu właścicieli budynków jednorodzinnych decyduje się na stopniową termomodernizację, rozkładając w czasie zarówno poszczególne etapy prac, jak i ich finansowanie. Takie działania, oczywiście przynoszą poprawę stanu nieruchomości i przyczyniają się do zmniejszenia zapotrzebowania na energię, natomiast mogą wiązać się np. z okresowymi problemami w pracy urządzeń grzewczych. Dlatego też warto do planowanej termomodernizacji podejść w sposób kompleksowy. Po przeprowadzeniu audytu energetycznego inwestor staje przed koniecznością sfinansowania planowanych działań.

Zarówno dla budynków wielorodzinnych zarządzanych w formie Wspólnoty lub Spółdzielni Mieszkaniowej, jak i budynków jednorodzinnych będących własnością osób fizycznych jedną z form pozyskania środków jest oferowany przez Bank Ochrony Środowiska kredyt z premią termomodernizacyjną. Dodatkowo, dla budynków wielorodzinnych będących w użytkowaniu minimum 40 lat dostępna jest również premia remontowa.

Dzięki premii termomodernizacyjnej właściciel lub zarządca budynku może zyskać aż 26% kosztów przedsięwzięć termomodernizacyjnych, które zmniejszą kwotę kredytu do spłaty. Przedsięwzięcie termomodernizacyjne w odniesieniu do budynków to takie, w wyniku którego zmniejszy się zapotrzebowanie budynku na energię potrzebną na ogrzewanie i podgrzanie ciepłej wody użytkowej. Najczęściej realizowanym zakresem przedsięwzięcia jest docieplenie ścian zewnętrznych, stropu piwnicy, dachów/ stropodachów, wymiana okien w częściach wspólnych czy wymiana drzwi. W ramach tego zadania można również dokonać zmiany źródła ciepła, czy modernizacji instalacji ciepłej wody użytkowej czy instalacji ogrzewania. Wysokość premii termomodernizacyjnej może zostać zwiększona do 31% w przypadku, gdy działania termomodernizacyjne zostaną uzupełnione o odnawialne źródło energii (zakup, budowa, montaż) lub jego modernizację. Dla bardzo w Polsce licznych budynków z tzw. „wielkiej płyty” można dodatkowo uzyskać wsparcie w wysokości 50% na ich wzmocnienie. Jeśli, w przypadku budynku wielorodzinnego, inwestor, w oparciu o audyt energetyczny zdecyduje się na głęboką i  kompleksową termomodernizację, w wyniku której budynek spełni wymagania izolacyjności cieplnej przegród oraz oszczędności energii, może liczyć na dodatkowy grant termomodernizacyjny w wysokości 10% kosztów inwestycji netto, który zwiększy wysokość premii.

Budynki wielorodzinne, których użytkowanie rozpoczęło się co najmniej 40 lat przed dniem złożenia wniosku, lub co najmniej 20 lat w przypadku budynków należących do społecznej inicjatywy mieszkaniowej, towarzystwa budownictwa społecznego lub wybudowanych przy wykorzystaniu kredytu BGK⁵ czy finansowania zwrotnego⁵ mogą uzyskać premię remontową w wysokości 25% kosztów przedsięwzięcia remontowego. W jego zakres, poza działaniami termomodernizacyjnymi takimi jak docieplenie ścian zewnętrznych, stropu piwnic, czy dachu/ stropodachu mogą również wchodzić prace remontowe związane z termomodernizacją, remont balkonów, czy wyposażenie w instalacje i urządzenia aktualnie wymagane dla budynków oddawanych do użytkowania.

Bank Ochrony Środowiska w wielu województwach oferuje także EKOkredyty z dopłatami ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.