AUDYTY ENERGETYCZNE PRZEDSIĘBIORSTWA – KOGO DOTYCZY OBOWIĄZEK W 2025 ROKU?

Ewelina Jurczuk
Inżynier ekolog

AUDYTY ENERGETYCZNE  PRZEDSIĘBIORSTWA – KOGO DOTYCZY OBOWIĄZEK W 2025 ROKU ?

Audyt efektywności energetycznej zgodnie z definicją wynikającą z Ustawy o efektywności energetycznej^[1]jest opracowaniem zawierającym analizę zużycia energii oraz określającym stan techniczny obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, zawierającym wykaz przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, a także ocenę ich opłacalności ekonomicznej i możliwej do uzyskania oszczędności energii.

Przeprowadzenie i sporządzanie audytów energetycznych zgodnie ze sztuką wymaga zachowania odpowiednich standardów i norm, zawartych w aktach prawnych:

• Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. wraz z późniejszymi zmianami (Dz.U.2024.266);
• Ustawa Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. wraz z późniejszymi zmianami (Dz.U.2025.418);
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie wraz z późniejszymi zmianami (Dz.U.2022.1225);
• Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu sporządzania audytu efektywności energetycznej oraz metod obliczania oszczędności energii (Dz.U.2023.1220)
• Norma PN-EN 16247-1 Audyty energetyczne (4 części: Wymagania ogólne, Budynki, Procesy, Transport);
• Norma PN-EN ISO 50001 Systemy zarządzania energią – Wymagania i zalecenia użytkowania;
• Dyrektywa EED 2012/27/UE implementowana w polskich przepisach ustawą o efektywności energetycznej z dnia 20. maja 2016 r.;
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1791 z dnia 13 września 2023 r. w sprawie efektywności energetycznej oraz zmieniająca rozporządzenie (UE) 2023/955;
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków (Dz.U.2024.101);
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 17 lutego 2015 r. w sprawie wzorów protokołów z kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji (Dz.U.2021.513);
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 17 lutego 2015 r. w sprawie sposobu dokonywania i szczegółowego zakresu weryfikacji świadectw charakterystyki energetycznej oraz protokołów z kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji (Dz.U.2015.246).

Audyt powinien być wykonany zgodnie z wymaganiami szczegółowymi opisanymi w ww. aktach prawnych, te wymagania to m.in.:

• Szczegółowy zakres i sposób sporządzania audytu efektywności energetycznej;
• Wzór karty audytu;
• Szczegółowy sposób i tryb wyrywkowej weryfikacji audytu, o której mowa w art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej;
• Dane i metody, które mogą być wykorzystywane przy określaniu i weryfikacji uzyskanych oszczędności energii;
• Sposób sporządzania oceny efektywności energetycznej dostarczania ciepła, o której mowa w art. 25 ust. 3 ustawy;
• Współczynniki sprawności procesów przetwarzania energii pierwotnej w energię finalną;
• Sposób przeliczania jednostek energii na porównywalne jednostki.

W 2025 r. zgodnie z Ustawą o Efektywności Energetycznej z dnia 20 maja 2016 roku
(Dz.U.2024.1047)^[2], przedsiębiorstwa będą musiały przeprowadzić audyt energetyczny przedsiębiorstwa, którego prawny obowiązek wynika z ww. ustawy. Obowiązek sporządzania Audytów energetycznych przedsiębiorstwa jest realizowany co cztery lata. Pierwsze dokumenty zostały przygotowane w 2017 r., kolejno miało to miejsce w 2021 r.

Obowiązek przygotowywania audytów spoczywa na wszystkich przedsiębiorcach z wyjątkiem mikroprzedsiębiorcy, małego lub średniego przedsiębiorcy, którzy spełniają następujące warunki:

• Zatrudnienie powyżej 250 osób ( w ciągu ostatnich 2 lat);
• Osiągnięcie rocznego obrotu netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych przekraczającego 50 mln euro, lub suma aktywów ich bilansu na koniec, któregoś z tych lat przekraczająca 43 mln euro.

Zgodnie z aktualizacją Dyrektywy 2023/1791 z dnia 13 września 2023 r.^[3], która wprowadza obowiązek przeprowadzania audytów energetycznych zależnych nie tylko od wielkości przedsiębiorstwa ale od wielkości zużycia energii – przedsiębiorstwa, których średnie roczne zużycie energii w ciągu ostatnich trzech lat, przy uwzględnieniu wszystkich nośników energii, przekroczyło 10 TJ (ponad 2778 MWh energii rocznie), które nie wdrożyły systemu zarządzania energii są zobligowane do sporządzenia audytu energetycznego przedsiębiorstwa.

Zwolnieni z obowiązku przeprowadzania audytów są przedsiębiorcy, którzy:

• Wdrożyli  certyfikowany system zarządzania energią – ISO 50001 (obowiązek również dla przedsiębiorstw o średnim rocznym zużyciu energii powyżej 85 TJ (23,6 GWh);
• Wdrożyli system zarządzania środowiskowego zgodny z wymaganiami EMAS.

Przedsiębiorca jest zobowiązany:

• Przechowywać, do celów kontrolnych, dane związane z audytem energetycznym przedsiębiorstwa, przez okres 5 lat;
• Do zawiadomienia Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE) o przeprowadzonym audycie energetycznym, w terminie 30 dni od dnia jego zakończenia;
• Dołączyć do ww. zawiadomienia informację o możliwych do uzyskania oszczędnościach energii, wynikających z przeprowadzonego audytu energetycznego.

Obowiązkiem ustawowym jest przeprowadzenie Audytu Energetycznego Przedsiębiorstw,  niedostosowanie się do wymagań prawa może skutkować nałożeniem kary finansowej, która może osiągnąć nawet 5% przychodów przedsiębiorstwa z ostatniego roku podatkowego. Dla dużych przedsiębiorstw nałożenie kary finansowej może oznaczać znaczące obciążenie finansowe, które wpłynie zarówno na wyniki operacyjne, jak i płynność finansową, a tym samym na działanie całego przedsiębiorstwa.

Etapy przeprowadzenia audytu efektywności energetycznej przedsiębiorstwa:

• Wybór audytora

Podmiot niezależny od audytowanego przedsiębiorstwa, posiadający wiedzę, doświadczenie zawodowe w sporządzaniu tego rodzaju dokumentów.

• Wizja lokalna

Przeprowadzana przez audytora, w celu identyfikacji obszarów wymagających poprawy, identyfikacja nieszczelności, nieefektywnych systemów i innych problemów, które mogą prowadzić do nadmiernego zużycia energii.

• Zbieranie danych dot. zużycia energii, inwentaryzacja urządzeń i procesów technologicznych.

Zbiór dokumentów dot. procesów technologicznych, rachunki za prąd i ciepło, informacje o instalacjach technicznych pozwalające ocenić obszary o dużej energochłonności oraz określenie rzeczywistego zapotrzebowania i strat energii.

• Analiza zebranych informacji

Szczegółowe analizy zużycia energii w przedsiębiorstwie – 90% całkowitego zużycia energii w postaci różnych nośników. Opracowywane są różne scenariusze oszczędnościowe, uwzględniające zarówno niskonakładowe zmiany, jak i bardziej zaawansowane modernizacje.

W ramach audytu w przedsiębiorstwie analizowane są obszary charakteryzujące się dużą energochłonnością m.in.:

• Źródła energii ciepła;
• Energia elektryczna i chłód;
• Budynki;
• Procesy technologiczne;
• Transport.
• Weryfikacja możliwości finansowania zaproponowanych rozwiązań

Identyfikacja nowych rozwiązań oraz wskazanie możliwości ich dofinansowania.

• Przygotowanie raportu z przeprowadzonego audytu energetycznego

Wyniki przeprowadzanego audytu są przedstawiane w formie raportu, który zawiera:

• Stan faktyczny w przedsiębiorstwie – obszary, w których występują największe straty energii;
• Lista rekomendowanych działań – np. modernizacji i wymiany urządzeń, wprowadzenia bardziej efektywnych technologii/instalacji, zmiany/modernizacje procesów produkcyjnych czy wprowadzenia systemów zarządzania energią;
• Szacowane oszczędności i czas zwrotu z inwestycji dla zaproponowanych działań – ocena pod kątem rentowności, a także wybór najlepszych wariantów modernizacji.

Dodatkowo przeprowadzana jest analiza kosztowa inwestycji w celu wskazania najbardziej uzasadnionych ekonomicznie modernizacji.

• Przygotowanie zawiadomienia do Urzędu Regulacji Energetyki

Wyniki audytu należy zgłosić do Urzędu Regulacji Energetyki w ciągu 30 dni, aby uniknąć konsekwencji finansowych.

• Implementacja zaproponowanych działań, służących poprawie efektywności energetycznej

Wdrożenie zaproponowanych działań mających poprawić efektywność energetyczną przedsiębiorstwa.

Korzyści z przeprowadzonego audytu energetycznego przedsiębiorstwa

• Identyfikacja obszarów znaczących strat energii elektrycznej;
• Spełnienie obowiązku regulacyjnego;
• Zmniejszenie zużycia energii poprzez zaproponowane działania;
• Ograniczenie kosztów związanych ze zużyciem energii poprzez zaproponowane modernizacje;
• Wskazanie, czy taryfa i moc są odpowiednio dobrane, zgodnie z rzeczywistym zapotrzebowaniem przedsiębiorstwa – pomoże to uniknąć wysokich kar w przypadku źle dobranej mocy;
• Określenie opłacalności wdrożenia nowych rozwiązań;
• Zidentyfikowanie możliwości dofinansowania dla zaproponowanych działań;
• Zwiększenie niezależności od wykorzystania zewnętrznych nośników energii;
• Ograniczenie emisji CO₂ oraz zmniejszenie śladu węglowego dzięki zarekomendowanym działaniom zawartym w audycie;
• Zwiększanie świadomości społeczeństwa;

Sporządzenie Audytu energetycznego przedsiębiorstwa pozwala na poprawę efektywności energetycznej. Przeprowadzone analizy technologii i zużycia energii pozwalają zidentyfikować obszary, w których zarejestrowano straty energii co umożliwia zaproponowanie optymalnych działań pozwalających na ich ograniczenie. Zmniejszenie zużycia energii i oszczędności kosztów wpływa na ograniczenie emisji CO₂ i zmniejszenie śladu węglowego przedsiębiorstwa i jego produktów. Cały proces niesie za sobą szereg korzyści – ekonomicznych, środowiskowych oraz społecznych.

¹ USTAWA z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej Dz.U.2024.1047 - Akt obowiązujący od: 1 stycznia 2025 r.
² USTAWA z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej Dz.U.2024.1047 – Akt obowiązujący od: 1 stycznia 2025 r.
³ Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1791 z dnia 13 września 2023 r. w sprawie efektywności energetycznej oraz zmieniająca rozporządzenie (UE) 2023/955