Nawigacja mobilna
Skontaktuj się
Jesteś tutaj
  1. Strona główna
  2. Cele Zielonego Ładu dotyczące poprawy jakości gleb

Cele Zielonego Ładu dotyczące poprawy jakości gleb

Paulina Tomaszewska
Inżynier ekolog

Europejski Zielony Ład to ambitna strategia Unii Europejskiej, mająca na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku3. Jednak, wprowadzenie tego programu spotkało się z różnorodnymi reakcjami wśród obywateli państw członkowskich. W wielu krajach, takich jak Polska, Niemcy czy Francja, pojawiły się głosy krytyczne oraz protesty przeciwko niektórym założeniom tej inicjatywy.

Zgodnie z informacjami dostępnymi na oficjalnej stronie Komisji Europejskiej, głównym celem Europejskiego Zielonego Ładu jest uczynienie Europy pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu. Aby to osiągnąć, planowane są działania w następujących obszarach1:

- Przekształcenia w gospodarce i w społeczeństwie (np. poprzez finansowanie ekologicznych rozwiązań w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw);

- zrównoważony transport dla wszystkich (rozwój elektromobilności, ograniczenie emisji w transporcie, m.in. poprzez opłaty za emisję CO₂ w lotnictwie);

- zielona rewolucja przemysłowa (inwestycje w odnawialne źródła energii oraz tworzenie nowych, ekologicznych miejsc pracy);

-  oczyszczenie systemu energetycznego (uniezależnienie się od paliw kopalnych, w tym zmniejszenie zależności od gazu z Rosji);

- renowacja budynków na bardziej ekologiczne (poprawa efektywności energetycznej obiektów mieszkalnych i użytkowych);

- ochrona środowiska i bioróżnorodności (realizacja planu ochrony ekosystemów i poprawa jakości powietrza, wody oraz gleby);

- wspieranie globalnych działań na rzecz klimatu (budowanie globalnych partnerstw w celu wspólnej walki ze zmianami klimatycznymi).

W ramach przedostatniej wskazanej kategorii, wśród wielu rozwiązań bardzo ważna jest polityka dotycząca zarządzania jakością gleby. Według danych Komisji Europejskiej, aż 60 –70% gleb w Unii Europejskiej znajduje się w złym stanie2. W związku z tym wyznaczono ambitny cel –  do 2050 roku wszystkie ekosystemy glebowe w UE mają zostać przywrócone do dobrego stanu. Aby to osiągnąć, opracowano szczegółowy plan działań obejmujący zarówno cele średnioterminowe, jak i długoterminowe4.

Cele średnioterminowe do 2030 r.4:

- Zwalczenie pustynnienia, odtworzenie zdegradowanych gruntów i gleb, w tym terenów dotkniętych pustynnieniem, suszami i powodziami; dążenie do budowy świata, w którym nie będzie występować proces degradacji ziemi;

-  rekultywacja istotnych obszarów zdegradowanych i ekosystemów bogatych w węgiel, w tym gleby;

- osiągnięcie na szczeblu UE poziomu usuwania gazów cieplarnianych netto w wysokości 310 mln ton ekwiwalentu CO2 rocznie w sektorze użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF);

- osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego i chemicznego wód powierzchniowych oraz dobrego stanu chemicznego i stanu ilościowego wód gruntowych do 2027 r.;

- ograniczenie straty składników pokarmowych o co najmniej 50 %, ograniczenie ogólnego stosowania pestycydów chemicznych o 50 % i ograniczenie stosowania niebezpiecznych pestycydów o 50 %;

-  osiągnięcie znacznego postępu w remediacji zanieczyszczonych terenów.

Cele długoterminowe do 2050 r.4:

- Zerowy poziom przejmowania gruntów netto - ograniczenie przekształcania terenów naturalnych i rolniczych na cele urbanistyczne, każdy zajęty obszar ma zostać zrekompensowany rewitalizacją innego, aby zachować równowagę ekologiczną;

- zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby powinno zostać ograniczone do poziomów nieuznawanych już za szkodliwe dla zdrowia ludzi i ekosystemów naturalnych, z poszanowaniem ograniczeń naszej planety, co w efekcie doprowadzi do stworzenia nietoksycznego środowiska;

- osiągnięcie neutralności klimatycznej Europy oraz, w ramach pierwszego kroku, osiągnięcie neutralności klimatycznej gruntów w UE do 2035 r.;

- osiągnięcie do 2050 r. stanu, w którym społeczeństwo UE będzie odporne na zmianę klimatu i w pełni przystosowane do nieuniknionych skutków zmiany klimatu.

Realizacja założeń Europejskiego Zielonego Ładu nie wiąże się z bezpośrednimi nakazami dla poszczególnych państw członkowskich. Wszystkie strategie, łączące się z Europejskim Zielonym Ładem takie jak: „od pola do stołu”, „strategia ochrony bioróżnorodności” lub „strategia UE na rzecz ochrony gleb 2030” są kierunkiem działania w poszczególnych krajach UE jednak, mają charakter deklaratywny, nie formułują nakazów ani ograniczeń bezpośrednio w stosunku do przedsiębiorców lub rolników5.

Wśród bardziej sprecyzowanych celów Zielonego Ładu, znajdujemy ograniczenie stosowania pestycydów chemicznych i tych uznawanych za niebezpieczne o 50%. Ponadto zakłada się zmniejszenie strat składników pokarmowych roślin o co najmniej 50%, co przełoży się na ograniczenie stosowania nawozów o co najmniej 20%, przy jednoczesnym zachowaniu żyzności gleb.Kolejne cele to przeznaczenie do 2030 r. co najmniej 25 % gruntów rolnych na rolnictwo ekologiczne oraz przeznaczenie 10% gruntów rolnych na elementy krajobrazu4.

Powyższe cele i założenia Komisji Europejskiej wskazują, że Europejski Zielony Ład to plan bardzo ambitny i wymagający wiele pracy dla wspólnego dobra.

Dobry stan środowiska naturalnego powinien być ważny dla każdego obywatela, jako podstawowe dobro publiczne. Jednak krytycy planu wskazują często negatywne aspekty Zielonego Ładu. Wśród wielu niepochlebnych opinii wyróżniają się głosy sugerujące, że nawet jeżeli Europa będzie kontynentem zeroemisyjnym to w skali emisji gazów cieplarnianych z całej planety różnica może być niezauważalna. Inni krytykują ograniczenia stosowania pestycydów, wskazując na większe ryzyko produkcji oraz zatarcie granic pomiędzy rolnictwem konwencjonalnym i ekologicznym, co przekłada się na wzrost kosztów żywności. Zwiększanie udziału gruntów przeznaczonych na uprawy ekologiczne i elementy krajobrazu może ograniczyć ilość żywności dostarczanej na rynek a co za tym idzie wzrost jej cen.

Szeroka dyskusja społeczna sprawiła, że założenia Zielonego Ładu są ponownie analizowane. Mimo, że wiele działań zostało już wdrożonych, ich pełna realizacja wymaga dalszej legislacji oraz dostosowania przepisów na poziomie krajowym i unijnym. Ponadto nie wszystkie cele są obowiązkowe, a część ma charakter orientacyjny, co może powodować opóźnienia i zmiany w ich realizacji. Europejski Zielony Ład to długoterminowa strategia, której skuteczność zależy zarówno od decyzji politycznych, jak i społecznej akceptacji.

Źródła:

  1. Komisja Europejska: Delivering the European Green Deal. https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal/delivering-european-green-deal_en#transforming-our-economy-and-societies
  2. Komisja Europejska: Soil health. https://environment.ec.europa.eu/topics/soil-and-land/soil-health_en
  3. Komisja Europejska: The European Green Deal. https://ec.europa.eu/stories/european-green-deal/
  4. Komisja Europejska 2021: Komunikat Komisji Do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Strategia UE na rzecz ochrony gleb 2030. Korzyści ze zdrowych gleb dla ludzi, żywności, przyrody i klimatu. SWD(2021) 323 final.
  5. Gov.pl: Europejski Zielony Ład. https://www.gov.pl/web/rolnictwo/europejski-zielony-lad